Απαντήσεις στα περισσότερα ερωτήματα που ενδεχομένως προκύπτουν από το θέμα της δημιουργίας μη κρατικών πανεπιστημίων στη χώρα μας, έδωσε μέσα από την εκπομπή «Πρωινή Παρέα» με τον Διονύση Χατζημιχάλη στο Πρώτο Πρόγραμμα 91,6 και 105,8, ο Χαρίδημος Τσούκας, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Κύπρου και ερευνητής Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Warwick της Αγγλίας.
Αρχικά, σημείωσε, ένα πανεπιστήμιο είναι μη κρατικό όταν δεν ιδρύεται από το κράτος και ιστορικά μιλώντας, ως προς το ποιος μπορεί να ιδρύσει ένα, παρέπεμψε στην Αμερική και γενικά στον αγγλόφωνο κόσμο όπου υπάρχει μεγάλη τέτοια παράδοση. Το Χάρβαρντ, για παράδειγμα, ιδρύθηκε από τον John Harvard, κληρικό στον δέκατο όγδοο αιώνα. Το Στάνφορντ ιδρύθηκε από έναν πλούσιο άνθρωπο της εποχής, τον κ. Stanford, όταν έχασε το παιδί του. Άρα, πρόκειται για ανθρώπους κατά κανόνα ευκατάστατους οικονομικά με ευρύτερες κοινωνικές ανησυχίες, οι οποίοι θέλουν μέσα από την ίδρυση ενός πανεπιστημίου να εμπεδώσουν ένα συγκεκριμένο τρόπο μετάδοσης της γνώσης και έρευνας αναφορικά με τη γνώση.
«Με λίγα λόγια, η υπόθεση του πώς ιδρύεται ένα πανεπιστήμιο σε αρκετές χώρες, ειδικά στον αγγλόφωνο κόσμο, δεν ήταν υπόθεση του κράτους. Ξεκίνησε ως υπόθεση της κοινωνίας των πολιτών. Εμείς που θέλουμε να μεταδίδουμε, αντιλαμβανόμαστε τη γνώση με ένα συγκεκριμένο τρόπο, ιδρύουμε ένα πανεπιστήμιο για τον σκοπό αυτό. Αυτός είναι ο πυρήνας, ότι δηλαδή τη γνώση μπορούν να τη μεταδίδουν και να την ερευνούν φορείς οι οποίοι δεν είναι απαραίτητα κρατικοί» ανέφερε.
Υπάρχει μια περαιτέρω διάκριση, σημείωσε, μεταξύ μη κρατικού και ιδιωτικού. Το πρώτο, το μη κρατικό, είναι φορείς, οι οποίοι ιδρύουν ένα πανεπιστήμιο που δεν έχει κερδοσκοπικό χαρακτήρα, δηλαδή δεν δίνει μερίσματα σε μετόχους, αλλά επανεπενδύει τα όποια πλεονάσματα του, όπως είναι για παράδειγμα όλα τα μη κρατικά μη κερδοσκοπικά της Αμερικής, το Χάρβαρντ, το Στάνφορντ, το ΜΙΤ κλπ. Και τα ιδιωτικά, τα οποία είναι κερδοσκοπικά, όπως συμβαίνει στην Κύπρο, όπου τα μη κρατικά πανεπιστήμια είναι κερδοσκοπικά, δηλαδή τους δίνει τη δυνατότητα ο νόμος να λειτουργούν λίγο πολύ ως επιχειρήσεις. «Αυτό θα έλεγα ότι είναι σχετικά η εξαίρεση στον κόσμο των μη κρατικών πανεπιστημίων. Τα πλείστα μη κρατικά πανεπιστήμια τείνουν να είναι και μη κερδοσκοπικά» ανέφερε.
Ως προς το κατά πόσο ελλοχεύει ο κίνδυνος να θέλει να ιδρύσει κανείς πανεπιστήμιο για να εξυπηρετήσει ιδιοτελείς σκοπούς, ο κ. Τσούκας, επισήμανε πως γι’ αυτόν τον λόγο τα πανεπιστήμια αυτά έχουν κάποιους κανόνες που θέτει η δημοκρατική πολιτεία, για το πώς πρέπει να διοικούνται, δηλαδή να προστατεύεται η ελευθερία της έρευνας, να καλλιεργείται η γνώση με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, έτσι ώστε αυτού του είδους οι κίνδυνοι να ελαχιστοποιούνται.
«Αν πάρουμε μια αναλογία, θα ήταν με τα μη κρατικά μέσα μαζικής ενημέρωσης. Οι νεότεροι δεν έχουν ιδέα τι σημαίνει να υπάρχει κρατικό μονοπώλιο στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Εγώ τα θυμάμαι αυτά τα επιχειρήματα της δεκαετίας του 80. Τώρα μας φαίνονται κωμικά αυτά. Δηλαδή φανταστείτε το κράτος να πει ότι η τηλεόραση και το ραδιόφωνο είναι πολύ πολύτιμα αγαθά τα οποία δεν μπορεί να τα έχει κάποιος ιδιώτης και μόνο το κράτος μπορεί να τα παρέχει. Αυτό θα μας παραξένευε. Ναι, βεβαίως και υπάρχει ο κίνδυνος ένας ιδιώτης να χρησιμοποιεί τα μέσα μαζικής ενημέρωσης με έναν τρόπο ιδιοτελή. Ωστόσο όμως, σε μια δημοκρατική κοινωνία έχουμε κανόνες, έχουμε ρυθμίσεις έτσι ώστε να ελαχιστοποιείται και να αποτρέπεται κατά το δυνατόν αυτού του είδους η ιδιοτελής χρήση. Αυτό ισχύει με τα πανεπιστήμια» συμπλήρωσε, χαρακτηρίζοντας αναχρονιστικό ότι μόνο το κράτος μπορεί να ορίζει τους σκοπούς της ανώτατης εκπαίδευσης.
Σχετικά με το κατά πόσο μπορεί να δημιουργηθεί κάποιος «διαχωρισμός» μεταξύ των φοιτητών που πληρώνουν για τα δίδακτρά τους και εκείνων που φοιτούν δωρεάν, σύμφωνα με τον κ. Τσούκα και εδώ μπορεί να θέσει όρους το κράτος.
«Τα δίδακτρα όντως δημιουργούν τέτοια θέματα, αλλά αυτό υπάρχει ήδη και στα κρατικά πανεπιστήμια. Αν θέλετε να κάνετε σήμερα ένα μάστερ, για παράδειγμα στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, θα σας στοιχίσει τουλάχιστον 10.000, που είναι και μάστερ τα οποία έχουν και μεγάλη εμπορική αξία. Ήδη τα δίδακτρα υπάρχουν. (…) Και στο Ανοιχτό πανεπιστήμιο να σπουδάσεις, στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο της Κύπρου, της Αγγλίας, ακόμα και στο Ελληνικό έχεις την καταβολή κάποιων διδάκτρων. Δηλαδή τα δίδακτρα από μόνα τους δεν είναι αυτά που διαχωρίζουν. Αν με ρωτάτε, εγώ προσωπικά θεωρώ ότι είναι αναχρονιστικό επίσης να μην πληρώνεις καθόλου μα καθόλου στα ελληνικά πανεπιστήμια. Στη Σκανδιναβία είναι οι μόνες χώρες που υπάρχει εντελώς δωρεάν εκπαίδευση, αλλά η Σκανδιναβία είναι πολύ ενδιαφέρον και πολύ ωραίο ως πρότυπο αυτό, απαιτεί μια τεράστια, πολύ γενναία χρηματοδότηση της ανώτατης εκπαίδευσης από το κράτος. Οπουδήποτε αλλού, υπάρχουν δίδακτρα κλιμακούμενα και το πραγματικό ερώτημα είναι, αν πρέπει να υπάρχουν δίδακτρα πώς μπορούμε να βοηθήσουμε ανθρώπους οι οποίοι δεν είναι σε θέση να τα πληρώσουν. Αυτό είναι το πραγματικό ερώτημα. Υπάρχουν υποτροφίες, τι δεσμεύσεις αναλαμβάνουν τα πανεπιστήμια ότι δεν θα κάνουν διακρίσεις με βάση την ικανότητα των ανθρώπων να πληρώνουν; Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό γεγονός σε μια δημοκρατική κοινωνία και δεν πρέπει να διαχωρίζουμε ανθρώπους ανάλογα με την ικανότητά τους να πληρώνουν. Άρα, αυτό δεν αποτρέπει τα δίδακτρα. Απλώς μεταθέτει το ερώτημα στο να μας προβληματίσει το πώς μπορούμε να βοηθήσουμε ανθρώπους οι οποίοι δεν έχουν την ικανότητα να πληρώσουν. Εκτός και αν πάμε στο μοντέλο της εντελώς δωρεάν εκπαίδευσης, το οποίο όμως απαιτεί τεράστιες χρηματοδοτήσεις» συμπλήρωσε. Προσέθεσε ακόμα πως η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη, η οποία απαγορεύει σε μη κρατικούς φορείς να ιδρύουν πανεπιστήμια.
Σχετικά με τα δημόσια Πανεπιστήμια και το πώς επηρεάζονται από την λειτουργία των μη κρατικών, ο κ. Τσούκας τόνισε πως ο ανταγωνισμός είναι πάντα ωφέλιμος. «Εγώ εργάζομαι στο κατεξοχήν εμβληματικό, δημόσιο Πανεπιστήμιο Κύπρου, το οποίο χρηματοδοτείται από το κράτος κατά 60% περίπου και τα υπόλοιπα 40% τα βρίσκουμε μόνοι μας, με ερευνητικά προγράμματα, με συμβουλευτικές υπηρεσίες και με δίδακτρα μεταπτυχιακών σπουδών. Ο ανταγωνισμός μόνο καλό μας κάνει και το νιώθουμε αυτό. Ειδικά στα μεταπτυχιακά προγράμματα, εγώ είμαι κοσμήτορας της Σχολής Μεταπτυχιακών Σπουδών το βιώνουμε αυτό. Στα μεταπτυχιακά προγράμματα που είναι ανοικτά στην αγορά και προσφέρονται ομόλογα προγράμματα από ιδιωτικά πανεπιστήμια, βεβαίως εκεί αισθάνεσαι τον ανταγωνισμό, αισθάνεσαι την ανάγκη να είσαι πάντα επίκαιρος, να είσαι πάντοτε στην αιχμή των επιστημονικών εξελίξεων, να είσαι ελκυστικός στους εν δυνάμει φοιτητές σου προκειμένου να προσελκύσεις φοιτητές στα προγράμματά σου. Τα δημόσια πανεπιστήμια δεν μαραζώνουν. Ο ανταγωνισμός μόνο καλό κάνει σε ένα σύστημα εκπαίδευσης, δεδομένου ότι υπάρχουν πάντοτε κανόνες. Το κρίσιμο είναι αυτό, να υπάρχουν κανόνες κοινοί για όλους. Και μετά, στη συνέχεια τα ιδρύματα, είτε δημόσια είτε μη κρατικά, μη κερδοσκοπικά είτε ιδιωτικά κερδοσκοπικά, να μπορούν να ανταγωνίζονται και να βρουν το δικό τους μοντέλο λειτουργίας» τόνισε καταλήγοντας ο κ. Τσούκας.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος