Τι σημαίνει η αναστολή της συμμετοχής της Τουρκίας στη Συνθήκη για τον περιορισμό των συμβατικών δυνάμεων στην Ευρώπη (Conventional Forces in Europe/CFE), που ανακοινώθηκε πριν μερικές μέρες; Που βρίσκεται, επίσης, η κατάσταση με τις διάφορες Διεθνείς Συνθήκες που είχαν διαμορφωθεί σταδιακά τις περασμένες δεκαετίες και ειδικά μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου για τον περιορισμό πυρηνικών και συμβατικών οπλικών συστημάτων, οι περισσότερες των οποίων, αντί να βελτιώνονται και να καλύπτουν νέους τομείς, όπως τη στρατιωτική χρήση του διαστήματος και της τεχνητής νοημοσύνης, στις σημερινές διεθνοπολιτικές συνθήκες ή δεν ανανεώνονται ή αδρανοποιούνται; Tα ζητήματα αυτά εξετάζονται στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο» (Α’ Πρόγραμμα, Σάββατα και Κυριακές, 12.00-13.00) με τη συμμετοχή του Κωνσταντίνου Γρίβα, καθηγητή Γεωπολιτικής και Σύγχρονων Στρατιωτικών Τεχνολογιών στη Σχολή Ευελπίδων και διδάσκοντος στο Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Στην εκπομπή παρουσιάζεται κατ’ αρχή η απόφαση της Τουρκίας για αναστολή της συμμετοχής της στη Συνθήκη για τον περιορισμό των συμβατικών δυνάμεων στην Ευρώπη (Conventional Forces in Europe/CFE), η οποία ανακοινώθηκε πριν μερικές μέρες και άρχισε να ισχύει από τις 8/4. Εξετάζεται το τι περιλάμβανε η εν λόγω Συνθήκη, αλλά και πόση πρακτική αξία είχε καθώς στην πράξη είχε αδρανοποιηθεί μεταξύ των βασικών συμμετεχόντων από το 2007. Να σημειωθεί ότι η CFE είχε αποφασιστεί το 1990 σε μια εντελώς άλλη γεωπολιτική συγκυρία, λίγο καιρό μετά την πτώση του Τείχους και ενώ τυπικά τουλάχιστον υπήρχε ακόμη το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, τη σχέση του οποία με το ΝΑΤΟ αφορούσε. Η αναθεωρημένη έκδοσή της Συνόδου του ΟΑΣΕ στην Κωνσταντινούπολη το 1999 είχε νομικώς επικυρωθεί από τα νομοθετικά σώματα μόνο 4 χωρών: Ρωσία, Λευκορωσία, Καζακστάν και Ουκρανία.
Πάντως, η εξέλιξη με την CFE, από την οποία είχαν ανακοινώσει πρόσφατα και τυπικά την απόσυρσή τους η Ρωσία, αλλά και η Πολωνία, δίνει την ευκαιρία να γίνει μια επισκόπηση με τη βοήθεια του κ. Γρίβα για το τι έχει απομείνει από τις κύριες διεθνείς συμφωνίες που υπήρχαν για τον περιορισμό των διαφόρων οπλικών συστημάτων.
Ετσι, ένα χρόνο και κάτι πριν την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία η διεθνής κοινότητα είχε εορτάσει την ανανέωση για μια πενταετία της αμερικανορωσικής Συνθήκης New Start που αφορά τον περιορισμό των Στρατηγικών Επιθετικών Όπλων, δηλαδή των πυρηνικών όπλων μεγάλου βεληνεκούς. Όμως, καθώς σύντομα αυτή η πενταετία λήγει, η Ρωσία ήδη δήλωσε πως δεν πρόκειται να την ανανεώσει, ενώ διάφορες χώρες κινούνται για τη δημιουργία πυρηνικών όπλων πέραν ταύτης.
Επίσης, από τον καλοκαίρι του 2019 ουσιαστικά δεν ισχύει η αμερικανορωσική συνθήκη INF, (Intermediate-Range Nuclear Forces) που είχε υπογραφεί το 1987 από τον πρόεδρο Ρόναλντ Ρέιγκαν και τον Σοβιετικό ηγέτη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ και προέβλεπε την απαγόρευση ανάπτυξης πυραύλων μέσου βεληνεκούς -μεταξύ 500 και 5.500 χλμ.- σε ευρωπαϊκό έδαφος. Τον Αύγουστο εκείνης της χρονιάς είχαν αποσυρθεί οι ΗΠΑ, καταγγέλλοντας τη Μόσχα για παραβίαση των όρων της. Από την πλευρά της η Μόσχα είχε χαρακτηρίσει «τέχνασμα» την αμερικανική αποχώρηση, λέγοντας ότι η Ουάσιγκτον σχεδίαζε την κατασκευή νέων πυραύλων μέσου βεληνεκούς, με το επιχείρημα της αντιμετώπισης του νέου κινεζικού οπλοστασίου. Επιπλέον, καθοριστικό στοιχείο γι’ αυτή την εξέλιξη -που κατεξοχήν αφορά την Ευρώπη- θεωρείται το γεγονός ότι οι ΗΠΑ ξεκίνησαν κατά την περίοδο 2007-2008 τη διαδικασία εγκατάστασης πυραυλικών αντιβαλλιστικών συστημάτων μεγάλης ακτίνας, THAAD (Terminal High Altitude Terminal Defense) στην ανατολική Ευρώπη, όχι μόνο για σκοπούς εντοπισμού αλλά και για εγκλωβισμό και καταστροφή βαλλιστικών πυραύλων. Αν και οι ΗΠΑ είχαν δηλώσει πως εγκαθιστούν αυτά τα συστήματα για την προστασία της Ευρώπης από πυραύλους…του Ιράν και της Β. Κορέας, τότε η Μόσχα είχε αντιδράσει έντονα, θεωρώντας πως αυτά έχουν σαν στόχο τα αμυντικά συστήματα της Ρωσίας.
Εξακολουθεί, πάντως, να ισχύει η Συνθήκη μη διάδοσης πυρηνικών όπλων που τέθηκε σε ισχύ στις 5 Μαρτίου 1970 και έχει υπογραφεί από 189 κράτη, πέντε εκ των οποίων αναγνωρίζονται ως πυρηνικά κράτη. Η Συνθήκη σκοπεύει στον περιορισμό της εξάπλωσης των πυρηνικών όπλων πέραν αυτών των 5 κρατών. Ωστόσο, τουλάχιστον επιπλέον δύο χώρες έχουν επισήμως πυρηνικά (Ινδία, Πακιστάν) και ανεπισήμως άλλες δύο (Ισραήλ. Β.Κορέα), ενώ υπάρχει και μια σειρά από κράτη που επιθυμούν την απόκτηση τέτοιων όπλων, μόλις τους δοθεί η ευκαιρία.
Ακόμη, υπάρχει και η διεθνής συνθήκη για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων (TPNW), η οποία τέθηκε σε ισχύ το Ιανουάριο του 2021 μετά την επικύρωσή της από 50 χώρες του κόσμου. Σε αντίθεση με την Συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων (ΝΡΤ), που αποδέχεται την ύπαρξη των πυρηνικών δυνάμεων, η εν λόγω συνθήκη απονομιμοποιεί συνολικά τα πυρηνικά οπλοστάσια. Ωστόσο, οι πέντε αναγνωρισμένες πυρηνικές δυνάμεις (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία), καθώς και οι τέσσερις νέες (Ινδία, Πακιστάν, Ισραήλ, Βόρεια Κορέα) δεν υπέγραψαν τη νέα συνθήκη, ομοίως και οι χώρες του ΝΑΤΟ.
Η συζήτηση ολοκληρώνεται με το ερώτημα αν μέσα στη σημερινή γεωπολιτική κατάσταση και το ψυχροπολεμικό κλίμα που έχει ξανά κυριαρχήσει μπορούμε να φανταστούμε απαραίτητες νέες Διεθνείς Συνθήκες σε τομείς όπως π.χ. η χρήση διαστημικών όπλων και η αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης για φονικά οπλικά συστήματα. Και η απάντηση είναι πως κάτι τέτοιο φαντάζει πλέον δυστυχώς εξωπραγματικό.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος