Η μετεωρική άνοδος κομμάτων της ακραίας δεξιάς σε χώρες της ΕΕ θέτει σε κίνδυνο το μοντέλο των φιλελεύθερων δημοκρατιών στην Ευρώπη; Πρόκειται για βαριά τάση και με ποια αίτια; Tα ερωτήματα αυτά εξετάστηκαν στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο», με καλεσμένο τον Νίκο Μαραντζίδη, Καθ. Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
Tα πρόσφατα εκλογικά αποτελέσματα, με μια μόλις εβδομάδα διαφορά, πρώτα στη Σουηδία και μετά στην Ιταλία, έφεραν με υψηλότατα ποσοστά δύο κόμματα με φιλοναζιστικό και νεοφασιστικό παρελθόν. Οι Σουηδοί Δημοκράτες του Τζιμ Ακεσον, που ήρθαν δεύτεροι με 20.5% και οι Αδελφοί της Ιταλίας της Τζόρτζια Μελόνι, που ήρθαν πρώτοι με 26%, έχουν τέτοιες αναφορές και προϊστορία. Και το μεν πρώτο κόμμα μπορεί να γίνει ο ρυθμιστικός παράγων για το σχηματισμό κυβέρνησης στη Σουηδία, το δε δεύτερο είναι βέβαιο πως θα ηγηθεί της νέας ιταλικής κυβέρνησης. Όλα αυτά μοιάζουν σαν επικύρωση των φόβων όσων μιλούν για σταδιακή υπονόμευση της δημοκρατίας. Ωστόσο, έχει μια σημασία αν με όρους πολιτικής επιστήμης τα εν λόγω κόμματα μπορούν να χαρακτηριστούν φασίζοντα, ακροδεξιά ή κυρίως ριζοσπαστικά εθνολαϊκιστικά. Επιπλέον, έχει ενδιαφέρον το γιατί τα παραδοσιακά δεξιά, κεντροδεξιά κόμματα, τουλάχιστον σε αυτές τις χώρες, δεν έχουν πρόβλημα να συνεργαστούν μαζί τους για τον σχηματισμό κυβερνήσεων, αντί να στραφούν προς την κεντροαριστερά.
Επίσης, οι επιτυχίες αυτών των κομμάτων σε δύο σημαντικές ευρωπαϊκές χώρες έρχονται να ακολουθήσουν τα υψηλά ποσοστά της Λεπέν και συνολικά της άκρας Δεξιάς στην Γαλλία, τα σημαντικά ποσοστά του νεοπαγούς Chega (Φτάνει) στην Πορτογαλία και τα καλά ποσοστά του VOX σε επιμέρους εκλογές στην Ισπανία. Και βέβαια δεν πρέπει να αγνοηθεί το γεγονός πως δύο από τις κεντροανατολικές ευρωπαϊκές χώρες, η Πολωνία και η Ουγγαρία, κυβερνώνται από κόμματα και συνασπισμούς που τοποθετούνται δεξιότερα της παραδοσιακής δεξιάς. Και ένα κρίσιμο ερώτημα είναι αν υπάρχουν συνδετικοί κρίκοι μεταξύ αυτών των αποτελεσμάτων και καταστάσεων ή η κάθε μια αποτελεί ξεχωριστή κατάσταση.
Πάντως, αν κάτι έχουν κοινό τα προαναφερόμενα κόμματα είναι ο τουλάχιστον ευρωσκεπτικισμός τους και η δύσκολη συμβίωσή τους με τις Βρυξέλλες. Έτσι, αρκετοί αναλυτές θεωρούν πως κινδυνεύει η συνοχή της ΕΕ από τέτοιες τάσεις και μάλιστα σε μια τόσο δύσκολη εποχή. Από την άλλη, όμως, το γεγονός είναι πως μέχρι στιγμής -και παρά τα προβλήματα- επιτυγχάνεται ένα modus vivendi με την Πολωνία και Ουγγαρία και δεν τίθεται κάποιο θέμα αποχώρησης -όπως συνέβη με τη Βρετανία- κάτι που αποτελεί ένα προηγούμενο και για την επερχόμενη ιταλική κυβέρνηση.
Παραμένει, ωστόσο, το ερώτημα αν τα προαναφερόμενα εκλογικά και πολιτικά δεδομένα, εκτός από εθνικές και τοπικές ιδιαιτερότητες, έχουν και κοινά χαρακτηριστικά. Κι αν ναι ποιά είναι τα κύρια τροφοδοτικά στοιχεία τους; Η υφέρπουσα εδώ και μιάμιση δεκαετία οικονομική και κοινωνική κρίση, ο αντισυστημισμός προς τις νεοφιλελεύθερες ή και απλώς κοινωνικοπολιτκά φιλελεύθερες μα συνάμα προνομιούχες ελίτ, τα ταυτοτικά ζητήματα σε σχέση με την πολυπολιτισμικότητα και ως προς τα όρια της αφομοίωσης των «ξένων» ; Κι αν ο Ζαν Ζακ Ρουσώ, λέει πως «μόνο οι φιλάργυροι και οι μικρόψυχοι προτιμούν την ασφάλεια από την ελευθερία», οι προαναφερόμενες απόψεις και σχετικές ανησυχίες αποτυπώνονταν ξεκάθαρα στα προγράμματα των κομμάτων και συνασπισμών που πέτυχαν εκλογικές νίκες στη Σουηδία και Ιταλία.
Τέλος, στα πρόσφατα εκλογικά αποτελέσματα γίνεται εμφανής μια αποτύπωση των συνεπειών και των αλλαγών που επέφερε η πανδημία, καθώς και η πρώτη φάση της οικονομικής και ενεργειακής κρίσης. Ωστόσο, είναι μάλλον νωρίς να μετρηθεί η επίδραση των επιπτώσεων και ανατροπών που φέρνει ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος