Η μεγάλη παγίδα με τα κόκκινα δάνεια

Του Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου

Είναι η πρώτη φορά ύστερα από πέντε χρόνια μνημονίων που ο “κόμπος φτάνει στο χτένι” για τα κόκκινα δάνεια. Μέχρι τώρα, το πρόβλημα είχε αναγνωριστεί, αλλά η αντιμετώπισή του μετατίθετο για το μέλλον, χωρίς να αντιμετωπίζεται ουσιαστικά από την εκάστοτε κυβέρνηση, αλλά και χωρίς οι τράπεζες να προχωρούν σε ξεκαθάρισμα της κατάστασης, με τη μέθοδο των κατασχέσεων και των πλειστηριασμών.

Το ζήτημα είναι δίκοπο μαχαίρι, γιατί όσο η κατάσταση των κόκκινων δανείων δεν ξεκαθαρίζει οι τράπεζες είναι ουσιαστικά “νεκρές”, αλλά από την άλλη πλευρά, η λύση του ζητήματος μπορεί να επιφέρει πρωτόγνωρες καταστάσεις για τα ελληνικά δεδομένα, όπως μαζικές πτωχεύσεις εταιρειών και κατασχέσεις ακινήτων.

Το ζήτημα γίνεται ακόμα πιο περίπλοκο επειδή από τη μια βρίσκονται τα συμφέροντα των τραπεζών, στα οποία δίνεται μια προτεραιότητα έναντι άλλων κλάδων, λόγω του ρόλου που έχουν οι τελευταίες στην ανάκαμψη της οικονομίας, ενώ από την άλλη βρίσκονται τα συμφέροντα των δανειοληπτών οι οποίοι τα τελευταία χρόνια πληρώνουν με πολλούς τρόπους το κόστος της κρίσης, αλλά και της στήριξης των τραπεζών.

Η ουσία είναι ότι με την εσωτερική υποτίμηση και τη μείωση των εισοδημάτων αυξήθηκε το πραγματικό βάρος όλων των δανείων.

Όταν κάποιος έχει ένα δάνειο 100, με εισόδημα 100 και αξία ακινήτου 100, και την επόμενη μέρα βρίσκεται με το ίδιο δάνειο, αλλά με εισόδημα 70 και αξία ακινήτου 50, στην ουσία αντιμετωπίζει μεγαλύτερο δανειακό βάρος κατά 40%.

Και ένα ζήτημα στο οποίο δεν δίνεται έμφαση είναι ότι το βάρος έχει αυξηθεί για όλους τους δανειολήπτες, όχι μόνο για όσους αδυνατούν να πληρώσουν, αλλά και για εκείνους που καταφέρνουν να εξυπηρετούν τις οφειλές.

Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί να διαφυλάξει την πρώτη κατοικία, αλλά είναι ένα μεγάλο ερώτημα τι ακριβώς εννοεί. Πρόσφατα ο ίδιος ο πρωθυπουργός είχε αναφερθεί στη Βουλή σε προστασία των πιο αδύναμων στρωμάτων, αλλά κάτι τέτοιο είναι αμφίβολο εάν αντιμετωπίζει το σύνολο του προβλήματος..

Οι προτάσεις που είχε παρουσιάσει προ μηνών το αρμόδιο υπουργείο, είχαν πολύ αυστηρές προϋποθέσεις (όρια εισοδήματος, αξία περιουσίας) σχεδόν ταυτόσημες με τις ρυθμίσεις της προηγούμενης κυβέρνησης, οι οποίες άφηναν εκτός προστασίας τη συντριπτική πλειονότητα των ενδιαφερομένων.

Εάν τελικά επανέλθει μια αντίστοιχη ρύθμιση, η μεγάλη μάζα των νοικοκυριών με κόκκινα δάνεια κινδυνεύει να μείνει εκτός προστασίας.

Ασφαλώς, τη μεγαλύτερη μέριμνα δικαιούνται τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά, αλλά οι αρμόδιοι θα πρέπει να συνυπολογίσουν ότι το μεγάλο πρόβλημα με τα κόκκινα δάνεια, το αντιμετωπίζει η μεσαία τάξη.

Νοικοκυριά, δηλαδή και μικρομεσαίες επιχειρήσεις που εγκλωβίστηκαν σε δάνεια τα οποία είχαν λάβει με διαφορετικές οικονομικές συνθήκες και λόγω της κρίσης βρίσκονται σε αδιέξοδο, έστω και εάν δεν έχουν ακόμα βρεθεί σε καθεστώς ανεργίας ή πλήρους απόγνωσης.

Εύκολη λύση δεν υπάρχει, αλλά το δίκαιο και οικονομικά αποτελεσματικό θα είναι να δοθεί χρόνος στους δανειολήπτες να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα από καλύτερη θέση, καθώς η οικονομία θα επανέρχεται σε τροχιά και η συνθήκες θα βελτιώνονται.

Διαφορετικά, εάν επικρατήσει και πάλι η λογική της προστασίας μόνο λίγων περιπτώσεων με πολύ αυστηρούς όρους, τότε θα ανοίξει ο δρόμος για να  αλλάξουν χέρια τα ακίνητα και οι επιχειρήσεις ενός μεγάλου τμήματος της μεσαίας τάξης.

Και αυτό είναι κάτι που η βαριά τραυματισμένη ελληνική κοινωνία δεν μπορεί ν