Η κούρσα για την αντικατάσταση του άνθρακα στην Ινδονησία, τον μεγαλύτερο εξαγωγέα άνθρακα στον κόσμο, έχει μετατραπεί σε έναν αγώνα μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας. Στο διακύβευμα βρίσκεται όχι μόνο το κλιματικό μέλλον της Ινδονησίας, αλλά και το ποια υπερδύναμη θα θέσει τους όρους για την επόμενη γενιά ενέργειας στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
Όπως και πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, η Ινδονησία αντιμετωπίζει ένα δίλημμα ανάμεσα σε δύο εντελώς διαφορετικά ενεργειακά μέλλοντα.
Η κινεζική επέλαση στην καθαρή ενέργεια
Το 2023, κινεζικές εταιρείες υπέγραψαν συμφωνίες άνω των 54 δισ. δολαρίων με την κρατική εταιρεία ηλεκτρισμού PLN, ενώ η επίσκεψη του προέδρου Πραμπόβο Σουμπιάντο (Prabowo Subianto’s) στο Πεκίνο το 2024 απέφερε επιπλέον δεσμεύσεις ύψους 10 δισ. δολαρίων. Οι κινεζικές επιχειρήσεις ενσωματώνονται ραγδαία στην εφοδιαστική αλυσίδα καθαρής ενέργειας της Ινδονησίας: από τηνηλιακή ενέργεια και την εξόρυξη κρίσιμων ορυκτών έως τα ηλεκτρικά οχήματα (EVs).
Αυτές οι επενδύσεις ξεπερνούν κατά πολύ τη συμφωνία Just Energy Transition Partnership (JETP) ύψους 20 δισ. δολαρίων, που υπεγράφη το 2022 ανάμεσα στην Ινδονησία και μια ομάδα πλούσιων χωρών, με στόχο την απεξάρτηση από τον άνθρακα, έναν τομέα που συμβάλλει κατά 3,6% στο ΑΕΠ της χώρας.
Η αποχώρηση των ΗΠΑ και το JETP
Το πρόγραμμα JETP είχε αρχίσει να καταρρέει πριν ακόμη αποσυρθούν επισήμως οι ΗΠΑ τον Μάρτιο, επί κυβέρνησης Τραμπ. Μέχρι σήμερα, μόλις 1,2 δισ. δολάρια, περίπου το 6% της συνολικής χρηματοδότηση, έχουν εκταμιευθεί, ενώ η Ινδονησία υπολογίζει ότι χρειάζεται πάνω από 97 δισ. δολάρια για την ενεργειακή μετάβαση.
Οι ΗΠΑ, ως ο μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου στον κόσμο, προώθησαν το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) σε διαπραγματεύσεις που στόχο είχαν να αποφευχθούν δασμοί για την Ινδονησία. Παράλληλα, προέβαλαν την ιδέα της «ενεργειακής κυριαρχίας» ως μέσο μείωσης της εξάρτησης από την Κίνα. Το Πεκίνο, αντιθέτως, ποντάρει στις ανανεώσιμες πηγές για να ενισχύσει τη θέση του ως κορυφαίου προμηθευτή καθαρής ενέργειας.
Η αμερικανική επιλογή εγκυμονεί τον κίνδυνο μεγαλύτερης εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, ενώ η κινεζική προτείνει καθαρότερη ενέργεια και θέσεις εργασίας, αλλά με περιορισμένες περιβαλλοντικές εγγυήσεις.
«Αυτές οι δύο χώρες… διαμορφώνουν δύο διαφορετικά οράματα για το μέλλον», είπε ο Πούτρα Αντιγκούνα (Putra Adhiguna), του Energy Shift Institute.
Πολιτικές επιπτώσεις και περιορισμένη χρηματοδότηση
Η αποχώρηση των ΗΠΑ τον Μάρτιο δεν εκτροχίασε το JETP, αλλά επηρέασε την πολιτική ηγεσία, σύμφωνα με αναλυτές.
Όταν υπογράφηκε η συμφωνία, ο απεσταλμένος για το κλίμα Τζον Κέρι (John Kerry) είχε δηλώσει ότι οι ΗΠΑ έθεσαν τις βάσεις. Όμως, μετά την αποδόμηση των πολιτικών της εποχής Μπάιντεν από τον Τραμπ και την προώθηση των ορυκτών καυσίμων, Ινδονήσιοι αξιωματούχοι άρχισαν να αμφισβητούν γιατί να προχωρήσουν σε μετάβαση αν οι ΗΠΑ δεν κάνουν το ίδιο, σύμφωνα με τον Αντιγκούνα.
Οι πρώτες συζητήσεις του JETP δημιούργησαν «υπερβολικά υψηλές προσδοκίες», με στόχους που ήταν δύσκολο να επιτευχθούν ανεξαρτήτως πολιτικής, πρόσθεσε.
Οι ΗΠΑ είχαν δεσμευθεί για 2 δισ. δολάρια, εκ των οποίων περίπου τα μισά παραμένουν διαθέσιμα μέσω εγγυήσεων δανείων, σύμφωνα με τον Τζόρνταν Λι (Jordan Lee) του Tony Blair Institute στην Τζακάρτα. Το JETP είχε σχεδιαστεί εξαρχής να καλύψει μόνο ένα μικρό μέρος των περίπου 97 δισ. δολαρίων που απαιτούνται.
Η ξένη επένδυση θεωρείται κρίσιμη, δεδομένου ότι ο τομέας ηλιακής και αιολικής ενέργειας στην Ινδονησία είναι μικροσκοπικός, μόλις 0,24% της συνολικής ενέργειας, έναντι 3,8% στις Φιλιππίνες και 13% στο Βιετνάμ.
Ο Λι σημείωσε ότι το JETP παρείχε επίσης μια ενιαία πλατφόρμα συνεργασίας και βοήθησε την Ινδονησία να συνάψει σχέσεις με χώρες όπως τα ΗΑΕ και η Σαουδική Αραβία.
Το κινεζικό μοντέλο
Η Κίνα προωθεί μια «διαφορετική εκδοχή ενεργειακής ασφάλειας», αντικαθιστώντας τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα με ηλιακούς συλλέκτες που παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα για δεκαετίες, είπε ο Αντιγκούνα.
Μεγάλα κινεζικά έργα περιλαμβάνουν:
- μια επένδυση 6 δισ. δολαρίων στον τομέα της εφοδιαστικής αλυσίδας από τον γίγαντα των μπαταριών CATL με τοπικούς εταίρους το 2022,
- εργοστάσιο της BYD για ηλεκτρικά αυτοκίνητα αξίας 1 δισ. δολαρίων το 2024, θα παράγει 150.000 οχήματα ετησίως και θα έχει 18.000 θέσεις εργασίας,
- εργοστάσιο 478 εκατ. δολαρίων της BTR New Material Group το 2024 θα παράγει ανόδια υλικά μπαταριών, που θα δημιουργήσει περίπου 8.000 θέσεις εργασίας,
- εργοστάσιο φωτοβολταϊκών της LONGi το 2025 με ετήσια δυναμικότητα 1,6 γιγαβάτ.
«Πρόκειται για μια συνολική αλλαγή συστήματος», είπε η Ντινίτα Σετιαουάτι (Dinita Setyawati) του think tank Ember. Αυτό σημαίνει ότι μια χώρα μπορεί να αγοράζει κινεζικά φωτοβολταϊκά και να φορτίζει κινεζικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα με καθαρή ενέργεια.
Τα έργα αυτά υλοποιούνται γρήγορα, κάτι κρίσιμο για την Ινδονησία με πολιτικούς κύκλους πενταετίας, ακόμη και αν οι δυτικοί επενδυτές προσφέρουν περισσότερες εγγυήσεις. Η POWERCHINA ολοκλήρωσε ηλιακό πάρκο 100 MW σε μόλις επτά μήνες το 2024.
«Αν μια αμερικανική εταιρεία χρειάζεται τέσσερα χρόνια για μελέτη σκοπιμότητας, οι κινεζικές θα έχουν ήδη επενδύσει», σημείωσε ο Αντιγκούνα.
Ωστόσο, οι κινεζικές επενδύσεις συχνά συνεπάγονται υψηλό περιβαλλοντικό κόστος. Η πλειονότητα των ορυχείων νικελίου της Ινδονησίας ανήκει σε κινεζικές εταιρείες. Η χώρα διαθέτει τα μεγαλύτερα αποθέματα του μετάλλου που είναι απαραίτητο για τις μπαταρίες EV, και τα ορυχεία αυτά τροφοδοτούνται από επί τόπου ανθρακικές μονάδες παραγωγής ενέργειας.
Μελέτη του 2024 από το Centre for Research on Energy and Clean Air η επίδραση της εξόρυξης νικελίου σε τρεις επαρχίες της Ινδονησίας διαπίστωσε ρύπανση από τα χυτήρια και τους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα θα κοστίσει στην οικονομία 2,6 δισ. δολάρια το 2025 και θα αυξηθεί στα 3,4 δισ. δολάρια το 2030, με αποτέλεσμα περισσότερους από 3.800 θανάτους το 2025 και σχεδόν 5.000 το 2030.
Ο αμερικανικός δρόμος: φυσικό αέριο και κίνδυνος παγίδευσης
Ο υπουργός Ενέργειας της Ινδονησίας, Μπαλίλ Λαχαντάλια (Bahlil Lahadalia), δήλωσε τον Απρίλιο ότι η χώρα θα αυξήσει τις εισαγωγές LNG από τις ΗΠΑ κατά περίπου 10 δισ. δολάρια στο πλαίσιο διαπραγματεύσεων για δασμούς. Το LNG καίγεται πιο καθαρά από τον άνθρακα, αλλά εξακολουθεί να εκπέμπει αέρια του θερμοκηπίου.
Ο κίνδυνος, σύμφωνα με αναλυτές, είναι ότι οι συμφωνίες αυτές θα εδραιώσουν περαιτέρω την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα. Η δέσμευση σε μακροχρόνια συμβόλαια μπορεί να αφήσει τις χώρες με ξεπερασμένες υποδομές, ενώ ο υπόλοιπος κόσμος στρέφεται γρήγορα προς φθηνότερη και ταχύτερα αναπτυσσόμενη ηλιακή και αιολική ενέργεια.
Η Ινδονησία κινδυνεύει να μείνει πίσω στη μετάβαση προς την καθαρή ενέργεια και να χάσει επενδυτικές ευκαιρίες, όπως τα κέντρα δεδομένων που αναζητούν ανανεώσιμη ενέργεια στη Νοτιοανατολική Ασία, δήλωσε η Σετιαγουάτι.
«Κι όταν το συνειδητοποιήσουν, ίσως να είναι πολύ αργά», είπε.
Η Ινδονησία και ο άνθρακας
Παράλληλα, η Ινδονησία παραμένει στενά συνδεδεμένη με τον άνθρακα. Το 2024 ήταν η μόνη χώρα που πρότεινε την κατασκευή νέων ανθρακικών μονάδων και κατείχε την τρίτη μεγαλύτερη ανθρακική δυναμικότητα στον κόσμο. Περίπου το 80% της νέας δυναμικότητας των 1,9 GW αφορούσε τις ανθρακικές μονάδες που τροφοδοτούν χυτήρια για την επεξεργασία ορυκτών όπως το νικέλιο και το κοβάλτιο για ηλεκτρικά οχήματα, σύμφωνα με την Global Energy Monitor.
«Η ινδονησιακή κυβέρνηση πρέπει να καταλάβει ότι εκεί κατευθύνεται ο κόσμος, είτε τους αρέσει είτε όχι», είπε η Σετιαουάτι.
Πηγή: AP | Μετάφραση – Επιμέλεια: Γεωργία Κανταρτζή
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος