Στις αρχές του 2025, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι είχε μια σοβαρή διπλωματική αντιπαράθεση με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και τον αντιπρόεδρο Τζ. Ντ. Βανς στο Οβάλ Γραφείο. Έκτοτε, οι σχέσεις μεταξύ Ουάσινγκτον και Κιέβου έχουν βελτιωθεί, παρά το γεγονός ότι έχουν παρουσιάσει ανά διαστήματα καθοδικές και ανοδικές τάσεις.
Η Ευρώπη, από την πλευρά της, αντέδρασε στο διπλωματικό επεισόδιο με αυξημένες προσπάθειες για να υποστηρίξει την Ουκρανία και να κρατήσει τις ΗΠΑ στο πλευρό της. Τον Μάρτιο, ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ και ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ανακοίνωσαν τον σχηματισμό ενός «συνασπισμού των προθύμων» 34 κρατών για την ενίσχυση του ρόλου της Ευρώπης στη διασφάλιση της μελλοντικής κυριαρχίας και ασφάλειας της Ουκρανίας. Και τον Σεπτέμβριο, ο Μακρόν ανακοίνωσε ότι 26 χώρες δεσμεύτηκαν να αναπτύξουν στρατεύματα ως μέρος μιας Πολυεθνικής Δύναμης για την Ουκρανία «την επόμενη μέρα από την κατάπαυση του πυρός ή την ειρήνη».
Η σημασία των εγγυήσεων ασφαλείας
Ωστόσο, ανεξάρτητα από τις προσπάθειες της Ευρώπης να υποστηρίξει την Ουκρανία, ύψιστης σημασίας είναι οι εγγυήσεις ασφαλείας των ΗΠΑ, τις οποίες ο Ζελένσκι επιζητά να εξασφαλίσει – ακόμα κι αν αυτό σημαίνει παραχωρήσεις αλλού.
Όσο κι αν η Ευρώπη θέλει να πιστεύει το αντίθετο, οι εγγυήσεις της Ουάσιγκτον είναι η μόνη βιώσιμη οδός προς την ειρήνη για την Ουκρανία. Η Ευρώπη δεν θα μπορούσε να αναπτύξει την πολυεθνική της δύναμη χωρίς την αμερικανική υλικοτεχνική υποστήριξη. Και καθώς το 2025 πλησιάζει στο τέλος του, το ζήτημα της δέσμευσης της Ουάσιγκτον παραμένει ένας θεμελιώδης παράγοντας στις προσπάθειες να προχωρήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία στην επόμενη φάση του και, κατ’ ευχήν όλων, σε μια διαρκή ειρήνη.
Ωστόσο, όλα δείχνουν ότι η πραγματική δύναμη βρίσκεται στα χέρια της Ρωσίας.
Η συλλογική μνήμη της Ουκρανίας από τις αποτυχίες του Μνημονίου της Βουδαπέστης του 1994 — οι εγγυήσεις ασφαλείας που παρείχαν οι ΗΠΑ, η Ρωσία και το Ηνωμένο Βασίλειο, ώστε η Ουκρανία να παραδώσει τα πυρηνικά όπλα της σοβιετικής εποχής — ρίχνει βαριά τη σκιά της στις τρέχουσες διαπραγματεύσεις.
Οι κρίσιμες λεπτομέρειες
Σε αυτή την πραγματικά επικίνδυνη στιγμή, ο Ζελένσκι έχει πολλά σημεία να λάβει υπόψη: Αρχικά, ο Ουκρανός πρόεδρος φέρεται να είναι έτοιμος να εγκαταλείψει την επιδίωξη της χώρας του για ένταξη στο ΝΑΤΟ με αντάλλαγμα ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας, και υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτές θα μπορούσαν να είναι επικείμενες. Μέχρι στιγμής, οι ΗΠΑ έχουν προσφέρει στην Ουκρανία εγγυήσεις ασφαλείας, μαζί με την προειδοποίηση ότι «δεν θα βρίσκονται στο τραπέζι για πάντα», πιέζοντας τον Ζελένσκι να αποδεχτεί τη συμφωνία που βρίσκεται επί του παρόντος στο τραπέζι.
Επιπλέον, υπάρχουν ελπίδες ότι αυτές οι εγγυήσεις θα περιλαμβάνουν την παροχή πυραύλων Tomahawk με βεληνεκές 1.000 χιλιομέτρων. Αυτοί θα επέτρεπαν στην Ουκρανία να πλήξει πολιτικά και στρατιωτικά κέντρα βαθιά στο εσωτερικό της Ρωσίας, αποτρέποντας έτσι ενδεχομένως το Κρεμλίνο από περαιτέρω εχθροπραξίες. Αλλά ενώ αυτή η πρόσθετη δυνατότητα σίγουρα θα περιέπλεκε τη λήψη αποφάσεων του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, δεν είναι μια λύση.
Εκτός από τις τεχνικές λεπτομέρειες της εγγύησης, ο Ζελένσκι ορθώς ελπίζει ότι, σε αντίθεση με το Μνημόνιο της Βουδαπέστης, οποιαδήποτε συμφωνία θα είναι νομικά δεσμευτική, απαιτώντας επικύρωση από τη Βουλή και τη Γερουσία των ΗΠΑ – οι οποίες υποστηρίζουν σε μεγάλο βαθμό την Ουκρανία – και στη συνέχεια έγκριση από τον πρόεδρο.
Μια τέτοια επίσημη επικύρωση θα έθετε τις εγγυήσεις της Ουκρανίας σε παρόμοια βάση με άλλες διμερείς συνθήκες ασφαλείας που έχουν υπογράψει οι ΗΠΑ με χώρες όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα.
Εναλλακτικά μέσα, όπως μια προεδρική εκτελεστική ενέργεια, η οποία χρησιμοποιήθηκε τόσο για τις συμφωνίες του Παρισιού για το κλίμα όσο και για το Κοινό Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης για τον περιορισμό του εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν, είναι μη δεσμευτικές πολιτικές δεσμεύσεις, που σημαίνει ότι ένας μελλοντικός πρόεδρος δεν θα δεσμεύεται από αυτές. Έτσι, εάν η επίσημη επικύρωση είναι στο τραπέζι, ο Ζελένσκι θα ελπίζει ότι αυτό θα παράσχει στην Ουκρανία μελλοντικές ευκαιρίες να επηρεάσει το Κογκρέσο και να διασφαλίσει ότι η υποστήριξη θα παραμείνει ισχυρή και ενωμένη.
Δεν εξανεμίζεται το ρίσκο
Αλλά ακόμη και τότε, υπάρχουν κίνδυνοι. Ενώ ο Ζελένσκι έχει δηλώσει ότι οι εγγυήσεις ασφαλείας «αντιστοιχούν στο Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ», αυτή η βασική δέσμευση της συμμαχίας είναι εύθραυστη, αφού το Άρθρο 5 της Συμμαχάς είναι ανοιχτό σε ερμηνείες και διατυπώθηκε σκόπιμα έτσι το 1949 για να αποτρέψει την αυτόματη εμπλοκή των ΗΠΑ σε έναν τρίτο μεγάλο πόλεμο στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Επομένως, δεν πρόκειται μόνο για το γράμμα της συνθήκης αλλά και για το πνεύμα της.
Το ΝΑΤΟ είναι κάτι πολύ περισσότερο από το Άρθρο 5. Βασίζεται επίσης στην οικονομική συνεργασία (Άρθρο 2) και στην ατομική και συλλογική ικανότητα αντίστασης σε ένοπλες επιθέσεις (Άρθρο 3) . Αν το Άρθρο 5 ήταν εύκολο να τηρηθεί, τότε συμμαχίες με παρόμοια χαρακτηριστικά θα ξεπηδούσαν σε όλον τον κόσμο. Στην πραγματικότητα όμως, οι αμοιβαίες εγγυήσεις ασφάλειας που υποστηρίζονται από αξιόπιστη στρατιωτική δύναμη είναι σπάνιες.
Επομένως, είναι αμφισβητήσιμο αν οι ΗΠΑ θα επιλέξουν να προσφέρουν μια εγγύηση που θα μπορούσε να τις αναγκάσει να παρέμβουν άμεσα στην Ουκρανία, ειδικά αν ληφθεί υπόψη ότι έχουν παράσχει μετρημένη υποστήριξη από το 2014, έχουν μπλοκάρει συστηματικά την πορεία της χώρας προς το ΝΑΤΟ από το 2022 και έχουν θέσει ως προτεραιότητα την αποφυγή άμεσης εμπλοκής στον πόλεμο.
Τέλος, είναι ένα πάγιο απόφθεγμα του πολέμου ότι «ο εχθρός έχει δικαίωμα ψήφου». Έτσι, καθώς οι διμερείς σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας συνεχίζονται παράλληλα με τις ευρωπαϊκές και ουκρανικές διαπραγματεύσεις, η θέση του Πούτιν θα είναι σημαντική, είτε το θέλει κανείς είτε όχι. Η Ρωσία επιθυμεί μια πιο εκτεταμένη συμφωνία με τις ΗΠΑ για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και με τον Πούτιν να αρνείται να υποχωρήσει από τις μαξιμαλιστικές του απαιτήσεις μέχρι σήμερα, παραμένει ασαφές τι θα μπορούσε να αποδεχτεί η Ρωσία.
Τελικά, ανεξάρτητα από το πόσο ισχυρές πιστεύει ο Ζελένσκι ότι μπορούν να είναι οι εγγυήσεις ασφάλειας των ΗΠΑ, η βιωσιμότητά τους ενδεχομένως να βασιστεί στην ερμηνεία που θα τους δώσει ο Πούτιν.
Πηγή: POLITICO
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος
