Νίκη Λούλα: Πόσο αριστερά μετακινείται το εκκρεμές της Λ. Αμερικής;

Πόσο καθοριστική θα αποβεί η νίκη Λούλα στη Βραζιλία, με διαφορά μόνο 1,8% ; Είναι ο Μπολσονάρου -και ακόμη περισσότερο ο Μπολσοναρισμός σαν τρόπος σκέψης και πολιτικής- πολύ σκληρός για να πεθάνει ; Και τι σημαίνει η γενικότερη αριστερή στροφή που έχουν πάρει τα τελευταία χρόνια οι περισσότερες χώρες της Λ. Αμερικής ;

Στα θέματα αυτά απαντά η Μαρία Δαμηλάκου, Επίκουρη Καθηγήτρια Κοινωνικής Πολιτικής και Πολιτισμικής ιστορίας της Λατινικής Αμερικής στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο.

Στη συζήτηση εξετάζονται ποιά στοιχεία και θέματα της παλιάς ατζέντας του Κόμματος Εργατών μπορεί να αναβιώσουν και να συνεχιστούν, μετά μια 6ετία διαφορετικών πολιτικών από τους Τέμερ και Μπολσονάρου, αλλά και πόσο διαφορετική μπορεί να είναι στην πράξη η πολιτική της νέας εποχής Λούλα για κάτι που ενδιαφέρει όλη την ανθρωπότητα και αφορά τη διάσωση του δάσους του Αμαζονίου; Να σημειωθεί πως ο νεοεκλεγείς Πρόεδρος, εκτός από το μικρό ποσοστό με το οποίο επικράτησε, έχει απέναντι του ένα πολυδιασπασμένο και ως επί τω πλείστω εχθρικό Εθνικό Κογκρέσο. Συγκεκριμένα, στη Γερουσία της Βραζιλίας (που έχει 81 έδρες) μετέχουν 19 κόμματα και στη Βουλή (των 513 μελών) 26 πολιτικές δυνάμεις, τουλάχιστον για ένα ακόμη ένα χρόνο που θα γίνουν ξανά κοινοβουλευτικές εκλογές.

Επίσης, η επανεκλογή Λούλα μπορεί να θεωρηθεί και ένα είδος δικαίωσης για την καταδίκη του και τη φυλάκισή του για θέματα διαφθοράς, αν και ήδη απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου είχε ακυρώσει την καταδίκη του και διακόψει την ποινή του (όμως κυρίως για διαδικαστικούς λόγους). Ωστόσο, ακόμη και φιλικές δυνάμεις στον ίδιο και στον πολιτικό χώρο του ομολογούν πως η διαφθορά ήταν κυρίαρχη και στη δική του εποχή. Τα ίδια καταγγέλλονται φυσικά και για τη διακυβέρνηση Μπολσονάρου, σε βάρος του οποίου είχαν ξεκινήσει ήδη επί της προεδρίας του -και θα συνεχιστούν- δικαστικές και αστυνομικές έρευνες για πλειάδα υποθέσεων. Και το διαχρονικό ζήτημα είναι η μεγάλη διαφθορά αποτελεί δομικό στοιχείο των περισσότερων πολιτικών συστημάτων, όχι μόνον στη Βραζιλία αλλά σε όλη την Λ.Αμερική, θέτοντας το όριο για χρηστή και αποτελεσματική διακυβέρνηση.

Ωστόσο, τα πιο επίκαιρα ερώτηματα περιέχονται όχι μόνον στο κατά πόσον ο Μπολσονάρου θα έχει ευκαιρία να επανέλθει, π.χ. όπως κι ο Τραμπ, αλλά ακόμη περισσότερο αν ο Μπολσοναρισμός σαν τρόπος σκέψης και πολιτικής, κατ’ αναλογία πάλι και του Τραμπισμού, ήρθε για μείνει ; Κι αυτό ως μια ακραία εκδοχή του λαϊκισμού που βρίσκουμε, επίσης στο μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας της Λ.Αμερικής, δεξιά και αριστερά.

Τέλος, με τη νίκη Λούλα οι περισσότερες χώρες της Λατινικής και Κεντρικής Αμερικής (και μάλιστα όλες οι μεγάλες) διαθέτουν πλέον κεντροαριστερές ή σκέτα αριστερές κυβερνήσεις (π.χ. εκτός από Βραζιλία, Αργεντινή, Μεξικό, Χιλή, Βολιβία, Περού, Κολομβία, Βενεζουέλα, Ονδούρα κλπ). Παρόμοια τάση είχε παρουσιαστεί και τα πρώτα χρόνια μετά το 2000, για να ανατραπεί στη συνέχεια και το εκκρεμές της Λ. Αμερικής να μετακινηθεί για περίπου 10 χρόνια κυρίως προς τα δεξιά.

Έτσι, το θέμα είναι αν σημερινή αριστερή στροφή μπορεί να θεωρηθεί “βαριά τάση” ; Επίσης, αν η Λ. Αμερική μπορεί να αποτελέσει ένα “νέο παράδειγμα” σοσιαλισμού του 21ου αιώνα με «αμερινδιανά χαρακτηριστικά» ή αντιθέτως οι σημερινοί αριστεροί ηγέτες είναι περισσότερο ρεαλιστές και “προσγειωμένοι” στην οικονομία της αγοράς, τον φιλελευθερισμό και την παγκοσμιοποίηση σε σχέση με εκείνους πριν 10 και 15 χρόνια ; Σημείο των καιρών είναι πχ. ότι η αμερικανική κυβέρνηση χαιρέτησε όλες τις τελευταίες νίκες της λατινοαμερικανικής αριστεράς και δήλωσε πρόθυμη να συνεργαστεί με τις νέες κυβερνήσεις… Επίσης, ο δρόμος δεν είναι πάντα μονόδρομος. Π.χ. στη Χιλή, μετά τη σημαντική νίκη του αριστερού Προέδρου Γκαμπριέλ Μπόριτς, πρόσφατα καταψηφίστηκε σε δημοψήφισμα το Σύνταγμα που προετοιμάστηκε από μια ειδική Συντακτική Συνέλευση και που μεταρρύθμιζε ύστερα από σχεδόν 40 χρόνια το Σύνταγμα της δικτατορίας του Πινοσέτ.