Η ποιότητα των υδάτων κολύμβησης στην Ευρώπη το 2021 – Κορυφαίος προορισμός η Ελλάδα

Η κολύμβηση είναι μια εξαιρετικά δημοφιλής και σημαντική δραστηριότητα αναψυχής στην Ευρώπη. Η ετήσια αξιολόγηση του 2021 για τους ευρωπαϊκούς τόπους κολύμβησης δείχνει πόσο καλά εφαρμόζονται τα μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος, επιτρέποντας στους πολίτες να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με το πού μπορούν να κάνουν μπάνιο χωρίς κινδύνους για την υγεία σε 21.551 επίσημα αναγνωρισμένους τόπους κολύμβησης στην ΕΕ, καθώς και σε 119 στην Αλβανία και 189 στην Ελβετία.

Η ποιότητα των ευρωπαϊκών υδάτων κολύμβησης παραμένει υψηλή

Η ποιότητα των υδάτων κολύμβησης στην Ευρώπη έχει βελτιωθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες. Η συστηματική παρακολούθηση και διαχείριση που εισήχθησαν στο πλαίσιο της οδηγίας για τα ύδατα κολύμβησης (BWD), (ΕΕ, 2006) οι μεγάλες επενδύσεις σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας αστικών λυμάτων και οι βελτιώσεις στα δίκτυα λυμάτων, οδήγησαν σε δραστική μείωση των οργανικών ρύπων που απελευθερώνονται μέσω ανεπεξέργαστων ή μερικώς επεξεργασμένων αστικών λυμάτων. Χάρη σε αυτές τις συνεχείς προσπάθειες, η κολύμβηση είναι σήμερα δυνατή σε αστικοποιημένα και στο παρελθόν βαριά μολυσμένων επιφανειακών υδάτων. Αυτό δείχνει πώς οι σταθερές και καλά εφαρμοσμένες πολιτικές μπορούν να κάνουν τη διαφορά.

Σχήμα 1: Ποσοστό υδάτων κολύμβησης με άριστη ποιότητα στην Ευρώπη το 2021

Από τις 21.859 περιοχές κολύμβησης στην Ευρώπη το 2021, το 84,7% ήταν εξαιρετικής ποιότητας (Σχήμα 1). Σε τέσσερις χώρες, το 95% ή περισσότερο, των υδάτων κολύμβησης ήταν εξαιρετικής ποιότητας: Αυστρία, Μάλτα, Κροατία και Ελλάδα. Επιπλέον, στη Μάλτα, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και το Λουξεμβούργο, όλες οι αξιολογημένες περιοχές υδάτων κολύμβησης ήταν τουλάχιστον ικανοποιητικής ποιότητας το 2021 (Σχήμα 2). Το ποσοστό των ευρωπαϊκών υδάτων κολύμβησης που επιτυγχάνουν τουλάχιστον «επαρκή» ποιότητα (το ελάχιστο ποιοτικό πρότυπο που ορίζει η οδηγία) αυξήθηκε από μόλις 74% το 1991 σε πάνω από 95% το 2003 και έκτοτε παρέμεινε αρκετά σταθερό.

Μία από τις κύριες απαιτήσεις της οδηγίας είναι να εξασφαλιστεί ότι όλες οι περιοχές κολύμβησης θα είχαν τουλάχιστον «επαρκή» ποιότητα έως το 2015. Κατά την περίοδο κολύμβησης του 2021, το 95,2% όλων των περιοχών κολύμβησης της ΕΕ πληρούσε αυτό το ελάχιστο ποιοτικό πρότυπο.

Σχήμα 2: Ποιότητα των υδάτων κολύμβησης στην Ευρώπη κατά την περίοδο 2021 (χώρες της ΕΕ, Αλβανία και Ελβετία)

Κατά την περίοδο 2015-2021, το ποσοστό των υδάτων κολύμβησης με άριστη κατάσταση στην Ευρώπη παρέμεινε σταθερό στο 85-88% για τα παράκτια ύδατα κολύμβησης και στο 77-81% για τα εσωτερικά ύδατα κολύμβησης (Σχήμα 3).

Η ποιότητα των παράκτιων περιοχών είναι γενικά καλύτερη από εκείνη των εσωτερικών περιοχών λόγω της υψηλότερης ικανότητας αυτοκαθαρισμού των παράκτιων περιοχών. Επιπλέον, πολλές εσωτερικές περιοχές κολύμβησης στην κεντρική Ευρώπη βρίσκονται σε σχετικά μικρές λίμνες και λιμνούλες, καθώς και σε ποτάμια με χαμηλή ροή, τα οποία, ιδίως το καλοκαίρι, είναι πιο ευαίσθητα από τις παράκτιες περιοχές στη βραχυπρόθεσμη ρύπανση που προκαλείται από έντονες καλοκαιρινές βροχές ή ξηρασίες.

Σχήμα 3: Ποιότητα των παράκτιων και εσωτερικών υδάτων κολύμβησης στην ΕΕ μεταξύ 2015 και 2021

Ορισμένα ύδατα κολύμβησης εξακολουθούν να είναι κακής ποιότητας

Το 2021, 332 ή το 1,5% των υδάτων κολύμβησης στην ΕΕ ήταν κακής ποιότητας (Σχήμα 3). Ενώ το μερίδιο των περιοχών κακής ποιότητας μειώθηκε ελαφρώς από το 2013, τα προβλήματα εξακολουθούν να υφίστανται σε ύδατα κολύμβησης κακής ποιότητας ή σε ύδατα κολύμβησης που συχνά επηρεάζονται από βραχυπρόθεσμη ρύπανση. Είναι επιτακτική ανάγκη να αξιολογούνται οι πηγές ρύπανσης στην περιοχή λεκάνης απορροής τους και να εφαρμόζονται μέτρα ολοκληρωμένης διαχείρισης των υδάτων. Σε περιοχές κολύμβησης για τις οποίες είναι δύσκολο να προσδιοριστούν οι πηγές ή τα αίτια της ρύπανσης, απαιτούνται ειδικές μελέτες για τις πηγές ρύπανσης.

Σε έξι χώρες της ΕΕ, το 3% ή περισσότερο των υδάτων κολύμβησης ήταν κακής ποιότητας: Η Εσθονία (δύο ύδατα κολύμβησης ή 3,1%), η Γαλλία (99 ύδατα κολύμβησης ή 3,0%), οι Κάτω Χώρες (34 ύδατα κολύμβησης ή 4,6%), η Λετονία (δύο ύδατα κολύμβησης ή 3,6%), η Σλοβακία (ένα ύδωρ κολύμβησης ή 3,1%) και η Σουηδία (16 ύδατα κολύμβησης ή 3,5%).

Στην Αλβανία, ο αριθμός των κακών περιοχών κολύμβησης μειώθηκε σημαντικά από το 2015, όταν 31 περιοχές κολύμβησης (ή 39,1%) είχαν αξιολογηθεί ως κακές. Το 2021, υπήρχαν μόνο οκτώ φτωχά ύδατα κολύμβησης (ή 6,7%) στην Αλβανία. Η βελτίωση αυτή μπορεί να συνδεθεί με την κατασκευή πέντε μονάδων επεξεργασίας λυμάτων στην Αλβανία τα τελευταία χρόνια.

Παρακολούθηση και αξιολόγηση της ποιότητας των υδάτων κολύμβησης στην Ευρώπη

Κατά τη διάρκεια της κολυμβητικής περιόδου, οι τοπικές και εθνικές αρχές έλαβαν δείγματα υδάτων κολύμβησης και τα ανέλυσαν για τους τύπους βακτηρίων που υποδηλώνουν ρύπανση από λύματα και κτηνοτροφία. Το μολυσμένο νερό μπορεί να έχει επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, προκαλώντας στομαχικές διαταραχές και διάρροια σε περίπτωση κατάποσης. Με βάση τα επίπεδα των βακτηρίων που ανιχνεύθηκαν, η ποιότητα των υδάτων κολύμβησης ταξινομήθηκε στη συνέχεια ως «εξαιρετική», «καλή», «επαρκής» ή «κακή».

Τα κράτη μέλη καταρτίζουν τα αντίστοιχα ημερολόγια παρακολούθησης, τα οποία πρέπει να ακολουθούν τις διατάξεις του παραρτήματος IV της οδηγίας για τα ύδατα κολύμβησης:

• ένα δείγμα πριν από την περίοδο κολύμβησης πρέπει να λαμβάνεται λίγο πριν από την έναρξη της περιόδου κολύμβησης,
• τουλάχιστον τέσσερα δείγματα (συμπεριλαμβανομένου του δείγματος πριν από την περίοδο κολύμβησης) πρέπει να λαμβάνονται και να αναλύονται κατά την πιο πρόσφατη περίοδο κολύμβησης,
• το διάστημα μεταξύ των ημερομηνιών δειγματοληψίας δεν πρέπει να υπερβαίνει τον ένα μήνα.

Εάν πληρούνται και οι τρεις απαιτήσεις, η κατάσταση του ημερολογίου παρακολούθησης θεωρείται ότι «εφαρμόζεται». Το 2021, οι πλήρεις απαιτήσεις παρακολούθησης εφαρμόστηκαν στο 98% των ευρωπαϊκών υδάτων κολύμβησης, ποσοστό που είναι υψηλότερο σε σύγκριση με την προηγούμενη περίοδο, όταν η παρακολούθηση επηρεάστηκε από τα μέτρα πανδημίας.

Στην Αυστρία, τη Βουλγαρία, την Κύπρο, τη Φινλανδία, την Ιρλανδία, το Λουξεμβούργο, τη Λετονία, τη Μάλτα και τη Σλοβενία το ημερολόγιο παρακολούθησης εφαρμόστηκε πλήρως σε όλα τα αναφερόμενα ύδατα κολύμβησης.

Πηγή: eea.europa.eu

Αναφορές

EC, 2006. Directive 2006/7/EC of the European Parliament and of the Council of 15 February 2006 concerning the management of bathing water quality and repealing Directive 76\160\EEC, OJ L 64, 4.3.2006, pp. 37-51.

EEA, 2017. Urban Waste Water Treatment (Online). Available: https://www.eea.europa.eu/data-and-maps/indicators/urban-waste-water-treatment/urban-waste-water-treatment-assessment-4 Accessed 26 April 2020.

EEA, 2021. Bathing water management in Europe: Successes and challenges, EEA Report, 11/2020, European Environment Agency. Available: https://www.eea.europa.eu/publications/bathing-water-quality-2020.

Urban Waste Water Treatment Directive 91/271/EEC of 21 May 1991 of the Council concerning urban waste-water treatment OJ L 135, 30/05/1991 P. 0040 – 0052.