Η Τυνησία γίνεται μια άλλη Λιβύη στο μεταναστευτικό

Η Συμφωνία για το μεταναστευτικό Ευρωπαϊκής Ένωσης-Τυνησίας, την οποία ΜΜΕ και αναλυτές αρχίζουν να αποκαλούν «νέα Λιβύη» και η συναφής Διεθνής Διάσκεψη για τη μετανάστευση και την ανάπτυξη στη Ρώμη, με ιταλική πρωτοβουλία και συμμετοχή του Ευρωπαϊκού Νότου και των περισσότερων μεσογειακών χωρών της Β. Αφρικής και Μ. Ανατολής, εξετάστηκαν στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο» (Α ’Πρόγραμμα, Σάββατα και Κυριακές 12.00-13.00). Συμμετέχει ο Γιώργος Μενεσιάν, Διεθνολόγος που ασχολείται με θέματα Β. Αφρικής και συνεργάτης του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων. 

Την Κυριακή 23 Ιουλίου οργανώθηκε στη Ρώμη η προαναφερόμενη διεθνής διάσκεψη.  Επρόκειτο για μια κίνηση της Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι, για την κυβέρνηση της οποίας το μεταναστευτικό αποτελεί κορυφαίο ζήτημα. Η διάσκεψη ήρθε λίγες μέρες μετά την υπογραφή μιας «Συμφωνίας στρατηγικής συνεργασίας ΕΕ-Τυνησίας» στην Τύνιδα, όπου για  αυτό το γεγονός ταξίδεψαν εκεί η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η ίδια η Τζόρτζια Μελόνι, αλλά και ο υπηρεσιακός πλέον πρωθυπουργός της Ολλανδίας Μάρκ Ρούτε.  Στην ουσία πρόκειται για ένα μνημόνιο των δύο πλευρών με πέντε πυλώνες: τη μακροοικονομική σταθερότητα της Τυνησίας, το εμπόριο των δύο πλευρών και τις επενδύσεις της ΕΕ εκεί, την πράσινη μετάβαση, τις επαφές μεταξύ των λαών και τη διαχείριση της μετανάστευσης με ταυτόχρονη αντιμετώπιση των διακινητών.  

Μια σειρά από πολιτικές έχουν προβλεφθεί σ’ αυτό το πλαίσιο, όπως η διασύνδεση της Τυνησίας με τις ευρωπαϊκές μεσογειακές χώρες με καλώδιο οπτικών ινών, η συμπερίληψη Τυνήσιων φοιτητών στο πρόγραμμα ERASMUS +, η δημιουργία πλαισίου για νόμιμη μετανάστευση από την χώρα αυτή προς την ΕΕ κλπ. Το βάρος όμως δίνεται κυρίως στην οικονομική υποστήριξη της Τυνησίας ώστε να κρατήσει τους χιλιάδες πλέον παράνομους μετανάστες, που συρρέουν στην επικράτεια της από τις γειτονικές της χώρες και κυρίως την Υποσαχάρια Αφρική, μακριά από τις ευρωπαϊκές ακτές και να καταπολεμήσει τους διακινητές που δραστηριοποιούνται στα δικά της λιμάνια. Από την άποψη αυτή η Συμφωνία ΕΕ-Τυνησίας μοιάζει με εκείνη που έχει υπογράψει από το 2016 η ΕΕ με την Τουρκία, αλλά και αποτελεί πρότυπο για ανάλογες Συμφωνίες που θέλουν να συνάψουν οι Βρυξέλλες σύντομα με τη Λιβύη και την Αίγυπτο.  

Το γεγονός πάντως ότι η ΕΕ δίνει προτεραιότητα στην υιοθέτηση συμφωνίας με την Τυνησία και στη διαμόρφωση ενός πλαισίου συνεργασίας μαζί της, καθώς και ενίσχυσής της, έχει να κάνει αφενός με τη μεγάλη αύξηση των μεταναστευτικών ροών από εκεί προς την Ευρώπη, σε βαθμό που ορισμένα ΜΜΕ αποκαλούν την Τυνησία «νέα Λιβύη» στο θέμα αυτό. Από την άλλη η ΕΕ ανησυχεί για την πολιτική και οικονομική σταθερότητα της Τυνησίας. Κι αυτό γιατί η χώρα που εθεωρείτο το μόνο πετυχημένο παράδειγμα κοινωνίας που προόδεψε μετά την Αραβική Άνοιξη έχει πάψει να ισχύει τα τελευταία χρόνια. Η πολιτική συναίνεση που είχε επιτευχθεί ανετράπη και ο άνθρωπος που επελέγη να διορθώσει την κατάσταση, ο Συνταγματολόγος Καΐς Σαγιέντ, ο οποίος εξελέγη Πρόεδρος της χώρας, μετατράπηκε ο ίδιος σε έναν αυταρχικό ηγέτη. Από την άλλη, η οικονομική κατάσταση στη χώρα έχει χειροτερέψει, με αποτέλεσμα η Τυνησία να θεωρείται πως βρίσκεται προ των πυλών του ΔΝΤ. Ωστόσο, μια πολιτική και οικονομική αποσταθεροποίηση στην Τύνιδα δεν πρόκειται να κάνει ευκολότερα τα πράγματα για την άλλη πλευρά της Μεσογείου.  

Ειδικά τον τελευταίο χρόνο η Τυνησία έχει μετατραπεί σε hot spot μεταναστών που προσπαθούν να περάσουν στην Ευρώπη. Η κυβέρνηση της τους αντιμετωπίζει κατά διαστήματα αυστηρά και έχει μεταφέρει αρκετούς από αυτούς, που πολιορκούν ειδικά το λιμάνι της Σφάξ για να περάσουν στην Ιταλία,  στην έρημο κοντά στη Λιβύη. Τελικά υποχρεώθηκε να τους μετακινήσει σε πιο οργανωμένους οικισμούς μετά από ευρωπαϊκές καταγγελίες και διαμαρτυρίες. Πάντως, ο ίδιος ο  Καΐς Σαγιέντ έχει πει ότι οι παράνομοι μετανάστες αποτελούν απειλή για τη δημογραφική σύνθεση της χώρα του, ενώ τους κατηγόρησε ότι φέρνουν μαζί τους «βία, εγκληματικότητα και απαράδεκτες πρακτικές». Επιπλέον αξιωματούχοι της κυβέρνησης της Τυνησίας   παρουσίασαν στοιχεία σύμφωνα τα οποία οι μετανάστες που βρίσκονται στο έδαφός της από την Υποσαχάρια Αφρική έλαβαν μέσα στην προηγούμενη χρονιά εμβάσματα από τις χώρες τους ύψους 1 δις. δολ (! ) για να χρηματοδοτήσουν το πέρασμά τους στην Ευρώπη. Και το ερώτημα είναι τελικά τι συμβαίνει και συγκεντρώνονται τελευταία τόσοι μετανάστες στην Τυνησία, από πού προέρχονται κι αν η επιλογή αυτή έχει να κάνει και με αλλαγές και εξελίξεις στη γειτονική Λιβύη, που μέχρι τώρα ήταν το κύριο πέρασμα.