Η Λ. Αμερική ξανά σε αναβρασμό: H εισβολή στη Μπραζίλια, η σύγκρουση στο Περού, η κρίση στην Αργεντινή

Τι σημαίνει για τη Βραζιλία και ευρύτερα η εισβολή των οπαδών του Μπολσονάρου σε κυβερνητικά κτίρια στην πρωτεύουσα Μπραζίλια ; Που οφείλεται η έκρυθμη κατάσταση στο γειτονικό Περού ; Κατά πόσον η Λ. Αμερική γίνεται ένα πεδίο όπου εκδηλώνονται έντονα οι συνέπειες της νέας διεθνούς οικονομικής κρίσης;  Τα θέματα αυτά αναπτύχθηκαν στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο», με καλεσμένη την Μαρία Δαμηλάκου, Επίκουρη Καθηγήτρια στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο στην ιστορία της Αμερικανικής Ηπείρου και σε θέματα κοινωνικής, πολιτικής και πολιτισμικής εξέλιξης της Λατινικής Αμερικής.

Η εξέγερση των υποστηρικτών του ακροδεξιού πρώην προέδρου της Βραζιλίας Μπολσονάρου, μάλιστα μόλις δύο 24ωρα από τη δεύτερη επέτειο της εισβολής στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ, έδειξε να επαναλαμβάνει την ιστορία στη Βραζιλία. Οι οπαδοί ενός αυταρχικού/λαϊκιστή ηγέτη αμφισβήτησαν ξανά τις δημοκρατικές διαδικασίες και δεν δίστασαν να επιτεθούν σε κτίρια και σύμβολα των θεσμών της χώρας τους. Ωστόσο μεταξύ των γεγονότων της Ουάσιγκτον της 6^ης  Ιανουαρίου ’21 και της Μπραζίλια της 8^ης Ιανουαρίου ’23  υπάρχουν διαφορές. Οι οπαδοί του Τραμπ είχαν προσπαθήσει να εμποδίσουν την ορκωμοσία Μπάιντεν, ενώ οι Μπολσοναριστές προέβησαν στα βίαια επεισόδια μια βδομάδα μετά την ειρηνική ορκωμοσία του Προέδρου Λούλα. Επίσης, ο ίδιος ο Λούλα έκανε αναφορές για πρωτοστάτες που εμπλέκονται με τα συμφέροντα τα οποία έχουν σχέση με την αποψίλωση του Αμαζονιακού δάσους, με υλοτομήσεις, εξορύξεις κλπ. παράνομες και μη επί Μπολσονάρου, τις οποίες έχει δεσμευτεί να σταματήσει ο νέος Πρόεδρος. 

Από την άλλη, κοινό στοιχείο της αμερικανικής και βραζιλιάνικης κοινωνίας μοιάζει να είναι η βαθιά κοινωνική και πολιτική πόλωση μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού. Όπως ο Τραμπ, έτσι και ο Μπολσονάρου γεγονός είναι πως εξακολουθεί να διαθέτει μεγάλη λαϊκή στήριξη. Κι αν δεν αμφισβήτησε ευθέως το αποτέλεσμα των εκλογών, δήλωσε πως η ιστορία της Βραζιλίας δεν τελείωσε την 1η Ιανουαρίου ’23. Επιπλέον, οπαδοί του διακινούν στο χώρο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης πλειάδα θεωριών συνωμοσίας και κλεμμένης ψήφου, όπως έγινε με τον Τραμπ. Επομένως, είναι ένα βάσιμο  ερώτημα αν  ο Μπολσοναρισμός ήρθε για να μείνει, ακόμη κι ανεξάρτητα από την τύχη του ίδιου, με τις δίκες που τον περιμένουν και την προσωρινή “εξορία” του στη Φλόριντα. Και κάτι τέτοιο θα έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να  πάρει διαστάσεις αν η διακυβέρνηση Λούλα δεν φέρει σύντομα οικονομικά και κοινωνικά επιτεύγματα, αλλά δεν επιδείξει και περισσότερη ηθική διακυβέρνηση από την πρώτη φορά.  

Το ίδιο περίπου διάστημα με τα διαδραματιζόμενα στη Βραζιλία, η κατάσταση στο γειτονικό Περού γίνεται ολοένα και πιο εκρηκτική, μετά την παύση,  σύλληψη και προφυλάκιση του πρώην προέδρου Πέδρο Καστίγιο, τον περασμένο Δεκέμβριο, ενώ είχε εκλεγεί πριν λίγους μόλιες μήνες με το κόμμα της ριζοσπαστικής αριστεράς, αλλά και αφού είχε επιχειρήσει να διαλύσει το Κοινοβούλιο και να προκηρύξει εκλογές. Μετά από αυτή την απόπειρα αντικαταστάθηκε με -οριακά νόμιμες- ενέργειες του Ανωτάτου Δικαστηρίου και του Κοινοβουλίου της χώρας από την Αντιπρόεδρό του  Ντίνα Μπολουάρτε. Όμως, από τότε σημειώνονται μαζικές κινητοποιήσεις και βίαια επεισόδια σε τουλάχιστον 10 από τις 25 επαρχίες του Περού. Στις συγκρούσεις μεταξύ των οπαδών του Καστίγιο και των δυνάμεων ασφαλείας υπολογίζεται πως έχουν σκοτωθεί τουλάχιστον 47 άτομα. Στη χώρα έχει κηρυχτεί κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ενώ, ενδεικτικά, πριν μερικές μέρες είχε κλείσει για δεύτερη φορά το αεροδρόμιο της πόλης Κούσκο, που εξυπηρετεί τους επισκέπτες του περίφημου αρχαιολογικού χώρου Μάτσου Πίτσου, καθώς το είχαν καταλάβει  διαδηλωτές. Πολλά κράτη με ανακοινώσεις των Υπουργείων Εξωτερικών (μεταξύ των οποίων και το ελληνικό ΥΠΕΞ) κάλεσαν τους πολίτες τους να απομακρυνθούν από το Περού ή να το αποφεύγουν.  

Όμως, αυτή την εποχή μοιάζει να συμβαίνει κάτι ευρύτερο στη Λ. Αμερική. Ένα ακόμη σημαντικό κράτος της περιοχής, η Αργεντινή, μοιάζει να εισέρχεται σε κοινωνική, ενδεχομένως και πολιτική, κρίση. Η χώρα έχει Προεδρικές, Κοινοβουλευτικές και Πολιτειακές εκλογές τον Οκτώβριο του ’23, τις οποίες οι πολιτικοί αναλυτές  συμπεριλαμβάνουν στις πέντε κρισιμότερες διεθνώς για το τρέχον έτος. Οι  ενδείξεις εδώ και μήνες είναι πως η κεντροαριστερά και ο Πρόεδρος Φερνάντεζ θα χάσουν, αφού αποκαθήλωσαν τη δεξιά και τον Μάκρι μόλις το 2019. Βασικός λόγος μοιάζει να είναι η αδυναμία του Φερνάντεζ να τιθασεύσει τον πληθωρισμό (που έκλεισε το ΄22 με 94.5%) και να βελτιώσει τη φτωχοποίηση της πλειοψηφίας του πληθυσμού, μεταξύ των οποίων και των μεσαίων στρωμάτων. Κι αυτό παρά τη διευθέτηση της εξυπηρέτησης του χρέους (44 δις. $) της Αργεντινής με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο τον περασμένο Μάρτιο.