Ισπανία: Τριπλασιασμός των ψυχικών διαταραχών σε παιδιά και εφήβους εξαιτίας της πανδημίας

Τα φτωχά παιδιά έχουν τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να υποφέρουν από προβλήματα ψυχικής υγείας από εκείνα που ζουν σε πιο εύπορα νοικοκυριά ενώ τριπλασιάστηκαν οι ψυχικές διαταραχές σε παιδιά και εφήβους εξαιτίας της πανδημίας.

Στα συμπεράσματα αυτά καταλήγει η πρόσφατη έκθεση της ΜΚΟ Save the Children, η οποία βασίζεται σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε 2.046 οικογένειες τον περασμένο Σεπτέμβριο και χρησιμοποιούνται συγκριτικά στοιχεία από το 2017 μέχρι σήμερα. Παράλληλα χρησιμοποιούνται πολύτιμα στοιχεία της Εθνικής Ερευνας Υγείας (ENS) του 2017.

Όπως επισημαίνεται στην έκθεση οι ψυχικές διαταραχές σε παιδιά ηλικίας 4 έως 14 ετών στην Ισπανία έχουν τριπλασιαστεί από το 2017 ως αποτέλεσμα της κρίσης του κορονοϊού. 

Συγκεκριμένα, οι ψυχικές διαταραχές επηρεάζουν σήμερα το 4% των παιδιών και των εφήβων μεταξύ 4 και 14 ετών, ενώ το 2017 επηρέαζαν μόνο το 1%. Αυτές οι διαταραχές περιλαμβάνουν, εκτός από την κατάθλιψη ή το άγχος, υπερβολικές αντιδράσεις, ευερεθιστότητα ή απογοήτευσης. Οι διαταραχές συμπεριφοράς έχουν επίσης αυξηθεί στην ίδια ηλικιακή ομάδα, από 2,5% σε 6,9%. Τα συμπτώματα είναι συνήθως ελλειμματική προσοχή ή υπερκινητικότητα. 

Στην έρευνά της, η Save the Children χρησιμοποίησε τις ερωτήσεις που τέθηκαν στην τελευταία Εθνική Έρευνα Υγείας (ENS), που δημοσιεύτηκε το 2017 από το Υπουργείο Υγείας. Η έκθεση, όπως και η ENS, αναλύει την αντίληψη που έχουν οι γονείς για την ψυχική υγεία των παιδιών τους, ανεξάρτητα από το αν αυτές οι διαταραχές έχουν διαγνωστεί ή όχι.

Ο γενικός διευθυντής του Save the Children, Andrés Conde, ανέφερε στην παρουσίαση της ανάλυσης ότι υπάρχει «μια ανωμαλία»: ενώ οι διαταραχές που εντόπισαν οι γονείς έχουν αυξηθεί, «οι ιατρικές διαγνώσεις αυτών των προβλημάτων έχουν μειωθεί πολύ σημαντικά». Αναφέρεται στο γεγονός ότι μεταξύ 2017 και 2021, οι διαγνώσεις ψυχικών διαταραχών μειώθηκαν από 83,2% σε 74,6%, και αυτές της συμπεριφοράς από 93,1% σε 75,0%. Οφείλεται, σύμφωνα με τον Conde, στον κορεσμό του συστήματος υγείας κατά τη διάρκεια του Covid-19. Ωστόσο, προσθέτει: «Αυτό πρέπει να μας ανησυχήσει γιατί υπάρχει μια πολύ επιδεινωμένη πραγματικότητα υγείας προς την παιδική ηλικία, αλλά υπάρχει αδυναμία του συστήματος να τη διαγνώσει όπως της αξίζει».

Η πτώση της ψυχικής υγείας των παιδιών ήταν άνιση. Η έκθεση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι ανήλικοι που ζουν σε φτωχά νοικοκυριά επηρεάζονται περισσότερο: το 13% από αυτούς πάσχει από ψυχικές ασθένειες ή ασθένειες συμπεριφοράς, σε σύγκριση με το 3% όσων ζουν σε νοικοκυριά υψηλού εισοδήματος. Με άλλα λόγια, τα φτωχά παιδιά έχουν τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να υποφέρουν από προβλήματα ψυχικής υγείας από εκείνα που ζουν σε πιο εύπορα νοικοκυριά. Αυτό φάνηκε ήδη το 2017, όταν ο αριθμός των ψυχικών διαταραχών σε ανηλίκους που διαμένουν σε σπίτια χαμηλού εισοδήματος (2%) τριπλασιάστηκε από εκείνους με υψηλά εισοδήματα (0,6%). Αλλά η πανδημία έχει επιδεινώσει αυτό το χάσμα.

Εκτός από το κοινωνικοοικονομικό στοιχείο, η Save the Children έχει επίσης αναλύσει πώς η ηλικία και το φύλο των ανηλίκων επηρεάζει την ανάπτυξη προβλημάτων ψυχικής υγείας. Ανά ηλικία, οι ψυχικές διαταραχές είναι πολύ συχνότερες σε άτομα άνω των 12 ετών, ενώ οι διαταραχές συμπεριφοράς εμφανίζονται σε μικρότερες ηλικίες. Ανά φύλο, οι ψυχικές διαταραχές είναι πολύ πιο συχνές στα κορίτσια, ενώ οι διαταραχές συμπεριφοράς είναι στα αγόρια.

Αυτοκτονικές τάσεις και πανδημία

Η Save the Children, συμπεριέλαβε στην έρευνά της ερωτήσεις σχετικά με την πρόθεση αυτοκτονίας, μια ερώτηση που δεν περιλαμβάνεται στο ENS του 2017. Σύμφωνα με την αντίληψη των γονέων που ερωτήθηκαν, το 3% των ανηλίκων έχει ή είχε σκέψεις αυτοκτονίας ως αποτέλεσμα της πανδημίας. Όπως και οι ψυχικές διαταραχές, η πρόθεση αυτοκτονίας ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία και αυξάνεται όσο πλησιάζει η εφηβεία. Το φύλο παίζει επίσης ρόλο: αν και τα κορίτσια φαίνεται να επηρεάζονται περισσότερο από σκέψεις ή προθέσεις αυτοκτονίας, είναι τα αγόρια που καταλήγουν να διαπράττουν αυτή την πράξη σε μεγαλύτερο βαθμό. Το οικογενειακό εισόδημα είναι ένας άλλος σημαντικός παράγοντας, αφού το ποσοστό των φτωχών γονέων που θεωρούν ότι τα παιδιά τους σκοπεύουν να αυτοκτονήσουν (4%) τριπλασιάζεται από αυτό των οικογενειών με υψηλά εισοδήματα (1,3%).

Ανταπόκριση: Δώρα Μακρή, Μαδρίτη