Ευρώπη και προσφυγικό: Πραγματισμός ή κυνισμός;

Tου Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου

Οι χειρισμοί της Ευρώπης στο προσφυγικό αναδεικνύουν μια στάση που μπορεί να χαρακτηριστεί από πραγματιστική έως κυνική.

Ο ακριβής χαρακτηρισμός θα εξαρτηθεί από τον τρόπο με τον οποίο τελικά θα εφαρμοστούν οι σχεδιασμοί, εάν δηλαδή τελικά θα αποσυμφορηθεί η Ελλάδα, στην οποία έχει πέσει το βάρος του προβλήματος ή εάν οι αποφάσεις θα καταλήξουν κενό γράμμα, χωρίς να γίνουν σεβαστές από όλες τις χώρες, όπως άλλωστε έγινε προ εβδομάδων.

Είναι ξεκάθαρο ότι η καθοριστική απόφαση, έχει ληφθεί de facto εδώ και καιρό και προβλέπει ότι το κύμα των προσφύγων και των μεταναστών δεν θα αφεθεί να προχωρήσει πέρα από την Ελλάδα ανεξέλεγκτα. Τελεία και παύλα.

Από εκεί και πέρα η όλη συζήτηση γίνεται για το κατά πόσον το βάρος μπορεί να μεταφερθεί και στην Τουρκία, αλλά και για το πώς θα εφαρμοστούν αυστηρές διαδικασίες επιλογής των προσώπων που θα περνούν προς το Βορρά, με βάση ποσοστώσεις που θα συμφωνούνται σε ανώτατο επίπεδο και ελέγχους υπό ευρωπαϊκή εποπτεία.

Η τακτική αυτή βασίζεται κατά ένα μεγάλο μέρος στη λογική.

Στο κάτω-κάτω είναι εκ των πραγμάτων αδύνατον να φυλάξεις αποτελεσματικά τα θαλάσσια σύνορα χωρίς να διακινδυνεύσεις ανθρώπινες ζωές, ενώ η Τουρκία έχει αντικειμενικά τη δυνατότητα να «ρυθμίσει» τις ροές προς την Ευρώπη.

Είναι σαφές άλλωστε ότι η γειτονική μας χώρα εκμεταλλεύεται στο έπακρο τη θέση της για να αποσπάσει ανταλλάγματα από την Ευρώπη, ενώ δεν στερείται και λογικής η θεωρία ορισμένων ότι η Τουρκία σε κάποιο βαθμό ενθάρρυνε και κατηύθυνε τις προσφυγικές και μεταναστατευτικές ροές, ακριβώς για να τις χρησιμοποιήσει ως μοχλό διαπραγμάτευσης για άλλα θέματα που την «καίνε», όπως το Συριακό ζήτημα και η αποδοχή του κουρδικού παράγοντα από τους Δυτικούς.

Ακόμα κι αν δούμε το ευρωπαϊκό σκεπτικό με θετική διάθεση και υπό το πρίσμα της λογικής, μένει να φανεί αν θα υπάρξει ουσιαστική εφαρμογή των αποφάσεων από όλες τις χώρες και, το κυριότερο, σε ποιο βαθμό η Ε.Ε. θα στηρίξει την Ελλάδα, η οποία φέρει το μεγαλύτερο φορτίο.

Διότι για να εφαρμοστεί το ευρωπαϊκό σχέδιο επιβάλλεται να διατεθεί ένα, όχι απλώς σημαντικό, αλλά τεράστιο πακέτο οικονομικής και τεχνικής βοήθειας στην Ελλάδα προκειμένου να μετριάσει τις επιπτώσεις.

Το ερώτημα επομένως είναι τι αντίκρυσμα έχει το ευρωπαϊκό σχέδιο και οι διακηρύξεις ότι «η Ελλάδα δεν θα αφεθεί μόνη της».

Πρόκειται για απόφαση να ενισχυθεί ουσιαστικά η χώρα μας για να αντιμετωπίσει τις ανάγκες της ανθρωπιστικής κρίσης που δημιουργεί η πλημμυρίδα των ανθρώπων που εγκλωβίζονται εδώ;

Ή πρόκειται τελικά για την παροχή τεχνικής βοήθειας έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένας αποτελεσματικός μηχανισμός επιλογής, ένα «φιλτράρισμα» των ανθρώπων που θα απορροφηθούν από τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αρκετές από τις οποίες έχουν ομολογημένες ανάγκες σε ανθρώπινο δυναμικό;

Εάν τελικά τα πράγματα οδηγήσουν στη δεύτερη εκδοχή, τα προβλήματα για την Ελλάδα διαρκώς θα διογκώνονται, τη στιγμή που οι άλλες χώρες απλώς θα κάνουν τη δουλειά τους.

Μέχρι στιγμής, πάντως, στη συζήτηση κυριάρχησαν τα παζάρια για τα χρηματικά ποσά και τα άλλα ανταλλάγματα που θα δοθούν στην Τουρκία.

Ταυτόχρονα, η Ελλάδα βρίσκεται εγκλωβισμένη στην πίεση των δανειστών για σκληρά μέτρα προκειμένου να δώσουν το «πράσινο φως» για την πρώτη αξιολόγηση.

Σε κάποιο βαθμό, η Ευρώπη αποφάσισε να βάλει ελάχιστο «νερό στο κρασί της» για την αξιολόγηση, τουλάχιστον προς το παρόν, αντιλαμβανόμενη ότι δεν μπορεί να αντιμετωπίσει ταυτόχρονα δύο κρίσεις, όπως χαρακτηριστικά είπε προ ημερών και ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.

Ουδείς το ομολογεί, αλλά φαίνεται ότι υπό το βάρος του προσφυγικού η ευρωπαϊκή πλευρά βλέπει λίγο διαφορετικά το θέμα της αξιολόγησης και πιέζει και το ΔΝΤ να συμβιβαστεί με κάποια πράγματα ή τουλάχιστον να αναβάλλει τις αντιρρήσεις του για να συζητηθούν σε συνάρτηση με το χρέος.

Σε κάθε περίπτωση η όποια ανοχή των δανειστών είναι οριακή και συγκυριακή, δεν αλλάζει τη μεγάλη εικόνα, η οποία είναι ότι η πίεση συνεχίζεται, ενώ μόλις οριστικοποιηθούν οι σχεδιασμοί για το προσφυγικό οι απαιτήσεις θα επανέλθουν, καθώς θα υπάρξουν και άλλες αξιολογήσεις στο μέλλον.

Είναι σαφές ότι η δοκιμασία του προσφυγικού για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη βρίσκεται ακόμα στο ξεκίνημά της.