Σπουδές σε ΙΕΚ αντί ΑΕΙ: Οι επιλογές, οι αλλαγές που ήρθαν, τα προτερήματα – Ο αρμόδιος ΓΓ του υπ. Παιδείας εξηγεί στο ertnews.gr

Φέτος, η χαμηλή επίδοση πολλών υποψηφίων στις Πανελλαδικές εξετάσεις, μοιραία σήμανε την πτώση στις βάσεις εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, και άρα τη «στροφή» αρκετών νέων στα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΙΕΚ) για τις σπουδές τους.

Ο Γενικός Γραμματέας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης, Διά Βίου Μάθησης και Νεολαίας του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων Γεώργιος Βούτσινος, αποκρυπτογράφησε στο ertnews.gr τις επιλογές που υπάρχουν, εξήγησε τις αλλαγές που ήρθαν με το νέο νόμο, ενώ στάθηκε και στα προτερήματα της «στροφής», αρκετών πλέον, στην Κατάρτιση.

– Με δεδομένη την, σε μεγάλο βαθμό, χαμηλή επίδοση πολλών υποψηφίων στις Πανελλαδικές εξετάσεις, που μοιραία σήμανε την πτώση στις βάσεις εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, και άρα τη «στροφή» αρκετών στα ΙΕΚ, πιστεύετε ότι φέτος θα αναδειχθούν με τον νόμο περί Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης τα προτερήματα της επαγγελματικής κατάρτισης; Μπορείτε να μας πείτε τις τομές που έφερε ο ν. 4763/2020;

Με τον ν. 4763/2020 για την Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση και τη Διά Βίου μάθηση πραγματοποιήθηκε ολιστική μεταρρύθμιση στο συγκεκριμένο τομέα. Τρεις είναι οι  βασικοί άξονες της Μεταρρύθμισης:

Άξονας 1: Για πρώτη φορά διαμορφώθηκε ο κοινός στρατηγικός σχεδιασμός της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, σε διακριτά επίπεδα προσόντων, προς αποφυγή επικαλύψεων δομών και υπηρεσιών.

Καθιερώθηκε το Εθνικό Σύστημα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (Ε.Σ.Ε.Ε.Κ.), το οποίο αναπτύσσεται στα επίπεδα 3, 4 και 5 του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων, κατ’ αντιστοιχία με εκείνα του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων.

• Επίπεδο 3: Επαγγελματικές Σχολές Κατάρτισης (Ε.Σ.Κ.) και Επαγγελματικές Σχολές Μαθητείας (ΕΠΑ.Σ.) του Ο.Α.Ε.Δ.
• Επίπεδο 4: Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑ.Λ.) και τα Λύκεια των Ενιαίων Ειδικών Επαγγελματικών Γυμνασίων Λυκείων (ΕΝ.Ε.Ε.ΓΥ-Λ.)
• Επίπεδο 5: Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.) και το Μεταλυκειακό Έτος – Τάξη Μαθητείας των ΕΠΑ.Λ.

Άξονας 2: Η άμεση σύνδεση της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης & Δια Βίου Μάθησης με την αγορά εργασίας, με την ουσιαστική συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στον σχεδιασμό τους σε Κεντρικό και σε Περιφερειακό Επίπεδο.

• Συστάθηκε το Κεντρικό Συμβούλιο Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (Κ.Σ.Ε.Ε.Κ.) με τριετή θητεία, με συμμετοχή και των κοινωνικών εταίρων, εκπροσώπων της αγοράς και λοιπών εμπλεκόμενων φορέων.
• Σε κάθε Περιφέρεια της χώρας συστάθηκε το Συμβούλιο Σύνδεσης με την Παραγωγή και την Αγορά Εργασίας (Σ.Σ.Π.Α.Ε.).

Άξονας 3: Η αναβάθμιση της παρεχόμενης εκπαίδευσης και κατάρτισης, αρχικής και συνεχιζόμενης, σε επίπεδο δομών, διαδικασιών, προγραμμάτων σπουδών και πιστοποίησης.

– Ποιες είναι οι κύριες αλλαγές που έχει επιφέρει η μεταρρύθμιση για την ΕΕΚ με το ν. 4763/2020 στα Ινστιτούτα Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (ΙΕΚ);

α) Ιδρύθηκαν πέντε (5) Θεματικά και δέκα (10) Πειραματικά Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης:

• Θεματικό Ι.Ε.Κ. STEAM Αιγάλεω (Φυσικών Επιστημών, Τεχνολογίας, Μηχανικής, Τεχνών και Μαθηματικών)
• Θεματικό́ Ι.Ε.Κ. Αχαρνών (Φυσικού́ Περιβάλλοντος, Αθλητισμού́, και Αναψυχής)
• Θεματικό́ Ι.Ε.Κ. Θεσσαλονίκης (Υγειάς, Κοινωνικής Μέριμνας και Υπηρεσιών Ευεξίας)
• Θεματικό Παράρτημα Ι.Ε.Κ. Ι.Μ. Βελλά (Πρωτογενούς Τομέα, Μεταποίησης Προϊόντων και Βιώσιμης Ανάπτυξης)
• Θεματικό́ Παράρτημα Ι.Ε.Κ. Σουφλίου (Πρωτογενούς Τομέα, Μεταποίησης Προϊόντων και Βιώσιμης Ανάπτυξης)
• Πειραματικό Ι.Ε.Κ. Γλυφάδας
• Πειραματικό Ι.Ε.Κ. Πάτρας
• Πειραματικό Ι.Ε.Κ. Καρδίτσας
• Πειραματικό Ι.Ε.Κ. Θέρμης
• Πειραματικό Ι.Ε.Κ. Λαμίας
• Πειραματικό Ι.Ε.Κ. Μυτιλήνης
• Πειραματικό Ι.Ε.Κ. Νίκαιας
• Πειραματικό Ι.Ε.Κ. Βέροιας
• Πειραματικό Ι.Ε.Κ. Κομοτηνής
• Πειραματικό Ι.Ε.Κ. Κοζάνης

Αξίζει να σημειωθεί ότι εμβληματικά έργα του Ταμείου Ανάκαμψης που θα αναβαθμίσουν ουσιαστικά την παρεχόμενη επαγγελματική εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση αποτελούν η πλήρης ανανέωση του εργαστηριακού εξοπλισμού των Εργαστηριακών Κέντρων καθώς και η δημιουργία ψηφιακής πλατφόρμας που θα αποτελέσει τον ψηφιακό κόμβο όλης της  Ε.Ε.Κ.

β) Καθιερώθηκε για πρώτη φορά αμειβόμενη πρακτική άσκηση. Ως γνωστόν, η πρακτική άσκηση που περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα σπουδών όλων των καταρτιζόμενων των Ι.Ε.Κ. ήταν και είναι υποχρεωτική, αλλά μέχρι τώρα ήταν μη αμειβόμενη.

γ) Καθιερώθηκε για πρώτη φορά στεγαστικό επίδομα για τους καταρτιζόμενους στα Ι.Ε.Κ.

δ) Από το νέο έτος κατάρτισης θα λειτουργήσουν σε όλα τα Ι.Ε.Κ. της χώρας, τα Γραφεία Επαγγελματικής Ανάπτυξης και Σταδιοδρομίας (Γ.Ε.Α.Σ.).

ε) Ιδρύθηκαν πάνω από 30 ειδικότητες (νέες/πειραματικές/με πιλοτικό πρόγραμμα), καθώς και 3 ειδικότητες για άτομα με προβλήματα όρασης ή και ακοής, σε συνεργασία με την ΕΣΑμΕΑ

στ)  Επικαιροποιούνται παλαιοί και εκπονούνται νέοι οδηγοί κατάρτισης για 130 ειδικότητες των Ι.Ε.Κ.

ζ) Δημιουργήθηκε Μητρώο εκπαιδευτών Επαγγελματικής Κατάρτισης με σκοπό τον εκσυγχρονισμό του συστήματος, την  αποφυγή της ετήσιας ταλαιπωρίας των εκπαιδευτών την εξασφάλιση ταχύτερων  διαδικασιών  καθώς και τη μεγαλύτερη ακρίβεια στην επιλογή των εκπαιδευτών. Παράλληλα, πρόκειται να επιμορφωθούν για πρώτη φορά τους εκπαιδευτές των Ι.Ε.Κ. σε οριζόντιες δεξιότητες.

η) Εκδόθηκαν νέοι κανονισμοί λειτουργίας τόσο των Δημοσίων όσων και των Ιδιωτικών Ι.Ε.Κ. και άμεσα θα εκδοθεί και ο κανονισμός λειτουργίας των Ι.Ε.Κ. Ειδικής Αγωγής.

– Υποψήφιος που δεν καταφέρνει την εισαγωγή του στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μέσω των πανελλαδικών εξετάσεων και σχεδιάζει να φοιτήσει σε κάποιο Ι.Ε.Κ., θα μπορεί πλέον να έχει, στη συνέχεια, πρόσβαση σε Α.Ε.Ι. με κατατακτήριες εξετάσεις; Ποια είναι η διαδικασία που θα ακολουθεί;

Με τον νόμο 4763/2020 εξασφαλίστηκε η πλήρης διαπερατότητα του συστήματος, διαμορφώνοντας ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα χωρίς στεγανά που δίνει ίσες ευκαιρίες σε όλους τους ενδιαφερόμενους. Σύμφωνα με Απόφαση της Υπουργού κας Νίκης Κεραμέως, οι απόφοιτοι των Ινστιτούτων Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.), καθώς και του Μεταλυκειακού Έτους- Τάξης Μαθητείας, που υστέρα από́ επιτυχή́ εξέταση πιστοποίησης αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης κατέχουν Δίπλωμα Επαγγελματικής Ειδικότητας Εκπαίδευσης και Κατάρτισης επιπέδου πέντε (5) του Εθνικού́ Πλαισίου Προσόντων ή ισότιμο τίτλο, δύνανται να κατατάσσονται σε Τμήματα / Μονοτμηματικές Σχολές Α.Ε.Ι. συναφούς ειδικότητας με αυτήν του ανωτέρω διπλώματος.

– Βάσει έρευνας της ΓΣΕΕ το 20%-25% των σπουδαστών των Ι.Ε.Κ. είναι πτυχιούχοι πανεπιστημίου. Γίνεται σωστή πληροφόρηση ώστε να αλλάξουν η νοοτροπία και τα στερεότυπα που θέλουν τον μέσο έφηβο να προσανατολίζεται σε πανεπιστημιακές σπουδές και μόνον; 

Αυτή η έρευνα της ΓΣΕΕ υπήρξε αποκαλυπτική. Επιβεβαιώνει με τον πιο σαφή τρόπο και άλλα στοιχεία που υπάρχουν όπως ότι:

– το 40% των νέων που εισάγονται στα Α.Ε.Ι. εγκαταλείπουν τις σπουδές τους μένοντας εν τέλει με μόνο εφόδιο το απολυτήριο του Λυκείου,

– ότι πάνω από τους μισούς που φοιτούν σε Α.Ε.Ι. παρατείνουν τον χρόνο ολοκλήρωσης των σπουδών τους επιβαρύνοντας τις οικογένειές τους, αλλά και χάνοντας πολύτιμο χρόνο από το δημιουργικό κομμάτι της ζωής τους,

– ότι οι πτυχιούχοι των Α.Ε.Ι. μένουν σε μεγάλο ποσοστό άνεργοι κι αναγκάζονται να εργαστούν σε αντικείμενο διαφορετικό από τις γνώσεις τους.

Όλα αυτά δείχνουν την προφανή ανάγκη για ριζικές αλλαγές στον εκπαιδευτικό χάρτη της χώρας. Και σε αυτή την κατεύθυνση το Υ.ΠΑΙ.Θ., τα τρία τελευταία χρόνια, με βασικές παρεμβάσεις και νομοθετικές ρυθμίσεις έχει πραγματοποιήσει μια συνολική μεταρρύθμιση με έμφαση στην ενίσχυση της Ε.Ε.Κ.  και στην  μετατροπή της από λύση ανάγκη για λίγους σε συνειδητή επιλογή για πολλούς. Μεταρρύθμιση  κρίσιμης εθνικής σημασίας για τους νέους μας, αφού αποτελεί σημαντικό εφόδιο για την άμεση ένταξη στην αγορά εργασίας και εχέγγυο μιας επιτυχημένης ζωής. Η αλλαγή νοοτροπίας της ελληνικής κοινωνίας αποτελεί τη δυσκολότερη μάχη και εργαζόμαστε άοκνα προς την κατεύθυνση αυτή. Η πληροφόρηση που είναι απαραίτητη επιχειρείται με διάφορους τρόπους.

Μια ηχηρή καινοτομία προς την κατεύθυνση αυτή, της πληροφόρησης δηλαδή που κατατείνει και στην αλλαγή της νοοτροπίας της ελληνικής κοινωνίας, υπήρξε το παράλληλο μηχανογραφικό δελτίο που αναδεικνύει στην πραγματικότητα τους πολλαπλούς εκπαιδευτικούς δρόμους που μπορούν να ακολουθήσουν οι νέες και οι νέοι της χώρας υπηρετώντας τις κλίσεις, τις δεξιότητές τους κι αυξάνοντας σημαντικά την πιθανότητα της επαγγελματικής τους καταξίωσης. Το παράλληλο μηχανογραφικό είναι αποτέλεσμα του συνολικού σχεδιασμού του Υπουργείου και της μεταρρύθμισης της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης και  μας δείχνει την έγκυρη εναλλακτική λύση. Με το παράλληλο μηχανογραφικό δελτίο, το οποίο καθιερώθηκε από πέρυσι και μπορούν να  συμπληρώνουν οι τελειόφοιτοι καθώς και οι υποψήφιοι που συμμετέχουν στις Πανελλαδικές Εξετάσεις για να εισαχθούν σε Δημόσια Ι.Ε.Κ., οι νέοι αποκτούν μια ξεκάθαρη, συνολική, ελκυστική εικόνα για τις αναβαθμισμένες, εναλλακτικές επιλογές τους στο πλαίσιο της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, καλύπτοντας ποιοτικά και αποτελεσματικά τον χώρο μεταξύ Λυκείου και Πανεπιστημίου.

Είναι όντως, η κατάλληλη στιγμή η ελληνική κοινωνία εκσυγχρονιζόμενη να δει ότι το Πανεπιστήμιο δεν είναι μονόδρομος. Ιδιαίτερα τώρα που οι ευκαιρίες πληθαίνουν  και η εκπαιδευτική μας πολιτική διαμορφώνει κατάλληλα το εκπαιδευτικό σύστημα, ώστε να ανταποκρίνεται στον πραγματικό του ρόλο, που είναι κατ’ εξοχήν επενδυτικός για τα άτομα που προορίζονται να στελεχώσουν την οικονομία ενός τόπου.

– Επί σχεδόν τρεις δεκαετίες ουδέποτε αξιολογήθηκαν τα ΙΕΚ. Με το νέο ν.4763/2020 για την ΕΕΚ προβλέπεται να γίνει; Πώς ακριβώς θα γίνεται αυτό, πλέον;

Το ερώτημά σας είναι απόλυτα ακριβές. Από την αρχική δημιουργία των Ι.Ε.Κ. το 1992 ουδέποτε αξιολογήθηκαν. Όμως, είναι ήδη έτοιμο το πλαίσιο ποιότητας των Ι.Ε.Κ. και πρόκειται να αποτελέσει άμεσα το πλαίσιο της λειτουργίας τους. Για την εκπόνηση αυτού του πλαισίου ελήφθησαν υπόψη τα πλέον προηγμένα πρότυπα διεθνώς. Η αξιολόγηση θα αφορά σε όλους τους συντελεστές της Επαγγελματικής Κατάρτισης με στόχο την ποιοτική αναβάθμισή της.

– Πού βρισκόμαστε αναφορικά με τη λειτουργία ξενόγλωσσων τμημάτων των ΙΕΚ; Τι καινούργιο υπάρχει για τη μαθητεία – βασική σας, όπως έχετε δηλώσει, προτεραιότητα;

 Το μεταρρυθμιστικό και σύγχρονο νομοθετικό μας πλαίσιο (ν.4763/20) έχει προβλέψει την λειτουργία ξενόγλωσσων τμημάτων στα Ι.Ε.Κ. Δημιουργούμε ένα απόλυτα εξωστρεφές περιβάλλον για την Ε.Ε.Κ., συμπράττοντας με Πανεπιστήμια, Επιμελητήρια, επιχειρήσεις, δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς ξένων χωρών, αξιοποιώντας, την τεχνογνωσία κρατών, πρωτοπόρων στον τομέα της Ε.Ε.Κ. Στόχος μας η Ελλάδα να καταστεί ένα διεθνές κέντρο κατάρτισης. Πιστεύουμε ότι κατά τη διάρκεια του έτους που ξεκινάει θα υπάρξουν οι προϋποθέσεις ώστε σύντομα να ξεκινήσει η λειτουργία τους.

Το Μεταλυκειακό Έτος – Τάξη Μαθητείας είναι η άλλη διαδρομή μαζί με τα Ι.Ε.Κ. του επιπέδου 5 και είναι πράγματι προτεραιότητά μας. Είναι βέβαιο ότι η μαθητεία απαιτεί ιδιαίτερη εμπειρία σε ό,τι αφορά στην Ε.Ε.Κ. για να μπορεί να είναι αποτελεσματική. Για αυτό θεωρούμε ότι οι μόνιμοι εκπαιδευτικοί των ΕΠΑ.Λ. είναι οι εμπειρότεροι και οι αρμοδιότεροι να έχουν  σχεδόν αποκλειστικά στην ευθύνη τους την μαθητεία. Έτσι, από φέτος, με νόμο που ψηφίστηκε πρόσφατα, υπάρχει ένα νέο καθεστώς στη διεξαγωγή της μαθητείας. Με τις νέες ρυθμίσεις καθιερώνονται οικονομικά κίνητρα και η δυνατότητα απασχόλησης εκτός ωραρίου για τους μόνιμους εκπαιδευτικούς των ΕΠΑ.Λ., έτσι ώστε να αλλάξει επί τα βελτίω η λειτουργία του  Μεταλυκειακού  Έτους – Τάξης Μαθητείας των ΕΠΑ.Λ.