Ερντογάν σε πολιορκία: Ανταρσία στις τουρκικές business

Από τον Ηλία Σιακαντάρη @iliassiak

Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει καταστήσει εδώ και χρόνια σαφές ότι δεν σηκώνει κριτική.

Οι Τούρκοι αυτό το έχουν εμπεδώσει – κάτι που κάνει ακόμα πιο εντυπωσιακό το γεγονός ότι το κύμα αμφισβήτησης του παντοδύναμου Προέδρου δεν είναι πια βουβό, ούτε “ανεπίσημο”.

Το τελευταίο χτύπημα ήρθε από τον επιχειρηματικό κόσμο της χώρας.

Το μεγαλύτερο βιομηχανικό και εμπορικό επιμελητήριο της Τουρκίας, το Tusiad σε έκθεση του για την τουρκική οικονομία, διατύπωσε την πιο αιχμηρή κριτική ως σήμερα στην οικονομική πολιτική του Τούρκου Προέδρου: Σε ελεύθερη μετάφραση του είπαν: “Λογικέψου, άσε ήσυχη την κεντρική τράπεζα – μην παίζεις άλλο με τα επιτόκια και την ισοτιμία της λίρας γιατί χανόμαστε”.

Η διατύπωση, βέβαια, ήταν πιο τεχνική: “Η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας είναι ζωτικής σημασίας για την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη της Τουρκίας”, γράφει η έκθεση του επιμελητηρίου που εκπροσωπεί το 85% του διεθνούς εμπορίου της Τουρκίας. Ζητά ριζική μεταρρύθμιση της νομισματικής πολιτικής και του τρόπου λήψης αποφάσεων για το κόστος του χρήματος.

Η ευθεία αιχμή το “καπέλωμα” της Τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας από τον Ερντογάν και τον καθορισμό των επιτοκίων, της νομισματικής πολιτικής και της ισοτιμίας του νομίσματος από τον ίδιο.

Η πηγή του κακού

Αν αυτό ακούγεται τεχνικό, η ερμηνεία είναι απλή. Ο Ταγίπ Ερντογάν θέλει να μειώσει τα επιτόκια και να μοιράζει δάνεια – έστω και σε πληθωρισμένο χρήμα – προκειμένου να δημιουργήσει μια πλασματική εικόνα ανάπτυξης.

Το πρόβλημα είναι ότι στην Τουρκική οικονομία, με πληθωρισμό 19%, θα έπρεπε αντί να μειώσει να αυξήσει τα επιτόκια προκειμένου να μειωθεί ο υπερδανεισμός, να μην φουσκώνει άλλο η φούσκα της οικονομίας και να μην καταρρεύσει το νόμισμα. Αυτό τουλάχιστον λέει ηΤαγί οικονομική θεωρία και πρακτική σε όλο τον πλανήτη, αλλά ο Τούρκος Πρόεδρος επιμένει πως ισχύει το αντίθετο.

Μόλις πριν ένα μήνα η κεντρική τράπεζα μείωσε κατ’ εντολή του τα επιτόκια στο 18%. Αυτό σημαίνει ότι η αξία των τουρκικών λιρών στην τσέπη, λόγω πληθωρισμού, συρρικνώνεται: Αν βάλεις στις τράπεζα 100 λίρες σε ένα χρόνο θα έχεις 118 λίρες αλλά η ακρίβεια θα σου έχει ροκανίσει τις 19.

Για αυτό μετά την απόφαση του Σεπτεμβρίου η Λίρα διολισθαίνει πολύ πιο έντονα: από την αρχή του χρόνου το τουρκικό νόμισμα έχει χάσει 20%. Δεδομένου του πληθωρισμού το βάρος για τα Τουρκικά νοικοκυριά όταν καταναλώνουν εισαγόμενα ήδη – όπως πετρέλαιο έχει αυξηθεί κατά σχεδόν 40% από τον Ιανουάριο.

Εβδομάδα αγωνίας

Αυτή την εβδομάδα το διοικητικό συμβούλιο της τράπεζας της Τουρκίας συναντάται για να… επικυρώσει τη νέα μεταβολή. Ο πληθωρισμός είναι πιο ψηλά από το Σεπτέμβριο, αλλά το επιτόκιο αναμένεται να μειωθεί κι άλλο.

Οι επιχειρηματίες βλέπουν το τέλος να πλησιάζει και φοβούνται – περισσότερο από ότι φοβούνται την εκδικητικότητα του Ερντογάν απέναντι στους επικριτές του.

Την περασμένη εβδομάδα ο Ομέρ Κοτς, από τους εμβληματικούς Τούρκους μεγιστάνες, είπε τα ίδια. Μίλησε για “εξαντλητικά” υψηλό πληθωρισμό – και καταρρέουσα ισοτιμία του νομίσματος. Δεν ήταν ο μόνος που ηχεί συναγερμό αυτές τις μέρες.

Την Παρασκευή ο Κεμάλ Κιλιντζντάρογλου επισκέφτηκε τον κεντρικό τραπεζίτη-μαριονέτα. Βγαίνοντας δήλωσε: “Καλώ ξεκάθαρα των Ερντογάν: Σε παρακαλώ να σεβαστείς τη θεσμική ανεξαρτησία της χώρας”.

Οι ώρες μέχρι την απόφαση της κεντρικής τράπεζας λιγοστεύουν. Αν του περάσει του Ερντογάν η λίρα θα υποχωρήσει κάτω από τα δέκα σεντς του δολαρίου, όταν πριν από δέκα χρόνια άξιζε εβδομήντα. Το πέρασμα του από την τουρκική οικονομία έχει κοστίσει στο νόμισμα ένα συντριπτικό ποσοστό της αξίας του.

Οι φίλοι που του γύρισαν την πλάτη

Ο επιχειρηματικός κόσμος της Τουρκίας ήταν σύμμαχος του Ερντογάν στο μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του που διατρέχει δύο δεκαετίες… Οι Business πρωτοστήριξαν τον ισλαμιστή ηγέτη, όταν στην πρώτη του φάση έδειξε πρόθυμος για μεταρρυθμίσεις που άνοιξαν τη χώρα μαζικά στο διεθνές κεφάλαιο.

Ο Ερντογάν όμως άλλαξε. Τώρα παίζει ένα προσωπικό γεωπολιτικό παιχνίδι μεγαλείου – κάθε άλλο παρά μακροπρόθεσμο. Ο τούρκος πρόεδρος “παίζει τα ρέστα του” τώρα. Η οικονομία είναι το μέσο όχι ο σκοπός.

Οι Τούρκοι πολίτες και επιχειρηματίες όμως θα υπάρχουν και μετά από αυτόν. Βλέποντας τον γκρεμό μπροστά τους δεν μπορούν πλέον να συγκρατήσουν τις φωνές αγωνίας.