Φ. Γκιουλέν: Από σύμμαχος του Ερντογάν, αυτοεξόριστος στις ΗΠΑ

«Τον χαρακτήρισαν και ως δεύτερο ισχυρότερο άνδρας της Τουρκίας», επισημαίνει το BBC για τον Φετχουλάχ Γκιουλέν, που πέθανε σε ηλικία 83 ετών, στην Πενσιλβάνια των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο ιεροκήρυκας και συγγραφέας τον οποίο το καθεστώς Ερντογάν κατηγορεί ως ενορχηστρωτή της απόπειρας πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου του 2016 κατά της κυβέρνησης Ερντογάν, είναι η αμφιλεγόμενη προσωπικότητα στην Ιστορία της σύγχρονης Τουρκίας και υπ’ αριθμό «ένα» εχθρός του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σύμφωνα με το διεθνή Τύπο. Επισημαίνεται εξάλλου ότι αμφισβητείται και η επίσημη ημερομηνία γέννησής του, 27 Απριλίου 1941, καθώς λέγεται ότι στη πραγματικότητα γεννήθηκε το 1938.

Ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Τουρκία Τζέιμς Τζέφρι, χαρακτήρισε τον Γκιουλέν ως το δεύτερο ισχυρότερο άνδρα της της Τουρκίας το 2014, όταν το κίνημα του Γκιουλέν – γνωστό στην Τουρκία ως Χιζμέτ ή «υπηρεσία» – βρισκόταν «στην κορυφή με ίσως εκατομμύρια οπαδούς, με ταμείο δισεκατομμυρίων και δίκτυο υποστηρικτών και οργανώσεων που δραστηριοποιήθηκαν κυρίως στην εκπαίδευση, τα μέσα ενημέρωσης και στην προσφορά κοινωνικού έργου σε 150 χώρες».

Εμφύλιος, άνοια και εγκλεισμός του Γκιουλέν σε κρησφύγετο

Ωστόσο παράλληλα τα διεθνή μέσα υπενθύμιζαν ότι ο Φετχουλάχ Γκιουλέν έπασχε από διαβήτη, νεφρική ανεπάρκεια και καρδιολογικά προβλήματα ενώ «σοβούσε» εσωτερική διένεξη με τον ανιψιό του, ο οποίος επέμενε ότι ο επικεφαλής των γκιουλενιστών έπασχε και από άνοια.

Στο τεράστιο συγκρότημα Chestnut Retreat Center στο Σάιλοσμπεργκ της Πενσυλβάνια που απεικονίζεται ως τόπος διαμονής του Γκιουλέν από το 199, ο ίδιος βρισκόταν σε παρακείμενο κτίριο, με ένα υπνοδωμάτιο και χαλί προσευχής για το Κοράνι, έγραψε το BBC.

Τον Απρίλιο του 2024, ο Τζεβντέτ Τουρκγιολού, οποίος ήταν υπεύθυνος για την προσωπική φροντίδα του Γκιουλέν, και ο Μουσταφά Οζτζάν, φέρεται να τον «απήγαγαν» και να τον έκλεισαν σε κρησφύγετο άγνωστο σχεδόν σε όλους. Επικαλούμενα τον ανιψιό του, τουρικοί ιστότοποι μετέδωσαν ότι ο Φετχουλάχ Γκιουλέν πέθανε σε αμερικανικό νοσοκομείο.

H ρήξη με τον Ερντογάν

Ο Γκιουλέν αρχικά στήριξε την κυβέρνηση Ερντογάν, που ήλθε στην εξουσία το 2002, ωστόσο από το 2013 και μετά οι δρόμοι τους χωρίστηκαν. Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος του 2016, χιλιάδες υποστηρικτές του, άτομα κυρίως που κατείχαν θέσεις στη Δημόσια Διοίκηση, είτε οδηγήθηκαν στη φυλακή είτε εγκατέλειψαν τη χώρα.

Κατηγορήθηκε από μεγάλη μερίδα του τουρκικού πολιτικού συστήματος ότι ήταν το «μακρύ χέρι» της Ουάσινγκτον, συμμετέχοντας σε πρωτοβουλίες που αποσκοπούσαν στον επαναπροσδιορισμό του τουρκικού πολιτικού συστήματος.

Είχε ήδη μπει στο στόχαστρο των Τούρκων στρατηγών, που την εποχή εκείνη ήταν πανίσχυροι στην εσωτερική πολιτική τάξη της Τουρκίας.

Fethullah Gulen, the biggest enemy of Erdogan, died in USA.#Turkyie pic.twitter.com/Vkx5XuQYeA

— Radu Tudor (@RaduTudor1970) October 21, 2024

Η Άγκυρα ζητούσε την έκδοσή του, ωστόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ικανοποίησαν ποτέ το αίτημά της αυτό. 

Οπαδοί του Γκιουλέν είχαν αναλάβει θέσεις εργασίας εντός της κυβέρνησης και του στρατού. Ακόμα και πριν από το πραξικόπημα του 2016 ο Ταγίπ Ερντογάν είχε προειδοποιήσει ότι θα απαλλάξει την κυβέρνηση από τους Γκιουλενιστές, τους οποίους αποκάλεσε «κράτος εν κράτει».

Σύμφωνα με το πρακτορείο AFP o Ερντογάν επωφελήθηκε από το δίκτυο του Γκιουλέν για να εδραιώσει την εξουσία αφού έγινε πρωθυπουργός το 2003 σε κοσμικό κατεστημένο, αλλά το 2013 «οι εντάσεις εξελίχθηκαν σε έχθρα, όταν ένα σκάνδαλο διαφθοράς διέλυσε τον στενό κύκλο του Ερντογάν.»

Ο Ερντογάν κατηγόρησε τον Γκιουλέν ότι υποκίνησε έρευνα για διαφθορά μέσω του δικτύου υποστηρικτών του στο δικαστικό σώμα και την αστυνομία, μετατρέποντάς τον σε «δημόσιο εχθρό νούμερο ένα».

Ανταπόκριση: Γιάννης Μανδαλίδης