Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων ΕΚΠΑ για πόλεμο στο Ισραήλ: Είναι νωρίς να συζητούμε για επέκταση του πολέμου

«Το ενδεχόμενο επέκτασης του πολέμου δεν θα έλεγα πιθανό σε αυτή τη φάση και δύσκολα θα μπορούσαμε να πούμε ότι θα συμβεί νομίζω στο άμεσο μέλλον» τόνισε μιλώντας στην ΕΡΤ και την εκπομπή ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ο Παναγιώτης Τσάκωνας, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων ΕΚΠΑ, αναφορικά με την πιθανότητα επέκτασης του πολέμου του Ισραήλ μετά τις επιθέσεις της Χαμάς. «Αυτό που έχει σημασία είναι να δούμε τον τρόπο αντίδρασης του Ισραήλ, δηλαδή σε ποιο βαθμό απ ό, τι φαίνεται δεν θα είναι καθόλου αναλογική. Το αντίθετο. Θα επιχειρήσει με ένα πολύ δυναμικό τρόπο χερσαία εισβολή στη Γάζα με ό, τι αυτό συνεπάγεται. Και νομίζω ότι συνεπάγεται, κυρίως στο άμεσο περιβάλλον της περιοχής, ένα μάλλον μακράς διάρκειας πόλεμο – πόλεων, όπως λέμε, όπου φοβάμαι ότι τα προβλήματα θα υπάρχουν και για το ίδιο το Ισραήλ. Αλλά σε αυτή τη φάση νομίζω είναι νωρίς να συζητούμε για επέκταση του πολέμου, για διεύρυνση του μετώπου. Άλλωστε οι εξωτερικές δυνάμεις είναι προσεκτικές στο να μην συμβεί κάτι τέτοιο. Δεν έχουν συμφέρον να συμβεί κάτι τέτοιο».

Και πρόσθεσε πιο συγκεκριμένα πως ιδιώς για την περίπτωση της Τουρκίας «βρίσκεται σε μια δυσκολότερη φάση από εκείνη από πλευράς αποφάσεων από εκείνη του ουκρανικού πολέμου. Δηλαδή η Τουρκία αυτή τη στιγμή θα πρέπει να είναι μια δύναμη σταθερότητας στην περιοχή, σε μια κατάσταση η οποία είναι δυναμική, αλλάζει με εκρηκτικό τρόπο, δεν έχει την πολυτέλεια να γίνει μέρος του προβλήματος. Θα επιχειρήσει με προσεκτικό τρόπο να μείνει εκτός. Βεβαίως, αυτή είναι μια δύσκολη ισορροπία, διότι γνωρίζουμε τις ιδεολογικές συγγένειες με τη Χαμάς και ταυτόχρονα την ανάγκη της μιας επαναπροσέγγιση με το Ισραήλ για λόγους που αφορούν την ενεργειακή ασφάλεια της περιοχής και τα συμφέροντα της.

Αναφερόμενος στη στάση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο κ. Τσάκωνας υπογράμμισε πως «Δεν μπορεί να κρατάει αυτή την ισορροπία για πάντα» και πρόσθεσε πως «νομίζω ότι ήδη από πλευράς δηλώσεων κλίνει προς την προς την Χαμάς. Κλίνει προς την παλαιστινιακή υπόθεση, όπως την αντιλαμβάνονται το ένοπλο σκέλος της του Παλαιστινιακού».

Ερωτηθείς για την μέχρι τώρα προσέγγιση Τουρκίας – Ισραήλ απάντησε πως «στη διεθνή πολιτική τα ζητήματα πάνε στο βρόντο τη μία ημέρα και αλλάζουν την επόμενη. Και ειδικά όσον αφορά την περίπτωση της Τουρκίας αλλά και τις ικανότητες του κ. Ερντογάν, – δυστυχώς ή ευτυχώς – καταφέρνει στο τέλος της ημέρας να μπορεί να ισορροπεί σε σχέση με μια πραγματικότητα που αφορά τη Δύση κυρίως και που θα σας έλεγα συνοψίζεται με πολύ επιτυχημένο τρόπο στη φράση του πρώην Αμερικανού πρέσβη στο ΝΑΤΟ: «Η Τουρκία είναι μια χώρα που είναι δύσκολο να ζεις μαζί της, αλλά αδύνατον να ζεις χωρίς αυτή». Στο τέλος λοιπόν της ημέρας, νομίζω ότι σε αυτό το «ισοζύγιο συμφερόντων», η Τουρκία θα επιχειρήσει να παραμείνει σε αυτή την ισορροπία. Το πώς θα το επιτύχει είναι μια υπόθεση». Τέλος ο κ. Τσάκωνας υπενθύμισε πως «στη διεθνή πολιτική και κυρίως όσον αφορά τις σχέσεις της Τουρκίας με το άμεσο περιβάλλον της, υπάρχουν συχνά «κωλοτούμπες», όπως λέμε αλλαγές πολιτικής και αυτό ας το έχουμε υπόψη μας… Ο κ. Ερντογάν είναι ίσως ο καταλληλότερος ή ικανότερος να επιτυγχάνει τέτοιου είδους κωλοτούμπες».

Ερωτηθείς για τη στάση Ερντογάν απέναντι στις ΗΠΑ υπογράμμισε μεταξύ άλλων πως είναι ένας τρόπος πίεσης και πρόσθεσε πως «Νομίζω πως εκείνος αντιλαμβάνεται την πίεση που πρέπει να ασκείται απέναντι Ηνωμένες Πολιτείες σε ένα περιβάλλον και σε μια σχέση η οποία δεν είναι δεν είναι εύκολη, είναι ήδη διαταραγμένη. Υπήρχε κατάρριψη από τις αμερικανικές δυνάμεις τουρκικού drone στη Συρία πρόσφατα, η οποία σύμφωνα με τις δηλώσεις του κ. Ερντογάν χαράχτηκε στην εθνική μνήμη και θα επανέλθει ως προς αυτό η Τουρκία. Άρα υπάρχει μια κατάσταση πραγμάτων η οποία – όπως τουλάχιστον αντιλαμβάνεται πράγμα ο κ. Ερντογάν – επιλέγει με επιλεκτικό τρόπο να αναδείξει στοιχεία με τα οποία κάποιος θα μπορούσε να συμφωνήσει κιόλας όσον αφορά την κατάσταση στη Μέση Ανατολή, προκειμένου να νομιμοποιήσει το λόγο του και να επιχειρήσει να πιέσει τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά έχω σοβαρές αμφιβολίες για το πόσο αυτού του είδους η πίεση θα αποδώσει για την Τουρκία σε αυτή τη φάση που τα συμφέροντα είναι ευρύτερα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται στην περιοχή, το αμερικανικό αεροπλανοφόρο, προκειμένου να αποτρέψει ένα ενδεχόμενο διάχυσης της κρίσης και του πολέμου και κυρίως την εμπλοκή της Χεζμπολάχ από τον Λίβανο. Υπάρχουν λοιπόν πραγματικότητες τις οποίες ο κύριος Ερντογάν τις αντιλαμβάνεται, αλλά επιλέγει να αναδείξει εκείνες που νομίζω ότι εξυπηρετούν».

Σχετικά με το τι περιμένει η Χαμάς να πετύχει με αυτό χτύπημα κατά του Ισραήλ ο καθηγητής σημείωσε πως «Εδώ νομίζω βρίσκεται η μεγαλύτερη ανησυχία των αναλυτών… Ότι αυτό που επιθυμεί να πετύχει είναι, την εμπλοκή του Ισραήλ με χερσαίες δυνάμεις στη Γάζα» και πρόσθεσε πως «ο λόγος για τον οποίο η Χαμάς επιλέγει νομίζω ότι αυτό είναι σαφές πια σε αυτό τον χρόνο να λειτουργήσει με αυτό τον ιδιαίτερο τρόπο, γιατί δεν έχει λειτουργήσει μέχρι τώρα πέρα από βομβαρδισμούς, με την επιλογή ομήρων κλπ κλπ. Έχει να κάνει προφανώς με τις αλλαγές που υπάρχουν στο περιφερειακό περιβάλλον και τις κινήσεις προσέγγισης του Ισραήλ με συγκεκριμένες αραβικές χώρες, τη Σαουδική Αραβία κατά κύριο λόγο και το ενδεχόμενο περιθωριοποίησης τόσο του Ιράν που φαίνεται να είναι πίσω από τις επιλογές που κάνει η Χαμάς, όσο και της ίδιας τη Χαμάς. Άρα, νομίζω ότι υπάρχει μια συνειδητή επιλογή της Χαμάς να οδηγήσει τα πράγματα στα άκρα. Η επιλογή που έκανε ήταν διαφορετική σε σχέση με το παρελθόν. Όσον αφορά τους ομήρους, πιέζει το Ισραήλ να λειτουργήσει εκτός αναλογικότητας και εκτός ορίων. Και νομίζω ότι σε αυτό που ελπίζει είναι μια εμβάθυνση της κρίσης, μια επιλογή του Ισραήλ να εισβάλει στη Γάζα και από κει και πέρα τα πράγματα δεν θα είναι εύκολα ούτε και για το ίδιο το Ισραήλ. Θα μπούμε σε μια παρατεταμένη κατάσταση συγκρούσεων με θύματα. Το Ισραήλ έχει λάβει μια περίοδο χάριτος, νομίζω από τη διεθνή κοινότητα να κινηθεί με δυναμικό τρόπο, αλλά αυτή η περίοδος χάριτος θα τελειώσει μετά από 2-3 εβδομάδες που θα έχουμε ένα πόλεμο μέσα στην πόλη με πολλά θύματα. Μιλάμε για συγκρούσεις μέσα σε μια πόλη, σε μια περιοχή μικρή, η οποία έχει είναι εξαιρετικά, έχει εξαιρετικά μεγάλο πληθυσμό, περισσότερο από 2 εκατομμύρια κατοίκους, όπου το ένα εκατομμύριο από αυτούς είναι κάτω των 15 χρόνων. Είναι απολύτως βέβαιο ότι θα υπάρχουν θύματα τα οποία δεν μπορεί καμία χερσαία επιχείρηση να αποφύγει. Άρα, έχουμε το ενδεχόμενο μιας σύρραξης μετά την επιλογή του Ισραήλ όπου θα υπάρχουν συγκρούσεις στο εσωτερικό. Και εδώ υπάρχει το μεγάλο ερώτημα αν αυτός είναι ο στόχος της Χαμάς, προκειμένου να δημιουργήσει και μετά από καιρό, όπως είπα και πριν το τέλος, περίοδος χάριτος και μια σχετική υποστήριξη, όσον αφορά το παλαιστινιακό ζήτημα, είναι μια μεταφορά του προβλήματος και λίγο βορειότερα, στη Δυτική Όχθη».

Ενώ σε άλλο σημείο πρόσθεσε χαρακτηριστικά: «Μην ξεχνάτε ότι η προσέγγιση της συγκεκριμένης τρομοκρατικής οργάνωσης είναι αυτή ακριβώς έτσι. Η ανθρώπινη ζωή δεν έχει καμία σημασία μπροστά στην επίτευξη επίτευξης του μεγάλου στόχου. Άρα έχουμε ένα πάρα πολύ σοβαρό πρόβλημα, το οποίο φοβάμαι ότι στις επόμενες μέρες ή εβδομάδες θα το δούμε να γιγαντώνεται με θύματα, με θύματα κυρίως παιδιά και αμάχους. Για μας, βεβαίως, για την Ελλάδα το ζήτημα είναι ευρύτερο και αφορά τη μη διεύρυνση του μετώπου της, της κρίσης και κυρίως να μην ανασταλούν δύο ενδεχόμενα. Το ένα είναι οι μεταναστευτικές ροές, μια αύξηση των μεταναστευτικών ροών. Το άλλο είναι μηνύματα ριζοσπαστικοποίησης εκτός Ισραήλ, σε χώρες της Ευρώπης και στην Ελλάδα».

Τέλος για έναν τέτοιο κίνδυνο για την Ελλάδα απάντησε πως δεν φοβάται κάτι τέτοιο, «αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι δυνάμεις ασφαλείας δεν θα πρέπει να προετοιμαστούν, να είναι σε εγρήγορση προκειμένου να υπάρχει ακριβώς αυτό, η αντιμετώπιση του ενδεχόμενου ριζοσπαστικοποίησης που καταλήγει σε εξτρεμιστικές συμπεριφορές».