Μια αναθεωρητική κοινωνία και τα στερεότυπα

«Μια ωραία συζήτηση που μπορεί να ανοίξει κανείς σε αυτή την εποχή του μη διαλόγου, είναι με τον εαυτό του. Να χρησιμοποιήσει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που έχουν δοθεί στο δημόσιο διάλογο με κορώνες, ουρλιαχτά και πλημμύρα λαϊκισμού και εάν καταφέρει να πείσει εαυτόν να προστατεύσει αυτή τη σχέση γιατί μπορεί να είναι και μοναδική. Εάν μιλήσει ήρεμα και δεν πείσει, οφείλει να επιμείνει».
Του Βασίλη Βασιλόπουλου.

Τα λόγια αυτά από φίλο και τακτικό συνομιλητή περί τα οικονομικά φέρνουν στο μυαλό την αναγκαία διαδικασία αναθεώρησης που οφείλουν όλοι στον εαυτό τους προκειμένου να εξελίσσονται ως άνθρωποι και μαζί με αυτούς οι κοινωνίες μέσα στις οποίες ζουν και δρουν.

Αναθεώρηση από τον πολίτη που πρέπει να ξεφύγει από τον ατομισμό και την ταυτότητα του ιδιώτη, κατά την αρχαιοελληνική ερμηνεία, και να αναζητήσει νέες προσεγγίσεις για το ατομικό συμφέρον και τη σχέση του με το δημόσιο συμφέρον.

Διαδικασία αναθεώρησης της κοινωνίας, όπου η συλλογική δράση ξεπερνά εμπόδια και δίνει μια νέα ουμανιστική ερμηνεία της κοινωνικότητας και της επικοινωνίας χωρίς αυτοσυντηρητικές αντιλήψεις.

Μια αναθεωρητική ματιά είναι υποχρεωτική και από τις δομές και τους θεσμούς. Δεν γίνεται να διατηρήσουν τίποτα ζωντανό από αυτά που σκότωσε η κρίση. Δεν σώζεται το φίδι που καταπίνει τον εαυτό του. Δεν μπορεί να σωθεί από τη φορολογία, όπως δεν σώζει τον εαυτό του ο σκορπιός στη φωτιά. Θέλουν όλα αλλαγές και πρέπει να βρεθεί, πώς αυτές θα υπηρετούν τον πολίτη και το δημόσιο συμφέρον, ταυτόχρονα. Όλα τα δογματικά και δεσμευτικά κείμενα χρειάζονται αποδόμηση κατά Ντεριντά.

Πρέπει να αναθεωρηθεί και η επιχειρηματικότητα. Δεν σώζεται ακόμα και μια παντοδύναμη εταιρεία αγοράζοντας ίδιες μετοχές ακριβότερα από την αγορά. Δεν διατηρείται μια γραμμή παραγωγής ανούσιων και μη ανταγωνιστικών προϊόντων με το στανιό. Δεν πληρώνονται τα χρέη χωρίς καινοτομία και επένδυση στην εργασία. Ας ρίξει κάποιος μια ματιά στο παράδοξο να θέλει να φοροαποφύγει στις ΗΠΑ η apple και ταυτόχρονα να μην δέχεται να εισπράξει καμιά 20αριά δις δολάρια η Ιρλανδία από τον κολοσσό της τεχνολογίας για να μη βγάλει κακό όνομα σαν φοροκυνηγός.

Προφανώς, αυτό που βιώνει η χώρα, η κοινωνία και οι πολίτες είναι μια κρίση που συνοδεύεται από έλλειψη διάθεσης αναθεώρησης. Οι δομές και τα συμφέροντα επιδιώκουν να επιβιώσουν εις βάρος των πολλών για να προστατεύουν ό,τι μπορούν από τις αυτοκρατορίες και τα Βυζάντια των προηγούμενων ιστορικών περιόδων της μεταπολίτευσης. Αυτό κάνουν και οι Τράπεζες υποκρινόμενες ότι δεν είναι άρρωστο το σύστημα αλλά όλοι οι υπόλοιποι εκτός αυτού. Βέβαια είναι γελοίο που δεν κρύβονται οι αναλυτές τους όταν διαβάζουν από την Goldman Sachs ότι «ο καπιταλισμός δεν δουλεύει πια».

Η επιχειρηματικότητα που έκανε δουλειές με το Δημόσιο, θέλει τη μείωση του κράτους για να κάνει πάλι δουλειές μαζί του, υποκαθιστώντας οργανισμούς με ιδιωτικές υπηρεσίες. Μια κομπραδόρικη συμπεριφορά που αγνοεί τις νέες τάσεις, την ποιότητα στην παραγωγή και κυρίως την υψηλή τεχνολογία και την καινοτομία που αυτή παράγει όταν συνδυαστεί με το πνευματικό κεφάλαιο και την εργασία.

Το Δημόσιο παραμένει αγκιστρωμένο στο πολιτικό σύστημα και την πελατειακή λογική της κομματοκρατίας. Η αξιολόγηση το φοβίζει, η αναθεώρηση των δομών το τρομοκρατεί και η εξέλιξη το παραλύει, αφού η πολιτική κλείνει πόρτες και παντζούρια για να μην χάσει το προνομιακό της πεδίο. Το σημαντικότερο όμως, είναι η έλλειψη στρατηγικής. Για να μείνει όρθιο το οικοδόμημα πρέπει να εξυγιανθεί και να υπηρετεί ένα σχέδιο.

Η Ευρώπη αυτή την εποχή χτίζει νέο καγκελόφρακτο προφίλ. Ήταν περισσότερο γνωστή για το κεκτημένο της επικεντρώνοντας σε ανοιχτές κοινωνίες και στις υπηρεσίες προς τον πολίτη. Καταρρέει διότι προτιμά να μην αναθεωρείται. Ο αυτοσυντηρητισμός της την πνίγει και θεσμικά και οικονομικά ενώ το πολιτικό της μοντέλο μαραζώνει. Οι γερμανικές λύσεις για τα χρέη των άλλων προκαλούν ασφυξία. Μόνο και μόνο η πιθανότητα Brexit της δίνει ή της αφαιρεί οξυγόνο.

Την ίδια ώρα, ο πολίτης διαμορφώνει #άποψη (κατά το πρότυπο των social media) είτε από το σερφάρισμα, είτε από την τηλεθέαση. Τα media κάνουν ό,τι μπορούν για να πουλήσουν καλύτερα τον φόβο και την κινδυνολογία που είναι τα βασικά εργαλεία μια πολιτικής διαχείρισης κρίσεων. Κατά ριπάς βάλλουν κατά του κοινού τους διανέμοντας πληροφορίες, υπερβολές, προσωπικές απόψεις, ειδήσεις, φήμες και σκουπίδια αφού για τα ΜΜΕ η ποσότητα είναι που μετράει και όχι η ποιότητα. Αμετακίνητες από τις θέσεις τους παραμένουν και όλες οι δομές του οικοσυστήματος που υποχρεώνονται να ρυθμίσουν και να αυτό-ρυθμιστούν…

Όπως και να ‘χει εάν ο πολίτης δεν αναθεωρήσει, καμία άλλη διάσταση στη δημόσια σφαίρα δεν θα νιώσει την πίεση να πράξει το ίδιο. Βέβαια, μοιάζει μάταιο να δεχθούν οι παίκτες αυτής της σκακιέρας την αναθεωρητική διαδικασία για να επιβιώσουν όλοι. Ωστόσο, «αυτό που άλλαξε τον κόσμο δεν ήταν η ουτοπία, αλλά η αναγκαιότητα»!

Κεντρική φωτογραφία: “The Silent Evolution”, Depth 8m, MUSA Collection, Cancun/Isla Mujeres, Mexico.