Ο ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών στη σύγκρουση Ισραήλ – Ιράν — Μαθήματα από το παρελθόν

To είδος της σύγκρουσης Ισραήλ-Ιράν, όπως εξελίσσεται, διαφέρει πλέον από κανονικό πόλεμο; Από ποιους παράγοντες θα εξαρτηθεί αν μπορεί να δημιουργηθεί ένα σπιράλ ανεξέλεγκτων καταστάσεων και τελικά διάχυση της κρίσης στην ευρύτερη Μ. Ανατολή ή και διεθνώς; Kαι κυρίως, ποιο ρόλο διαδραματίζουν οι ΗΠΑ στην όλη εξέλιξη; Tα ερωτήματα αυτά διερευνώνται στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο» (Α’ Πρόγραμμα, Σάββατα και Κυριακές 12.00-13.00) και καλεσμένο τον Καθηγητή Θεωρίας των Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Κωνσταντίνο Αρβανιτόπουλο, Διευθυντή, επίσης, του Ιδρύματος «Κωνσταντίνος Γ. Καραμανλής».

Μαζί του εξετάζονται οι μέχρι τώρα αντιδράσεις και τοποθετήσεις των σημαντικότερων διεθνών παραγόντων (ΗΠΑ, Ρωσίας, Κίνας, Ιαπωνίας, Τουρκίας, Γερμανίας, Γαλλίας, Βρετανίας, σουνιτικών αραβικών χωρών κλπ.) και διερευνάται ποιές από αυτές και πως μπορούν να ασκήσουν ουσιώδη επιρροή στη μια ή στην άλλη αντιμαχόμενη πλευρά για διακοπή των συγκρούσεων.

Λόγω της μακράς ενασχόλησής του κ. Αρβανιτόπουλου με την αμερικανική πολιτική, αναλύεται ιδίως η μέχρι τώρα στάση των Ηνωμένων Πολιτειών στη νέα αυτή κρίση και το πώς διαφαίνεται να κινούνται στο εξής. Θα αντιδράσουν μόνον αν χτυπηθούν αμερικανικοί στόχοι και θα συμβάλουν στην προστασία του Ισραήλ, όπως αρχικά δηλώσαν  ; Θα εμπλακούν γενικότερα εφόσον ο πόλεμος γενικευθεί κι ας μην τον έχουν σχεδιάσει ; Θα επανέλθουν σ΄ ένα ρόλο ειρηνοποιού όπως ήθελε και επεδίωκε ο Πρόεδρος Τραμπ ; Πάντως, οι ισραηλινές επιθέσεις στο Ιράν έπληξαν κι αυτές την υπόσχεση του Αμερικανού Προέδρου να αποτελέσει έναν «άγγελο της ειρήνης», μετά τις αποτυχίες του για μια κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία και τη Γάζα, αν και σε ένα βαθμό δεν ήταν ο ίδιος  υπεύθυνος γι’αυτές τις αρνητικές εξελίξεις, πέραν των υπεραπλουστεύσεων που είχε καλλιεργήσει πριν.

Ακόμη,  εκτός της τρέχουσας ισραηλοϊρανικής αντιπαράθεσης, στη συζήτηση με τον κ. Αρβανιτόπουλο τίθεται το ζήτημα αν υπάρχει αλλαγή στις γενικότερες σχέσεις ΗΠΑ-Ισραήλ  επί προεδρίας Τραμπ, καθώς και σοβαρή αμφισβήτηση στο εσωτερικό της Αμερικής και ειδικά του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος  για επεμβάσεις του τύπου που είχε η χώρα στη Μ. Ανατολή και Ασία τις τελευταίες 10ετίες -όπως στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ- και οι οποίες  βασικά κατέληξαν σε αποτυχία,

Τώρα, παρά το γεγονός ότι το Ισραήλ διατηρεί πάντα πολύ ισχυρά ερείσματα στους κόλπους και των δύο αμερικανικών κομμάτων, όπως και στο Κογκρέσο συνολικά, είναι αξιοσημείωτες για πρώτη φορά ορισμένες σημαντικές διαφοροποιήσεις στη βάση αλλά και σε υψηλόβαθμα στελέχη των Ρεπουμπλικάνων. Χαρακτηριστικά,  τις τελευταίες μέρες αρκετοί συντηρητικοί πολιτικοί και σχολιαστές αρχίζουν να τονίζουν ότι η άνευ όρων υποστήριξη προς το Ισραήλ έρχεται σε αντίθεση με το σύνθημα «Πρώτα η Αμερική» (“America First”) με το οποίο εξελέγη ο Τραμπ.

Π.χ. ο επιδραστικός συντηρητικός σχολιαστής Τάκερ Κάρλσον —που θεωρείται σημαντική προσωπικότητα στο κίνημα MAGA (“Make America Great Again” – «Κάντε Ξανά Μεγάλη την Αμερική»)— δηλώνει ότι οι ΗΠΑ δεν πρέπει να υποστηρίξουν την «πολεμοχαρή κυβέρνηση» του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου. «Αν το Ισραήλ θέλει να διεξάγει αυτόν τον πόλεμο, έχει κάθε δικαίωμα να το κάνει. Αλλά όχι με την υποστήριξη της Αμερικής», έγραψε ο Κάρλσον, προσθέτοντας ότι ένας πόλεμος με το Ιράν μπορεί να «τροφοδοτήσει την επόμενη γενιά τρομοκρατίας» ή να οδηγήσει στη δολοφονία χιλιάδων Αμερικανών στο όνομα μιας ξένης ατζέντας.

Ο Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής Ραντ Πολ, σε αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προειδοποίησε επίσης κατά ενός πολέμου με το Ιράν: «Ο αμερικανικός λαός αντιτίθεται συντριπτικά στους ατελείωτους πολέμους που έχουμε εμπλακεί και γι’ αυτόν τον λόγο ψήφισε τον Τραμπ το 2024», έγραψε και τον κάλεσε «να μείνει στην πορεία του, να συνεχίσει να βάζει την Αμερική πάνω απ’ όλα και να μην εμπλακεί σε κανέναν πόλεμο άλλων χωρών».

Σε παρόμοιο κλίμα και ο Τσάρλι Κερκ, σημαντικός Ρεπουμπλικάνος ακτιβιστής/σχολιαστής και ένθερμος κατά τα άλλα υποστηρικτής του Ισραήλ, εξέφρασε επίσης σκεπτικισμό σχετικά με την εμπλοκή σε έναν πόλεμο με το Ιράν:  «Αυτή τη στιγμή η βάση μας στο MAGA δεν επιθυμεί καθόλου πόλεμο. Δεν θέλουν οι Ηνωμένες Πολιτείες να εμπλακούν» ανέφερε σε podcast που κάνει.

Ακόμη, μόλις τον προηγούμενο Μάρτιο η επικεφαλής συντονίστρια των υπηρεσιών πληροφοριών των ΗΠΑ, Τούλσι Γκάμπαρντ κατέθετε στο Κογκρέσο ότι «οι ΗΠΑ συνεχίζουν να εκτιμούν ότι το Ιράν δεν κατασκευάζει πυρηνικά όπλα».

Σε κάθε περίπτωση οι λεγόμενοι «Nεοσυντηρητικοί» (Νeocons) σε θέματα εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ, οι οποίοι τάσσονται υπέρ των στρατιωτικών επεμβάσεων, που κυριάρχησαν στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Τζορτζ Μπους του νεότερου και ήταν εκείνοι που συνέβαλαν στο να ξεκινήσουν οι εισβολές το Αφγανιστάν (2001) και στο Ιράκ (2003) μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, δεν είναι δημοφιλείς σε τούτη τη διοίκηση, αλλά ίσως και γενικότερα στην Ουάσιγκτον σήμερα.

Κι αυτό γιατί οι προαναφερόμενες συγκρούσεις αποδείχθηκαν σε μεγάλο βαθμό καταστροφικές για τις ΗΠΑ. Χιλιάδες Αμερικανοί στρατιώτες σκοτώθηκαν και πολλοί περισσότεροι τραυματίστηκαν σωματικά και ψυχολογικά. Οι επικριτές των Noecons αμφισβητούν το κατά πόσον αυτοί οι πόλεμοι προώθησαν τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή ή τελικά αν είχαν το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα. Π.χ. η δημιουργία ενός νέου Ιράκ  οδήγησε στην άνοδο κυβερνήσεων φιλικών προς το Ιράν, αλλά και στην εμφάνιση οργανώσεων που ακόμη αποτελούν απειλές για την παγκόσμια ασφάλεια, με κυριότερο τον ISIS. Στο δε Αφγανιστάν οι Ταλιμπάν επέστρεψαν στην εξουσία το 2021, σχεδόν δύο δεκαετίες αφότου το ισλαμιστικό κίνημα τους είχε εκδιωχθεί από τις αμερικανικές δυνάμεις.