Ο “πόλεμος” των αγροτικών προϊόντων της Ουκρανίας, που έχει ξεσπάσει στην ΕΕ, δίπλα στον κανονικό, αναλύεται στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο» (Πρώτο Πρόγραμμα Σάββατα και Κυριακές 12.00-13.00). Η κατάσταση αυτή είναι συνέπεια της απόφασης πέντε κρατών της ΚΑ Ευρώπης, που, αν και σύμμαχες της Ουκρανίας, να κλείσουν το προηγούμενο διάστημα τα σύνορά τους στις γεωργικές εξαγωγές της μέσω των εδαφών τους, γιατί μεγάλο μέρος των ποσοτήτων, αντί να προωθείται σε τρίτες χώρες, παραμένει στην επικράτεια τους και ρίχνει κατακόρυφα τις τιμές των δικών τους προϊόντων.
Προσκεκλημένος για την εξήγηση αυτού του θέματος, των πυροσβεστικών παρεμβάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αλλά και των λόγων για τους οποίους παραμένουν υψηλές οι τιμές των τροφίμων στις αγορές μας ήταν ο Γιάννης Δούκας, Επ. Καθηγητής στο Τμήμα Αγροτικής Ανάπτυξης, Αγροδιατροφής και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων του ΕΚΠΑ.
Στη συζήτηση μαζί του εξηγείται τι έχει συμβεί με τα ουκρανικά γεωργικά προϊόντα (σιτηρά, αραβόσιτος, ηλιόσποροι, ελαιοκράμβη ηλιέλαιο) και πέντε κράτη μέλη (Πολωνία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Βουλγαρία, Ρουμανία) ουσιαστικά κήρυξαν εμπάργκο στις εισαγωγές τους. Για ποιο λόγο ένα μέτρο που έλαβε η ΕΕ τον περσινό Μάρτιο, για μηδενικούς δασμούς στις εισαγωγές αυτών των προϊόντων από την Ουκρανία στην Ένωση και ταυτόχρονη διοχέτευση τους από χερσαίες διαδρομές των προαναφερόμενων κρατών (λόγω του τότε αποκλεισμού των λιμανιών της Μ. Θάλασσας) προς αναπτυσσόμενες χώρες που τα έχουν ανάγκη, κατέληξε να διαταράξει τις ευρωπαϊκές αγορές αυτών των προϊόντων, μια και μεγάλες ποσότητες έμειναν να διοχετεύονται σ’ αυτές σε βάρος των τοπικών παραγωγών.
Η Ουκρανία διαμαρτυρήθηκε έντονα για τις αποφάσεις των προαναφερόμενων χωρών να απαγορεύσουν την είσοδο και διέλευση των προϊόντων της από το έδαφός τους και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιχείρησε εδώ και μήνες να βρει τρόπο να σταματήσει τις αντιδράσεις των πέντε, θεωρώντας πως είναι μονομερείς ενέργειες που παραβιάζουν τις συνολικές αποφάσεις της ΕΕ. Ωστόσο, αποτελεί οξύμωρο ότι ορισμένες από τις χώρες της ΚΑ Ευρώπης, όπως η Πολωνία, η Ρουμανία, η Σλοβακία και δευτερευόντως η Βουλγαρία (η Ουγγαρία αποτελεί διαφορετική περίπτωση), ενώ αποτελούν τους πιο ένθερμους συμμάχους της Ουκρανίας στο θέμα του πολέμου, είναι εκείνες που πρωτοστατούν στην επιβολή περιορισμών για τη διάθεση των αγροτικών προϊόντων της, πιεζόμενες από τους δικούς τους γεωργούς. Ειδικά στην Πολωνία το κυβερνών “Κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης” βασίζεται κατά πολύ στους αγρότες και τον ερχόμενο Οκτώβριο η χώρα έχει εκλογές. Αποδεικνύεται έτσι για άλλη μια φορά πως είναι διαφορετική η λογική της γεωπολιτικής από εκείνη των οικονομικών πραγματικοτήτων και του εμπορίου…
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε στις 28/4 πως ήρθε σε συνεννόηση με τους πέντε για μια συμφωνία. Αυτή θα περιλαμβάνει ένα δεύτερο πακέτο ειδικών ενισχύσεων από 100 εκατ. ευρώ (μετά ένα πρώτο 56 εκατ. τους προηγούμενους μήνες) προς τους πληττόμενους παραγωγούς των εν λόγω χωρών, έκτακτα μέτρα διασφάλισης για βασικά προϊόντα και πρόνοιες για τη διευκόλυνση της διέλευσης των ουκρανικών εξαγωγών σιτηρών μέσω “λωρίδων αλληλεγγύης”. Μένει να φανεί αν οι θιγόμενες χώρες θα ικανοποιηθούν μ’ αυτά τα μέτρα, μια και οι οικονομικές ενισχύσεις δεν είναι μεγάλες σε σχέση με την πτώση των τιμών για τους παραγωγούς τους στην εσωτερική αγορά τους, αλλά και στις δικές τους εξαγωγές, οι δε ειδικές λωρίδες διέλευσης υπήρχαν και πριν, αλλά δεν ελέγχονταν ικανοποιητικά.
Επιπλέον, η κρίση με τη χερσαία διέλευση των ουκρανικών αγροτικών προϊόντων από τις πέντε χώρες έρχεται περίπου να συμπέσει με τη λήξη της τελευταίας συμφωνίας ΟΗΕ-Ρωσίας-Ουκρανίας, με διαμεσολάβηση της Τουρκίας, για την υπό όρους επανάληψη των εξαγωγών ουκρανικών και ρωσικών αγροτικών προϊόντων μέσω λιμανιών της Μ. Θάλασσας. Η σχετική συμφωνία ξεκίνησε τον περασμένο Ιούλιο και κάθε φορά ήταν τετράμηνη, εκτός από την τελευταία που η Ρωσία απαίτησε να γίνει δίμηνη, με αποτέλεσμα να λήγει στις 18 Μαΐου. Μέχρι στιγμής δεν έχει ανακοινωθεί η ανανέωσή της, με την κάθε πλευρά να κατηγορεί την άλλη πως βάζει εμπόδια. Οι ουκρανικές εξαγωγές μέσω Μ. Θάλασσας αποτελούν μόνο μέρος εκείνων που γινόταν πριν τον πόλεμο. Οι ρωσικές, επίσης σε σιτηρά και λιπάσματα, είναι πολύ περιορισμένες, γιατί αν και δεν υπάγονται σε καθεστώς κυρώσεων, εμποδίζονται -όπως καταγγέλλουν οι Ρώσοι- από τις άλλες κυρώσεις στους τρόπους πληρωμών, στις μεταφορές και στις ασφαλιστικές καλύψεις. Ο δε πρώην Πρόεδρος της Ρωσίας και σημερινός Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας Μεντβέντεφ, απειλεί πως η Μόσχα θα ξανακλείσει όλα τα λιμάνια της Μ. Θάλασσας, αν το G7 προχωρήσει στην ιδέα μιας ολικής απαγόρευση των εξαγωγών των χωρών μελών του προς τη Ρωσία.
Σε ό,τι αφορά πάντως την πορεία του πληθωρισμού διεθνώς και ειδικά στην Ευρώπη, η μερική επανάληψη και αύξηση των ουκρανικών και ρωσικών εξαγωγών δεν φαίνεται να έχει μέχρι στιγμής κάποια επίδραση. Έτσι, ενώ π.χ. στις χώρες της ευρωζώνης από τον Νοέμβριο του 2022 παρατηρείται μια σταδιακή μείωση του ρυθμού πληθωρισμού (από 10,6% τον Οκτώβριο του 2022 σε 6,9% τον Μάρτιο του 2023) σε ετήσια βάση, αυτό οφείλεται στην αποκλιμάκωση των τιμών ενέργειας. Αντιθέτως, στον τομέα των τροφίμων ο ρυθμός πληθωρισμού είναι υπερδιπλάσιος του αντίστοιχου μέσου ρυθμού. Τον Φεβρουάριο του 2023 ο πληθωρισμός τροφίμων στις χώρες της ευρωζώνης ήταν 17,7% και της ΕΕ-27 19,5%. Μάλιστα υπάρχουν χώρες στην ΕΕ στις οποίες οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται με ρυθμό πάνω από 20% (Γερμανία 22,3%, Πορτογαλία 22%, Βέλγιο 19,9%, ενώ όλες οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης παρουσιάζουν αυξήσεις γύρω στο 25%, με πρωταθλήτρια την Ουγγαρία με 47%). Στην Ελλάδα ο ΕνΔΤΚ (εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτή) τον Μάρτιο του 2023 ήταν 5,4% ενώ ο πληθωρισμός τροφίμων τον Φεβρουάριο του 2023 ήταν 14,7%. Σε πολλές χώρες τέτοιες αυξήσεις είναι πρωτόγνωρες και δεν είχαν παρατηρηθεί μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και το καίριο ερώτημα αφορά τους λόγους αυτής της μεγάλης αύξησης των τιμών των τροφίμων. Ο κ. Δούκας απαντά αν πρόκειται για την ιδιαίτερη επίδραση των τιμών ενέργειας, των προβλημάτων των εφοδιαστικών αλυσίδων ή και των υπερκερδών ώστε δεν υποχωρούν οι τιμές. Επίσης, αν υπάρχουν μέτρα που μπορούν να λάβουν τα κράτη εθνικό επίπεδο (μειώσεις φόρων,πλαφόν στις τιμές κλπ). Και τελικά μήπως η αλήθεια είναι μια: η ακρίβεια ειδικά στις τιμές των τροφίμων ήρθε και θα παραμείνει ακόμη κι αν με την πάροδο του χρόνου δούμε μείωση του ρυθμού πληθωρισμού…
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος