Μαρίν Λε Πεν: Ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος;

Του Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου

H νίκη της Μαρίν Λε Πεν στις περιφερειακές εκλογές στη Γαλλία, μπορεί να χαρακτηρίστηκε «σοκ», αλλά ήταν σε σημαντικό βαθμό αναμενόμενη.

Η τρομοκρατική επίθεση στο Παρίσι και οι εξελίξεις που δρομολογήθηκαν προφανώς ενίσχυσαν τη δύναμη του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου, η ξενοφοβική ρητορική του οποίου έχει διαχρονικά σημαντική διείσδυση στην πρώην αποικιοκρατική Γαλλία. Η άνοδός του όμως τα τελευταία χρόνια αντανακλά και άλλες δυναμικές, που συνδέονται με τον οικονομικό μαρασμό της χώρας και τις άκαμπτες ευρωπαϊκές πολιτικές που επιβάλλει το Βερολίνο στους εταίρους του.

Το σύνδρομο «αντι-Σόιμπλε»

Ορισμένοι εκτιμούν -για την ακρίβεια ελπίζουν- ότι η νίκη της Μαρίν Λε Πεν και η προοπτική να κερδίσει τις προεδρικές εκλογές το 2017 θα σημάνει ένα «συναγερμό» για τις ευρωπαϊκές ηγεσίες, οι οποίες θα αναγκαστούν να αλλάξουν ρότα για να αποτρέψουν την περαιτέρω ενίσχυση της ακροδεξιάς και να περιορίσουν τις τάσεις διάλυσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ελπίζουν, με λίγα λόγια ότι η άνοδος του Εθνικού Μετώπου θα αποτελέσει αντίπαλο δέος στα σχέδια των υπερσυντηρητικών και του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.

Μια τέτοια εξέλιξη θα ευνοούσε σε κάποιο βαθμό και την Ελλάδα, σε μια λογική του τύπου «ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου» και δεν αποκλείεται τα γεγονότα να την επιβεβαιώσουν.
Υπάρχουν όμως δύο «αλλά» στο σκεπτικό αυτό.

Το πρώτο είναι ότι η ενίσχυση του Εθνικού Μετώπου στη Γαλλία σηματοδοτεί μια γενικότερη άνοδο του εθνικισμού στη χώρα αυτή αλλά και αλλού, ο οποίος ενδεχομένως να επηρεάσει τις πολιτικές για το προσφυγικό και τις γεωπολιτικές ισορροπίες σε κατεύθυνση αντίθετη με τα ελληνικά συμφέροντα.

Οι ακροδεξιοί θέλουν κλείσιμο συνόρων και στρατιωτική αντιμετώπιση των προβλημάτων, τη στιγμή που η χώρα μας επιδιώκει το αντίθετο: ανοιχτά σύνορα για να μην εγκλωβίζονται εδώ οι πρόσφυγες και διπλωματικές λύσεις, για να μην μεγαλώνουν οι στρατιές των απελπισμένων.

Το δεύτερο ζήτημα είναι ότι μέχρι σήμερα, οι υπερσυντηρητικοί έδειξαν ότι είναι έτοιμοι να αντιμετωπίσουν τα αδιέξοδα της ευρωζώνης όχι αναστέλλοντας τη δική τους ατζέντα, αλλά, αντιθέτως, ωθώντας τα πράγματα στα άκρα, με ορατό το ενδεχόμενο διάλυσης του ευρώ.
Επιπλέον φαίνεται ότι η ακροδεξιά ρητορική τους ενοχλεί λιγότερο απο την αριστερή κριτική στις ευρωπαϊκές πολιτικές.

Ευρώπη δύο ταχυτήτων;

Είναι βέβαιο, πάντως, ότι η στάση του κ. Σόιμπλε δεν πηγάζει από άγνοια των δεδομένων ή από υποτίμηση των συνεπειών. Αντίθετα, βλέπει ότι για να διατηρηθεί η ευρωζώνη με τη σημερινή της μορφή θα πρέπει οι πλούσιες χώρες να βάλουν «χέρι στην τσέπη» διοχετεύοντας τα πλεονάσματά τους προς το Νότο, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να παραχωρήσουν οικονομική και πολιτική εξουσία σε ομοσπονδιακού τύπου όργανα.

Από ότι φαίνεται, τα συγκεκριμένα κέντρα εξουσίας δεν είναι έτοιμα για κάτι τέτοιο στη σημερινή μορφή της ευρωζώνης και προτιμούν τη διάλυσή της, με ένα σκληρό ομοσπονδιακού τύπου πυρήνα «για όσους θέλουν και μπορούν» και ένα δεύτερο κύκλο για τους υπόλοιπους.

Μένει να φανεί εάν η κυρία Μαριν Λε Πεν θα αποτελέσει μια καλή δικαιολογία για τα σχέδια αυτά ή εάν, αντιθέτως, θα είναι η θρυαλλίδα για να αποτραπούν.

Γιατί δεν είναι σαφές ακόμη, εάν σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η Γαλλία θεωρείται “αναλώσιμη” ή όχι.

Η μεσαία τάξη σε αδιέξοδο

Σε κάθε περίπτωση, η αντιευρωπαϊκή ρητορική της κυρίας Μαρίν Λε Πεν ήταν ένα από τα βασικά καύσιμα που την οδήγησε στην νίκη των ευρωεκλογών πέρσι το καλοκαίρι. Η ίδια ρητορική είναι παρούσα στα ακροδεξιά κόμματα άλλων, χωρών, όπως η Αυστρία, το Βέλγιο, η Δανία, η Ολλανδία, αλλά και η Πολωνία, η Τσεχία και η Σλοβακία, αν και κανένα από αυτά δεν έχει την εκλογική δύναμη του γαλλικού Εθνικού Μετώπου.

Το ενδιαφέρον, μάλιστα, είναι ότι στη Γαλλία, αλλά και στις άλλες χώρες, το αντιευρωπαϊκό-ακροδεξιό μήνυμα βρίσκει τη μεγαλύτερη απήχηση στα λαϊκά στρώματα, στις κοινωνικές ομάδες που πλήττονται περισσότερο από την οικονομική κρίση.
Το συμπέρασμα έχει βγει εδώ και καιρό και ενισχύεται διαρκώς: Η μεσαία τάξη σε όλη την Ευρώπη αισθάνεται εγκαταλειμμένη από την πολιτική και οικονομική ελίτ, αλλά και από τις μεγάλες πολιτικές οικογένειες.

Οι οικονομικές πολιτικές της Κεντροδεξιάς και της Κεντροαριστεράς ταυτίστηκαν τα τελευταία χρόνια σε μεγάλο βαθμό και το πρότζεκτ του ευρώ αποδείχθηκε μεγάλη απογοήτευση για τους πολίτες στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, όπου η ανεργία και η οικονομική στασιμότητα συμβαδίζουν με την υποβάθμιση του γενναιόδωρου κράτους πρόνοιας που οικοδομήθηκε μεταπολεμικά στην Ευρώπη.

Στις χώρες του Νότου οι πολίτες εκλαμβάνουν το ευρώ και την ευρωζώνη ως μηχανισμό επιβολής λιτότητας και ανεργίας και είναι επιφυλακτικοί έως αρνητικοί στην ευρωπαϊκή ενοποίηση. Αλλά και στις πλούσιες χώρες οι ψηφοφόροι δυσανασχετούν όλο και περισσότερο με την ευρωζώνη γιατί αισθάνονται ότι πληρώνουν για τα προβλήματα των Νοτίων.