Ισπανία: Εκατό νέοι περνούν μια βδομάδα χωρίς κινητό τηλέφωνο – Πείραμα απεξάρτησης

Ανταπόκριση: Δώρα Μακρή

Ένα πείραμα με 97 εθελοντές ηλικίας 15 έως 24 ετών, που πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο της Μάλαγα, αποκάλυψε πώς το άγχος και η ανασφάλεια μπορεί να γίνει πρόβλημα για τους νέους όταν στερούνται τη χρήση κινητών τηλεφώνων. «Είχα περισσότερο άγχος απ’ ό,τι όταν προσπαθούσα να κόψω το κάπνισμα», «Είχα άγχος αν το κινητό ήταν μακριά και ηρέμησα μόνο που το είχα κοντά», είναι μερικές από τις αντιδράσεις που περιγράφονται.

Για την ανάπτυξη αυτής της μελέτης, η χρήση του τηλεφώνου παρακολουθήθηκε για τρεις εβδομάδες σε σχεδόν εκατό νέους και εφήβους, οι οποίοι συμφώνησαν να παραμείνουν αποσυνδεδεμένοι κατά τη διάρκεια μιας από αυτές και υποσχέθηκαν να απεικονίσουν τις εντυπώσεις τους σε μια εφημερίδα και να απαντήσουν σε μια εβδομαδιαία έρευνα.

Η έρευνα, με επικεφαλής τους καθηγητές Pedro Farias και Bernardo Gómez, από το Πανεπιστήμιο της Μάλαγα, προσπάθησε να μελετήσει την αξιοπιστία των ειδήσεων που λαμβάνουν μέσω των κοινωνικών δικτύων και η οποία αντιπροσωπεύει για πολλούς από αυτούς τη μοναδική πηγή πληροφόρησής τους, γι’ αυτό και ήταν απαραίτητο να γνωρίζουν τη συμπεριφορά τους με τη μόνιμη χρήση της συσκευής. Το Πανεπιστήμιο Complutense της Μαδρίτης, το Πανεπιστήμιο Miguel Hernández του Έλτσε και αρκετά ακόμα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια όπως το Πανεπιστήμιο της Βιέννης και το Πορτογαλικό Πανεπιστήμιο Beira Interior, συμμετείχαν επίσης σε αυτή την έρευνα, η οποία ξεκίνησε το 2020 και θα ολοκληρωθεί το 2023.

WhatsApp, Instagram και TikTok

Κατά τη διάρκεια της πρώτης από τις τρεις εβδομάδες που διεξήχθη το πείραμα, οι νέοι χρησιμοποιούσαν την κινητή συσκευή τους κανονικά, χωρίς κανένα είδος περιορισμού, αν και αναφέρουν λεπτομερώς τη χρήση που έκαναν. Με αυτόν τον τρόπο επαληθεύτηκε ότι ο μέσος χρόνος χρήσης του τηλεφώνου ήταν πέντε ώρες την ημέρα, εκ των οποίων οι τέσσερις αφιερώθηκαν αποκλειστικά στα κοινωνικά δίκτυα. Η εφαρμογή που χρησιμοποιήθηκε περισσότερο ήταν το WhatsApp, ακολουθούμενο από το Instagram και το TikTok, το τελευταίο εμφανώς σε άνοδο ως το μοναδικό κανάλι ενημέρωσης για τους νεότερους.

Η δεύτερη εβδομάδα ήταν η πιο περίπλοκη για αυτούς. Για επτά μέρες αποσυνδέθηκαν από το κινητό τους και έγραφαν τις εντυπώσεις τους σε ένα ημερολόγιο. Οι αισθήσεις που περιέγραψαν σχετίζονταν κυρίως με αρνητικά συναισθήματα όπως άγχος, ανασφάλεια ή εξάρτηση αν και για άλλους σήμαινε και απελευθέρωση που τους επέτρεπε να προσεγγίσουν εμπειρίες που ο χρόνος τους μονοπωλούσε συνήθως η χρήση κινητών τηλεφώνων.

Η πτυχή της ζωής τους που άλλαξε περισσότερο αυτή την εβδομάδα ήταν η οικογένεια, καθώς οι νέοι αναγκάστηκαν να αντικαταστήσουν τη συνηθισμένη απομόνωση που προκαλεί η χρήση κινητού τηλεφώνου με μια μεγαλύτερη σχέση με τους γονείς και τα αδέρφια. «Όταν είμαι σπίτι, μετά το δείπνο, πηγαίνω στο δωμάτιό μου για να δω TikTok και επειδή δεν έχω κινητό έχω κάνει πιο οικογενειακή ζωή», έγραψε στο ημερολόγιό του ένας από τους συμμετέχοντες. Ένας άλλος σχολίασε: «Έχω παρακολουθήσει μια σειρά με τους γονείς μου χωρίς περισπασμούς: το έχω απολαύσει». Και ένας τρίτος επεσήμανε ακόμη και τη βελτίωση των οικογενειακών σχέσεων: «Μαλώνουμε πολύ για τη χρήση κινητών τηλεφώνων και αυτή την εβδομάδα ελάχιστα το συζητήσαμε : ήταν μια ανακούφιση».

“Έχουν περάσει έξι χρόνια από τότε που διάβασα ένα βιβλίο για ευχαρίστηση”

Η υπερβολική χρήση του κινητού μπορεί επίσης να επηρεάσει τις ακαδημαϊκές και πνευματικές επιδόσεις των νέων, και αυτό το σημείο αντικατοπτρίστηκε και στο πείραμα. «Το να είμαι χωρίς κινητό με βοήθησε πολύ. Έκανα όλη τη δουλειά σε λιγότερο χρόνο», είπε ένας από αυτούς. «Έχω καταφέρει να διαβάσω ένα ολόκληρο βιβλίο. Έχουν περάσει έξι χρόνια από τότε που διάβασα ένα βιβλίο για ευχαρίστηση», είπε ένας άλλος. Αν και υπήρξαν και εκείνοι που τόνισαν κάποιο αρνητικό σημείο, όπως η αποσύνδεση με συμμαθητές: «Το να μην έχω κινητό με έχει πληγώσει πολύ, ειδικά στις ομαδικές εργασίες. Το να μην μπορώ να επικοινωνήσω με τους συμμαθητές μου με κατέβαλε».

Τελικά, την τρίτη εβδομάδα, οι συμμετέχοντες ανέκτησαν το κινητό τους τηλέφωνο και μπορούσαν να το χρησιμοποιήσουν κατά βούληση. Με αυτόν τον τρόπο, ήταν δυνατό να εξακριβωθεί εάν ο χρόνος χρήσης είχε αυξηθεί ή μειωθεί και, ιδιαίτερα, η κατανάλωση πληροφοριών και ψυχαγωγίας.

Η έρευνα διαπίστωσε ότι οι νέοι επέστρεψαν σε πολύ παρόμοια επίπεδα κατανάλωσης περίπου πέντε ώρες, όπως πριν από το πείραμα. Αλλά τουλάχιστον οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες παραδέχτηκαν ότι τους είχε βοηθήσει να συνειδητοποιήσουν την εξάρτησή τους από το τηλέφωνο και την υπερβολική προβολή που είχε αποκτήσει στην καθημερινή τους ζωή. Αναγνώρισαν επίσης ότι σε πολλές περιπτώσεις είχε γίνει εμπόδιο όσον αφορά τις σχέσεις με τους συγγενείς τους.