Μήπως ο Πούτιν ξεκίνησε έναν πόλεμο που δεν μπορεί να κερδίσει;

Οι πόλεμοι σπάνια πάνε σύμφωνα με το σχέδιο, ειδικά αν πιστεύεις τη δική σου ρητορική.

Του Λόρενς Φρίντμαν

Καθώς προσπαθούμε να αντιληφθούμε τον καταιγισμό των ειδήσεων από   την Ουκρανία, μπορεί να είναι δύσκολο να καταλάβουμε τι ακριβώς συμβαίνει και πού μπορεί να οδηγήσουν τα πράγματα. Δεν είναι πως υπάρχει έλλειψη πληροφοριών, αλλά πολλές από αυτές προέρχονται από λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι οποίοι δεν είναι όλοι αξιόπιστοι και αυτοί από τη φύση τους δεν μπορούν να παρέχουν τη μεγάλη εικόνα. Ακόμη και στην ψηφιακή εποχή, η «ομίχλη του πολέμου» δεν εξαφανίζεται ποτέ. Ωστόσο, αρκετά είναι  γνωστά έτσι ώστε να εξαχθούν ορισμένα προκαταρκτικά συμπεράσματα.

Παρά την ανωτερότητα των ρωσικών δυνάμεων, αυτές σημείωσαν μικρότερη πρόοδο από ό,τι θα περίμενε κανείς την πρώτη ημέρα του πολέμου, όταν είχαν τα πλεονεκτήματα του τακτικού αιφνιδιασμού και του δυνητικά συντριπτικά ανώτερου αριθμού δυνάμεων. Οι αρχικές επιθέσεις δεν είχαν την ενέργεια και την ορμή που αναμενόταν ευρέως. Οι Ουκρανοί επέδειξαν ψυχρή αντίσταση και προξένησαν απώλειες στους εισβολείς. Ωστόσο, οι επόμενες μέρες θα είναι πιο δύσκολες και ακόμη πιο οδυνηρές. Ωστόσο, εξακολουθεί να είναι εύλογο για κάποιον να αναρωτηθει εάν ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει ξεκινήσει έναν πόλεμο που δεν μπορεί να κερδίσει. Αν και οι Ρώσοι μπορεί τελικά να επικρατήσουν στη μάχη, η πρώτη μέρα του πολέμου επιβεβαίωσε αυτό που πάντα φαινόταν πιθανό, ότι δηλ. όποιες και αν είναι οι στρατιωτικές νίκες που θα ακολουθήσουν, αυτός θα είναι ένας εξαιρετικά δύσκολος πόλεμος για τον κερδίσει πολιτικά ο Πούτιν.

Ένας από τους κύριους λόγους για τους οποίους οι πόλεμοι μπορούν να εξελιχθούν άσχημα, ακόμη και όταν έχουν ξεκινήσει με σιγουριά, είναι η υποτίμηση του εχθρού. Η αισιοδοξία που οδηγεί σε προβλέψεις για πρόωρη νίκη βασίζεται στην υπόθεση περί ενός παρηκμασμένου και ανόητου αντιπάλου, έτοιμου να συνθηκολογήσει με την πρώτη μυρωδιά του κινδύνου. Η απερίγραπτη ομιλία του Πούτιν στις 21 Φεβρουαρίου και οι επακόλουθες δηλώσεις του μαζί με αυτές των αυλικών του μας βοήθησαν να κατανοήσουμε όχι μόνο το σκεπτικό που προτιμούσε για τον πόλεμο αλλά και το γιατί πιστεύει ότι μπορεί να τον κερδίσει. Εάν ισχύει, όπως ισχυρίζεται επανειλημμένα ο Πούτιν, ότι η Ουκρανία είναι ένα μη κρατικό, ένα τεχνητό δημιούργημα, με μια κυβέρνηση που είναι παράνομη και ελέγχεται από τους Ναζί, τότε δεν θα ήταν περίεργο αν υποθέσει επίσης ότι οι απλοί Ουκρανοί δεν θα παλέψουν σκληρά για μια τέτοια οντότητα. Θα μπορούσαν ακόμη και-όπως πρότεινε ο Ρώσος πρεσβευτής στα Ηνωμένα Έθνη- να χαιρετίσουν τις εισερχόμενες ρωσικές δυνάμεις ως απελευθερωτές.

Σε συνδυασμό με την υποτίμηση των δυνάμεων του εχθρού, μπορεί να προκύψει μια υπερεκτίμηση των δικών του δυνατοτήτων. Ο Πούτιν σε γενικές γραμμές τα κατάφερε καλά από τους πολέμους του. Το 2000 κέρδισε την προεδρία χρησιμοποιώντας τον Δεύτερο Πόλεμο της Τσετσενίας για να επιδείξει τις ηγετικές του ιδιότητες. Το 2008 έπνιξε στο αίμα τη Γεωργία για να την προειδοποιήσει για την ένταξη στο ΝΑΤΟ και την εξάλειψη των αυτονομιστικών θύλακων τις οποίες είχε ήδη δημιουργήσει εκεί η Ρωσία. Απέκτησε την Κριμαία από την Ουκρανία το 2014 και υποστήριξε με επιτυχία τον Μπασάρ αλ Άσαντ στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας. Ωστόσο, οι πιο πρόσφατες στρατιωτικές του επιχειρήσεις δεν περιλάμβαναν την ανάπτυξη σημαντικών χερσαίων δυνάμεων. Στην Ουκρανία, οι επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένης της προσάρτησης της Κριμαίας, διοικούνταν σε μεγάλο βαθμό από ειδικές δυνάμεις, που συνεργάζονταν με τις πολιτοφυλακές που στρατολογήθηκαν από τους αυτονομιστές στο Ντονμπάς. Μόνον όταν οι αυτονομιστές έμοιαζαν ότι θα μπορούσαν να ηττηθούν το καλοκαίρι του 2014 στην Κριμαία, έστειλε ο Πούτιν τακτικές δυνάμεις, οι οποίες κατέστρεψαν τις απροετοίμαστες και ακόμη ερασιτεχνικές ουκρανικές μονάδες. Στη Συρία οι Ρώσοι παρείχαν την αεροπορική δύναμη αλλά όχι το πεζικό.

Επομένως η εμπειρία τους από χερσαίες επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας είναι  περιορισμένη. Όταν αυτό συνδυάζεται με αλαζονεία σχετικά με την αδυναμία του πιθανού εχθρού, τότε αυτό μπορεί να συνέβαλε στο λιγότερο από σίγουρο ξεκίνημα αυτής της εκστρατείας. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού ήταν η μάχη για την κατάληψη του Αντόνοφ Χόστομελ, ενός αεροδρομίου 15 χλμ βορειοδυτικά του Κιέβου, το οποίο οι Ρώσοι προσπάθησαν να καταλάβουν με ομάδες ελικοπτέρων.  Εάν αυτό το αεροδρόμιο είχε καταληφθεί γρήγορα, τότε οι Ρώσοι θα είχαν μεταφέρει στρατεύματα που θα μπορούσαν στη συνέχεια να μετακινηθούν γρήγορα στο Κίεβο. Αλλά αυτό ήταν ένα στοίχημα γιατί χωρίς backup βρέθηκαν σε εκτεθειμένη θέση. Οι Ουκρανοί κατέρριψαν αρκετά από τα ελικόπτερα και στη συνέχεια σε μια σκληρή μάχη κατατρόπωσαν τις ρωσικές δυνάμεις. Και όλο αυτό μετά από μήνες προγραμματισμού για όλη αυτή την επιχείρηση, της οποία κάθε βήμα έχει υπολογιστεί προσεκτικά.

Αυτό μπορεί να είναι μόνο μια προσωρινή ανάπαυλα για το Κίεβο. Οι αναφορές στις 26 Φεβρουαρίου για πυραυλικά χτυπήματα, ακόμη και συμπλοκές εντός της πόλης τονίζουν ότι είναι ο σημαντικότερος ρωσικός στόχος. Επομένως, δεν θα ήταν συνετό να συμπεράνουμε ότι οι ρωσικές δυνάμεις θα υποφέρουν το ίδιο στο μέλλον. Θα μάθουν να αντιμετωπίζουν τους αντιπάλους τους με περισσότερο σεβασμό και να είναι πιο μεθοδικοί στις κινήσεις τους. Ωστόσο, οι πρώτες εντυπώσεις είναι σημαντικές. Μας υπενθύμισαν ότι το ηθικό και η αποφασιστικότητα όσων υπερασπίζονται τη χώρα τους τείνουν να είναι υψηλότερα από εκείνων που πραγματοποιούν εισβολή, ειδικά αν δεν είναι σίγουροι γιατί το κάνουν. Γνωρίζουμε τώρα ότι οι Ουκρανοί είναι σοβαροί για την υπεράσπιση της χώρας τους και είναι ανθεκτικοί. Δεν έχουν ανατραπεί. Ένα γρήγορο τετελεσμένο γεγονός θα είχε βοηθήσει πολύ τον Πούτιν. Για παράδειγμα, ο σχεδιασμός και η εφαρμογή των δυτικών κυρώσεων θα είχαν πολύ διαφορετική αίσθηση αν γίνονταν με φόντο τη Ρωσία να κάνει περίπατο μέσα στο Ουκρανικό έδαφος. Θα παρείχαν στους αντιπάλους τους ένα υπερβολικά τιμωρητικό πλαίσιο με το επιχείρημα οτι , ενώ αυτό που συνέβη στην Ουκρανία ήταν μια τραγωδία, ήταν και μια κατάσταση για την οποία λίγα θα μπορούσαν να γίνουν, και συνεπώς οι “ακριβές χειρονομίες” θα ήταν εν πολλοίς άσκοπες.

Επιμέλεια: Γρηγόρης Τάτσης

Πηγή: Τhe New Statesman