Ο δημοσιονομικός εφιάλτης των ΗΠΑ και το «Κόμμα της Αμερικής» του Ίλον Μασκ

Όταν ο Ίλον Μασκ ρωτήθηκε για τον βασικό λόγο που τον έκανε να αλλάξει άρδην τη στάση του έναντι του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου απάντησε: «Η αύξηση του ελλείμματος από ένα ήδη τρελό ποσό 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων επί κυβέρνησης Μπάιντεν στα 2,5 τρισ. δολάρια. Αυτό θα χρεοκοπήσει τη χώρα».

Το νέο δημοσιονομικό νομοσχέδιο (το «Μεγάλο Όμορφο Νομοσχέδιο» όπως έγινε γνωστό) του Ντόναλντ Τραμπ που μόλις εγκρίθηκε από το Κογκρέσο, θα φουσκώσει κι άλλο το ήδη τεράστιο χρέος των ΗΠΑ, σπέρνοντας ανησυχία στις αγορές.

Το σχέδιο νόμου συνδυάζει διευρυμένες φοροελαφρύνσεις με αύξηση δαπανών και αυξάνει κατακόρυφα το δημόσιο έλλειμμα των ΗΠΑ κατά 3 έως 3,4 τρισεκατομμύρια δολάρια μέσα σε μια δεκαετία. Η εικόνα γίνεται ακόμη πιο ανησυχητική με τις προβλέψεις ότι το έλλειμμα θα παραμείνει άνω του 6% του ΑΕΠ τα επόμενα έτη, ενώ το συνολικό χρέος της χώρας θα πλησιάσει το 130% του ΑΕΠ έως το 2035. Οι τόκοι εξυπηρέτησης του χρέους αναμένεται να ξεπεράσουν τα 1,6 τρισ. δολάρια ετησίως μέχρι το 2032, ξεπερνώντας τις συνολικές αμυντικές δαπάνες.

Αναλυτές της Wall Street προειδοποιούν για το φαινόμενο “fiscal dominance” — τη σταδιακή υποταγή της νομισματικής πολιτικής στην ανάγκη εξυπηρέτησης χρέους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον πληθωρισμό, τα επιτόκια και την οικονομική σταθερότητα.

Με το δημόσιο χρέος να εκτοξεύεται, η αμερικανική οικονομία εισέρχεται σε επικίνδυνα αχαρτογράφητα νερά και η ανασφάλεια επηρεάζει όχι μόνο στις αγορές αλλά και τη βάση της κοινωνίας.

Σε αυτό το κλίμα, η πολιτική παρέμβαση του Έλον Μασκ με τη δημιουργία του «Κόμματος της Αμερικής» φαίνεται ως μια ένδειξη ότι η ενδεχόμενη οικονομική κρίση μετατρέπεται σε δομικό πολιτικό φαινόμενο. Ο Μασκ ισχυρίζεται ότι η  ίδρυση του νέου κόμματος έχει ως αποστολή «τη δημοσιονομική αφύπνιση της χώρας», επισημαίνοντας ότι θα εστιάσει στην υπευθυνότητα των δαπανών, τη μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος και την αντιμετώπιση της συνενοχής Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων, που, όπως λέει, «έχουν μετατρέψει το έλλειμμα σε εργαλείο πελατειακής εξαγοράς».

Το νέο κόμμα, που αναμφίβολα θα επιχειρήσει να συσπειρώσει ένα ευρύτερο ακροατήριο με έντονο αντισυστημικό λόγο, έχει ανακοινώσει σαν στόχο του την παρέμβαση σε 2–3 γερουσιαστικές έδρες και 8–10 βουλευτικές περιφέρειες, λειτουργώντας ως ρυθμιστής στην εύθραυστη ισορροπία του Κογκρέσου.

Οι πολιτικοί αναλυτές εμφανίζονται επιφυλακτικοί. Η διάρθρωση του πολιτικού συστήματος των ΗΠΑ — με τις αυστηρές διαδικασίες συμμετοχής στις εκλογές και το πλειοψηφικό σύστημα — δεν ευνοεί την επιτυχία νέων κομμάτων, ενώ είναι γνωστό ότι προηγούμενα εγχειρήματα τρίτων πολιτικών σχημάτων δεν κατάφεραν να ξεπεράσουν το δίπολο Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων.

Ωστόσο, η κίνηση του Μασκ διαφέρει σε ένα κομβικό σημείο: έρχεται σε μια συγκυρία συστημικής κρίσης χρέους και κλονισμένης εμπιστοσύνης, με έναν ηγέτη που διαθέτει υπερ-αναγνωρισιμότητα και αστείρευτους πόρους.

Το αμερικανικό δημόσιο χρέος δεν είναι πλέον μόνο ένας τεχνικός δείκτης για οικονομολόγους, αλλά ένας καμβάς πάνω στον οποίο επαναπροσδιορίζεται η πολιτική σύγκρουση της εποχής. Αν το «Κόμμα της Αμερικής» αποτελέσει καταλύτη ή πυροτέχνημα, θα το δείξει ο καιρός — αλλά το γεγονός ότι η πολιτική αντίδραση έρχεται όχι από το Καπιτώλιο αλλά από τη Σίλικον Βάλεϊ, λέει ήδη πολλά.

Πηγές: WSJ, Time Magazine, Reuters, Bloomberg