BBC: Τα θεμελιώδη εμπόδια του σχεδίου Τραμπ για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι το σχέδιό του για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα ήταν πιθανώς μία από τις σημαντικότερες ημέρες στην ιστορία του πολιτισμού, η οποία θα μπορούσε να φέρει «αιώνια ειρήνη στη Μέση Ανατολή».

Η υπερβολή είναι ξεκάθαρη. Ωστόσο, όπως επισημαίνει ανάλυση του BBC, η πρόταση των 20 σημείων, που ανακοινώθηκε στο Λευκό Οίκο τη Δευτέρα, όταν ο Τραμπ συναντήθηκε με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου, εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό διπλωματικό βήμα.

Το αν όμως θα μπορέσει να γίνει πραγματικότητα τις επόμενες εβδομάδες θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τα ίδια ζητήματα που ήταν πάντα θεμελιώδη: αν τόσο ο Νετανιάχου όσο και η ηγεσία της Χαμάς θεωρούν πλέον ότι η λήξη του πολέμου θα αποφέρει μεγαλύτερα οφέλη από τη συνέχισή του.

Η απάντηση της Χαμάς σε αυτή την πρόταση δεν είναι ακόμη σαφής. Μια απαισιόδοξη εκτίμηση προέκυψε από ένα στέλεχος της Χαμάς, το οποίο μιλώντας στο BBC υπονόησε ότι οι όροι δεν διασφάλιζαν σε μεγάλο βαθμό τα συμφέροντα των Παλαιστινίων και ότι η οργάνωση δεν θα δεχόταν κανένα σχέδιο που δεν εγγυόταν την αποχώρηση του Ισραήλ από τη Γάζα.

Ο Νετανιάχου, στέκοντας δίπλα στον πρόεδρο των ΗΠΑ, δήλωσε ότι το Ισραήλ αποδέχεται τις 20 αρχές του Τραμπ, παρόλο που ένας ηγέτης της ακροδεξιάς πτέρυγας της κυβέρνησης συνασπισμού του είχε ήδη απορρίψει ορισμένες από αυτές.

Ωστόσο, η αποδοχή των αρχών του Τραμπ από μόνη της δεν ισοδυναμεί με τον τερματισμό του πολέμου. Και ενώ ο Νετανιάχου απορρίπτει την κατηγορία, οι εγχώριοι αντίπαλοί του λένε ότι έχει την τάση να ανατρέπει μια αναδυόμενη συμφωνία αν αυτή θέτει σε κίνδυνο την πολιτική του επιβίωση στην πατρίδα του. Το σχέδιο Τραμπ εξακολουθεί να περιέχει σημαντικά εμπόδια για τις πολιτικές ομάδες τόσο του Ισραήλ όσο και της Χαμάς, τα οποία θα μπορούσαν να τους αποτρέψουν τελικά από την επίτευξη συμφωνίας.

Εξάλλου, όπως τονίζει η ανάλυση του BBC, υπάρχει αρκετή ασάφεια στο σχέδιο, ώστε και οι δύο πλευρές να μπορούν να το αποδεχθούν, ενώ παράλληλα θα χρησιμοποιούν τις περαιτέρω διαπραγματεύσεις για να το σαμποτάρουν, κατηγορώντας την άλλη πλευρά για την αποτυχία του.

Αυτό ήταν ένα μοτίβο κατά τη διάρκεια των μηνών των διαπραγματεύσεων. Και αν αυτό συμβεί, είναι σαφές πού θα σταθεί η κυβέρνηση Τραμπ – στο πλευρό του Ισραήλ.

Ο Τραμπ το κατέστησε σαφές στον Νετανιάχου, λέγοντάς του τη Δευτέρα ότι αν η Χαμάς δεν συμφωνούσε με την πρόταση, τότε θα είχε την «πλήρη υποστήριξη της Αμερικής για να κάνει ό,τι πρέπει να κάνει».

Αν και ο Τραμπ το παρουσίασε ως συμφωνία, στην πραγματικότητα είναι ένα πλαίσιο για περαιτέρω διαπραγματεύσεις – ή, όπως το έθεσε σε κάποιο σημείο, μια σειρά «αρχών». Αυτό απέχει πολύ από το είδος του λεπτομερούς σχεδίου που θα έπρεπε να συμφωνηθεί για να τερματιστεί ο πόλεμος.

Μοιάζει περισσότερο με το «πλαίσιο» που ανακοίνωσε ο προκάτοχός του, Τζο Μπάιντεν, τον Μάιο του 2024, για να προσπαθήσει να επιτύχει μια σταδιακή κατάπαυση του πυρός και συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου. Σε εκείνη την περίπτωση, χρειάστηκαν άλλοι οκτώ μήνες μέχρι το Ισραήλ και η Χαμάς να εφαρμόσουν εκεχειρία και ανταλλαγή ομήρων και κρατουμένων.

Ο Τραμπ θέλει μια «ολοκληρωμένη» ειρηνευτική συμφωνία, αλλά αυτό απαιτεί σημαντική εργασία για τον σχεδιασμό λεπτομερών γραμμών αποχώρησης του Ισραήλ, συγκεκριμένων λεπτομερειών σχετικά με την απελευθέρωση των ομήρων, την ταυτότητα των Παλαιστινίων κρατουμένων που θα απελευθερωθούν και τις συγκεκριμένες συνθήκες για τη μεταπολεμική διακυβέρνηση, μεταξύ πολλών άλλων θεμάτων.

Κανένα από αυτά δεν περιγράφεται λεπτομερώς στο σχέδιο 20 σημείων του, και όλα έχουν τη δυνατότητα να υπονομεύσουν μια ειρηνευτική συμφωνία.

Το πλαίσιο αυτό υιοθετεί προηγούμενες προτάσεις, συμπεριλαμβανομένου του σαουδο-γαλλικού σχεδίου του Ιουλίου, και πρόσφατες εργασίες του πρώην πρωθυπουργού του Ηνωμένου Βασιλείου, Σερ Τόνι Μπλερ, ο οποίος θα συμμετείχε στο «Συμβούλιο Ειρήνης» υπό την προεδρία του Τραμπ, το οποίο θα επέβλεπε προσωρινά τη διοίκηση της Γάζας στο πλαίσιο αυτού του σχεδίου.

Συντάχθηκε από τον απεσταλμένο του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, και τον γαμπρό του, Τζάρετ Κούσνερ, μετά από διαβουλεύσεις με το Ισραήλ, ευρωπαϊκές και αραβικές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των μεσολαβητών του Κατάρ και της Αιγύπτου. Ζητά την παύση των εχθροπραξιών, την περιορισμένη απόσυρση των ισραηλινών δυνάμεων και την απελευθέρωση όλων των υπόλοιπων ομήρων από τη Χαμάς, ακολουθούμενη από την απελευθέρωση εκατοντάδων Παλαιστινίων κρατουμένων που κρατούνται από το Ισραήλ.

Στη συνέχεια, προβλέπει τη δημιουργία μιας τοπικής, τεχνοκρατικής διοίκησης στη Γάζα για τη διαχείριση των καθημερινών υπηρεσιών, υπό την εποπτεία του «Συμβουλίου Ειρήνης» που θα εδρεύει στην Αίγυπτο.

Στα εναπομείναντα μέλη της Χαμάς που «δεσμεύονται για ειρηνική συνύπαρξη» και για την παράδοση των όπλων τους θα δοθεί αμνηστία, ενώ τα υπόλοιπα θα εξοριστούν. Μια διεθνής δύναμη «σταθεροποίησης» που θα δημιουργηθεί από τις ΗΠΑ και τις αραβικές χώρες θα αναλάβει την ασφάλεια στη Γάζα, εξασφαλίζοντας την αποστρατιωτικοποίηση των παλαιστινιακών ένοπλων φατριών.

Η παλαιστινιακή κρατική υπόσταση αναφέρεται, αλλά μόνο με πολύ αόριστους όρους. Το σχέδιο υποδηλώνει ότι, εάν η Παλαιστινιακή Αρχή με έδρα τη Ραμάλα αναμορφωθεί, «ενδέχεται τελικά να δημιουργηθούν οι συνθήκες για μια αξιόπιστη πορεία προς την αυτοδιάθεση και την κρατική υπόσταση των Παλαιστινίων».

Οι αραβικές χώρες θεωρούν τις προτάσεις του Τραμπ ως σημαντική πρόοδο για αυτές. Εν μέρει επειδή έχουν απορρίψει το σχέδιο «Ριβιέρα» της Γάζας που είχε παρουσιάσει τον Φεβρουάριο και το οποίο θα συνεπαγόταν την αναγκαστική εκτόπιση των Παλαιστινίων.

Επίσης, έχουν τουλάχιστον την αναφορά στην παλαιστινιακή κρατική υπόσταση, ακόμη και αν δεν υπάρχει δέσμευση για αυτό.

Το σχέδιο των ΗΠΑ αναφέρει ότι «το Ισραήλ δεν θα καταλάβει ούτε θα προσαρτήσει τη Γάζα» – αν και δεν υπάρχει παρόμοια δέσμευση για την κατεχόμενη Δυτική Όχθη. Αυτή είναι μια ζωτικής σημασίας ρήτρα για τις αραβικές χώρες, ακόμη και αν έρχεται σε αντίθεση με μια άλλη γραμμή του σχεδίου που αναφέρει ότι το Ισραήλ θα διατηρήσει τις δυνάμεις του στην «περίμετρο ασφαλείας» της Γάζας.

Από την πλευρά του Ισραήλ, ο Νετανιάχου δηλώνει ότι το σύνολο του πλαισίου είναι σύμφωνο με τους στόχους του για τον τερματισμό του πολέμου. Δηλαδή, να αφοπλιστεί η Χαμάς, να αποστρατιωτικοποιηθεί η Γάζα και να μην ιδρυθεί μελλοντικό παλαιστινιακό κράτος.

Ωστόσο, δεν είναι ακόμη σαφές εάν οι ρήτρες για τον αφοπλισμό και την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση θα γίνουν αποδεκτές από τμήματα της κυβέρνησής του ή εάν θα χρησιμοποιήσει αυτή την πίεση για να προσθέσει ή να «βελτιώσει» ρήτρες.

Πολλά εξαρτώνται τώρα από την απάντηση της Χαμάς.

Λίγες ώρες πριν τη συνάντηση μεταξύ Τραμπ και Νετανιάχου, οι ισραηλινές επιθέσεις με πυροβολικό και αεροπορικές επιδρομές εντάθηκαν στην πόλη της Γάζας, όπου ο ισραηλινός στρατός έχει αναπτύξει μια τρίτη τεθωρακισμένη μεραρχία. Η επέκταση των ισραηλινών επιθέσεων αποτελεί μέρος του σχεδίου του Ισραήλ να ασκήσει πίεση στη Χαμάς, αλλά έχει προκαλέσει περαιτέρω καταστροφές στους αμάχους.

Το μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου κόσμου έχει καταδικάσει τις ενέργειες του Ισραήλ. Εν τω μεταξύ, ο διοικητής της Χαμάς στη Γάζα, Εζ αλ-Ντιν αλ-Χαντάντ, προετοιμάζεται για αυτό που ένας διοικητής της Χαμάς περιέγραψε στο BBC ως «τελική αποφασιστική μάχη» στην οποία θα συμμετάσχουν περίπου 5.000 μαχητές.

Οι ευρωπαϊκές και αραβικές χώρες, με επικεφαλής τη Γαλλία και τη Σαουδική Αραβία, πέρασαν το καλοκαίρι προσπαθώντας να αναβιώσουν τη διπλωματική οδό, αποτροπιασμένες από τη συμπεριφορά του Ισραήλ επί τόπου. Αυτό δεν έκανε παρά να ενισχύσει την αίσθηση της διεθνούς απομόνωσης του Ισραήλ, ενώ εξακολουθεί να εκκρεμεί διεθνές ένταλμα σύλληψης του Νετανιάχου από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ICC) για φερόμενα εγκλήματα πολέμου στη Γάζα.

Οι Ευρωπαίοι είδαν μια σύγκρουση να κλιμακώνεται εκτός ελέγχου, με τις ακραίες δυνάμεις και από τις δύο πλευρές να ενισχύονται, και πίστεψαν ότι θα μπορούσαν να απευθυνθούν στους εναπομείναντες μετριοπαθείς για μια λύση δύο κρατών, καταλήγει η ανάλυση του BBC.

Και ενώ αυτό δεν αναφέρεται ρητά στο σχέδιο, θεώρησαν ότι η συμμετοχή του Τραμπ με μια μετριοπαθή πρόταση για τη Γάζα ήταν καθοριστική.

Το πλαίσιο των ΗΠΑ υποτίθεται ότι θα επαναφέρει τη δυναμική στις διαπραγματεύσεις. Ωστόσο, θα χρειαστούν πιθανώς πολλές εβδομάδες ή και περισσότερο, επίπονης εργασίας για να εξελιχθεί σε κάτι που να πλησιάζει αυτό που ο Τραμπ λέει ότι μπορεί να επιτύχει: τον πλήρη τερματισμό του πολέμου.

Πηγή: bbc.com