Αποστασιοποίηση ΗΠΑ σε κρίσιμα διεθνή μέτωπα: Φέρνει στην επιφάνεια όλα τα δομικά στοιχεία ενός παγκόσμιου πολέμου

Την προηγούμενη εβδομάδα, εν μέσω ξεχωριστών εορτασμών πρώην συμμάχων για την 80ή επέτειο από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η αίσθηση μιας αναπόφευκτης πορείας προς έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο αναδύεται όλο και περισσότερο στο πλαίσιο ενός κόσμου που ξαναδιαιρείται.

Η κατάρρευση της Pax Americana, η συνεχής προθυμία για καταφυγή σε αχαλίνωτη κρατικά υποστηριζόμενη βία και η έλλειψη σημασίας των θεσμών της τάξης που βασίζεται σε κανόνες εκδηλώθηκαν όλα με βάναυσο τρόπο τους τελευταίους μήνες. Από το Κασμίρ μέχρι το Χαν Γιουνίς της Γάζας, την Αλ Χουντάιντα της Υεμένης, το Πορτ Σουδάν και το Κουρσκ, ο μόνος ήχος που ακούγεται είναι οι εκρήξεις και το μόνο συμπέρασμα που διαρκώς επιβεβαιώνεται είναι ότι οι παλιοί κανόνες δεν ισχύουν πλέον.

Από τη δική της οπτική γωνία, η Φιόνα Χιλ, αναλύτρια πολιτικής και σύμβουλος της βρετανικής κυβέρνησης για την επικείμενη αναθεώρηση της στρατηγικής άμυνας, υποστηρίζει ότι ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος έχει ήδη ξεκινήσει, αρκεί να τον αναγνωρίσουμε.

Ο φόβος ενός κόσμου στον οποίο κανείς, είτε λόγω τεχνολογίας, είτε γεωπολιτικής, δεν έχει πλέον τον έλεγχο δεν είναι καινούργιος: έχει ήδη διατυπωθεί από τον κοινωνικό ανθρωπολόγο Έντμουντ Λιτς το 1967 και τον πολιτικό φιλόσοφο Άντονο Γκίντενς το 1999, όμως ποτέ δεν ήταν περισσότερο έκδηλο το γεγονός ότι η βασισμένη σε κανόνες παγκόσμια τάξη που δημιουργήθηκε το 1945 βρίσκεται σε όλο και μεγαλύτερη υποχώρηση.

Για τον πρώην υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, η αδιαφορία του Ντόναλντ Τραμπ για την αποξένωση των συμμάχων αποτελεί στην ουσία πράξη βανδαλισμού. Σε podcast του πολιτικού αναλυτή Τιμ Μίλερ σχολίασε ότι οι ΗΠΑ αφιέρωσαν 80 χρόνια στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης, ισχυρών οικονομικών συνεργασιών και στρατιωτικών και πολιτικών συμμαχιών, και αν όλο αυτό καταρρεύσει μέσα σε 100 ημέρες, θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να ξαναφτιαχτεί.

Η αμερικάνικη απουσία

Οι θλιβερές συνέπειες της αποχώρησης η της απουσίας επέμβασης των ΗΠΑ ήταν ορατές όλο το προηγούμενο διάστημα. Μπορεί να είναι ή να μην είναι παγκόσμιος πόλεμος, αλλά είναι ένας κόσμος σε πόλεμο.

Στη Γάζα, ο κόσμος παρακολουθεί τον αποκλεισμό σε τρόφιμα, ανθρωπιστική βοήθεια και φαρμακευτικό υλικό, κατά παράβαση των δεσμευτικών εντολών του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, να έχει εισέλθει στον τρίτο μήνα του. Το Ισραήλ, επικαλούμενο την ασφάλεια του, τον τελευταίο μήνα βομβαρδίζει την Υεμένη, τον Λίβανο, τη Συρία και τη Γάζα, ενώ καλεί την Ουάσιγκτον να του παραχωρήσει την άδεια να βομβαρδίσει το Ιράν.

Στο Πορτ Σουδάν , τον αγωγό ανθρωπιστικής βοήθειας προς το Σουδάν, μη επανδρωμένα αεροσκάφη των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF) κατέστρεψαν υποδομές, ακριβώς όπως ισραηλινές βόμβες επιχείρησαν να κάνουν αυτή την εβδομάδα στην Αλ Χουντάιντα, το κύριο σημείο εισόδου βοήθειας στην Υεμένη.

Μια προσπάθεια της σουδανικής κυβέρνησης να θεωρήσει τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) υπόλογα στη Χάγη για την αποστολή όπλων στις RSF κατέληξε σε αποτυχία. Τα ΗΑΕ, όπως πολλά άλλα έθνη, έχουν υπογράψει τη σύμβαση για τη γενοκτονία, αλλά έχουν διατυπώσει επιφύλαξη επιμένοντας ότι η συμμόρφωσή τους με τη σύμβαση δεν υπόκειται σε διαδικασίες του Δικαστηρίου της Χάγης, το οποίο κατέληξε πειθήνια στο συμπέρασμα ότι υπήρχε πρόδηλη έλλειψη δικαιοδοσίας.

Μπορεί η Ουάσιγκτον να χαρακτηρίζει τους ηγέτες των RSF ως «γενοκτονικούς», όμως ουσιαστικά δεν κάνει τίποτα από πρακτική διπλωματική άποψη.

Στο Κασμίρ, όπου δύο πυρηνικά οπλισμένα κράτη εκτοξεύουν πυραύλους το ένα εναντίον του άλλου, υπάρχει μια εμφανής απουσία αμερικανικού ενδιαφέροντος. Οι ΗΠΑ δεν έχουν πρεσβευτή στην Ινδία ή το Πακιστάν και δεν έχουν διορίσει ανώτερο αξιωματούχο του Υπουργείου Εξωτερικών. Η σύγκρουση δεν προκαλεί αντιδράσεις στα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης και η αρχική απάντηση του Τραμπ ήταν ότι «είναι ντροπή» και ότι «αν το καλοσκεφτείτε, πολεμούν για πολλές δεκαετίες και αιώνες».

Σε προηγούμενες διαμάχες μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν , χρειάστηκε μια αποφασιστική παρέμβαση των ΗΠΑ για να ηρεμήσουν και οι δύο πλευρές. Τον Ιούλιο του 1999 στην Ουάσιγκτον, ο Μπιλ Κλίντον προσωπικά εκφόβισε τον τότε ηγέτη του Πακιστάν, Ναουάζ Σαρίφ, ώστε να υποχωρήσει, σε αυτό που ένας αξιωματούχος χαρακτήρισε την πιο σημαντική συνάντηση με ξένο ηγέτη της προεδρίας Κλίντον.

Ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάικ Πομπέο, αποκάλυψε στα απομνημονεύματά του πόσο κοντά έφτασαν οι δύο πλευρές σε μια πυρηνική σύγκρουση τον Φεβρουάριο του 2019. Όπως αναφέρει, συνέβαλε και ο ίδιος στην αποτροπή της, ενώ εκείνες τις ημέρες βρισκόταν σε επίσκεψη στο Ανόι. Αυτές οι συγκρούσεις μπορεί να είναι ασύνδετες, εκτός από το κοινό σημείο της απουσίας της ηγεσίας των ΗΠΑ και της μόνιμης αναταραχής.

Ουκρανία

Σύμφωνα με την Χιλ, όλα τα δομικά στοιχεία ενός παγκόσμιου πολέμου συνδυάζονται στην Ουκρανία. Η κλίμακα του αριθμού των νεκρών μπορεί να είναι διαφορετική από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά σύμφωνα με τον βρετανικό στρατό η Ρωσία μετράει μέχρι στιγμής 900.000 νεκρούς, πολύ περισσότερους από τις απώλειές που είχε κατά τη διάρκεια προηγούμενων πολέμων στην Τσετσενία ή το Αφγανιστάν.

Επίσης, είναι αξιοσημείωτο, συνεχίζει η Χιλ, ότι οι συγκρούσεις σήμερα εμπλέκουν φορείς πολλών χωρών. Εμπορικά σκάφη ή μηχανότρατες με κινεζική σημαία και Ρώσους επιβαίνοντες που κόβουν υποθαλάσσια καλώδια στη Βαλτική Θάλασσα είναι μόνο ένα μέρος αυτού του «παγκόσμιου πολέμου» του Βλαντιμίρ Πούτιν.

Η Κίνα, η Βόρεια Κορέα και το Ιράν υποστηρίζουν όλες τη Ρωσία, μερικές με πιο ουσιαστικούς τρόπους, όπως την κατασκευή εργοστασίων παραγωγής μη επανδρωμένων αεροσκαφών ή την προμήθεια στρατιωτών. Μια σειρά από άλλες χώρες είναι διαθέσιμες να κρατούν οικονομικά εύρωστη τη Ρωσία κατά τρόπο που καθιστά την ουδετερότητά τους αμφισβητήσιμη. Η Ινδία, για παράδειγμα, έχει αγοράσει πετρέλαιο αξίας 112 δισεκατομμυρίων ευρώ από τη Ρωσία από την έναρξη του πολέμου, καθώς επίσης και ρωσικά όπλα.

Η σύγκρουση έχει παρουσιαστεί από τη Ρωσία και τους συμμάχους της ως πόλεμος κατά της αμερικανικής ηγεμονίας. Ο Τραμπ είχε σαφώς ένα σχέδιο να απεγκλωβίσει τις ΗΠΑ από τη γραμμή του πυρός και να θέσει τις σχέσεις με τη Ρωσία σε διαφορετική βάση. Ο Αμερικανός πρόεδρος βλέπει τον κόσμο με παρόμοιους όρους με τον Πούτιν – μια χούφτα κυρίαρχων δυνάμεων που μοιράζουν τη Γη σε σφαίρες επιρροής. Το όνειρό του είναι να επαναφέρει τη Γιάλτα του 1945 μαζί με τον Πούτιν και ενδεχομένως τον Σι Τζινπίνγκ, με την Ευρώπη ως θεατή και την Ουκρανία διαμελισμένη.

Σε ομιλία του στις 8 Μαΐου για την Ημέρα της Νίκης, ο Γερμανός πρόεδρος, Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ, εξήγησε τη διπλή ανάγκη για την οποία η Ευρώπη πρέπει να είναι προετοιμασμένη για πόλεμο: «Ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας είχε διαλύσει την ευρωπαϊκή τάξη ασφαλείας. Το γεγονός ότι τώρα ακόμη και οι Ηνωμένες Πολιτείες, που έκαναν τόσα πολλά για να δημιουργήσουν και να διαμορφώσουν την σημερινή τάξη, γυρίζουν την πλάτη στην Ευρώπη είναι ένα σοκ σε μια εντελώς νέα κλίμακα. Η διπλή αυτή μετατόπιση – ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας και η ρήξη των ΗΠΑ με τις αξίες της – σηματοδοτεί το τέλος αυτού του μακρινού 20ού αιώνα και η Ευρώπη πρέπει να αποφασίσει ποιον δρόμο θα ακολουθήσει».

Πηγή: The Guardian