Επιστροφή στη Δεοντολογία ή ελεύθερη πτώση στην απαξία

Άρθρο του Βασίλη Βασιλόπουλου

Η συγκυρία αναδεικνύει την ανάγκη να αυτο-προστατευτεί η Δημοσιογραφία από την παθογένεια του αθέμιτου ανταγωνισμού, της πολιτικής διαπλοκής και της απειλής να μετατραπεί από λειτούργημα υπέρ του δημοσίου συμφέροντος, σε ασφαλή λειτουργία για αλλότρια συμφέροντα.

Παραθέτω γι’ αυτό τις καλύτερες πρακτικές σε σχέση με την Απόκρυψη της Δημοσιογραφικής Ταυτότητας, η οποία ως ενέργεια δεν έχει καμμία απολύτως σχέση με την αποκαλυπτική δημοσιογραφία και την προσπάθεια να φωτιστούν αθέατες πλευρές της ζωής δημοσίων προσώπων. Το τελευταίο απαντάται κυρίως στον χώρο του θεάματος και των σελέμπριτις.

  Η απόκρυψη της δημοσιογραφικής ταυτότητας κατά τη διαδικασία συλλογής ειδήσεων θεωρείται αντιδεοντολογική. Υπάρχουν, όμως, εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις που ο δημοσιογράφος δικαιολογείται να κρύψει την ταυτότητά του, όπως όταν πρόκειται για καταστάσεις όπου κινδυνεύει η ζωή του, ή όταν έχει εξαντλήσει κάθε μέσο να λάβει μια πολύ σημαντική και κρίσιμη είδηση, η οποία μπορεί να αφορά σε ανθρώπινες ζωές και στο καλό του κοινωνικού συνόλου.

  Οι Δημοσιογραφικοί Οργανισμοί συμφωνούν πως οι δημοσιογράφοι πρέπει, σε γενικές γραμμές, να αποκαλύπτουν την ιδιότητά τους καθώς και το όνομα του Μέσου στο οποίο εργάζονται κατά τη διάρκεια της καθημερινής συλλογής ειδήσεων. Δεν είναι σωστό να παραπλανούν και να εξαπατούν τον συνεντευξιαζόμενο ή να χρησιμοποιούν τεχνάσματα για να «αρπάξουν» την είδηση.

  Το ρεπορτάζ με τη χρήση κρυφών καμερών ή κρυφής ηχογράφησης διαθέτει μια πλούσια ιστορία στο χώρο της δημοσιογραφίας, αλλά δεν είναι κάτι που ταιριάζει στους Οργανισμούς ειδήσεων. Γενικώς απορρίπτονται τέτοιες πρακτικές, με τη σκέψη ότι η εξαπάτηση δεν είναι τρόπος συλλογής ειδήσεων.

Πρακτικές

●       Σε σπάνιες και εξαιρετικά σημαντικές περιπτώσεις, όταν για παράδειγμα σε ζώνη πολέμου κινδυνεύει η ζωή ενός δημοσιογράφου, τότε όταν χρειάζεται, δεν αποκαλύπτεται η ταυτότητά του.

●       Χρησιμοποιούνται τακτικές απόκρυψης μόνο στην περίπτωση που έχει εξαντληθεί κάθε άλλος τρόπος πρόσβασης στην είδηση και όταν για την συγκεκριμένη είδηση προκύπτουν λογικές απαντήσεις στα εξής ερωτήματα:

• Είναι πραγματικά σημαντική η ιστορία;
• Διακυβεύονται ζωές;
• Χωρίς την συγκεκριμένη πληροφορία, η ιστορία θα «πάσχει»;

Σημαντικό σε τέτοιες περιπτώσεις είναι να υπάρχει η συγκατάθεση των περισσότερων προϊσταμένων στο Μέσο Ενημέρωσης.

• Συνήθως είναι αρκετό οι δημοσιογράφοι να περιγράφουν τι βλέπουν σε ένα δημόσιο χώρο. Για παράδειγμα, το να περιγράψει κάποιος τη συμπεριφορά της Αστυνομίας απέναντι σε διαδηλωτή δε σημαίνει ότι πρέπει να αποκαλύψει την ταυτότητά του και να προσπαθήσει να πάρει συνέντευξη.
• Στο σημείο που ο δημοσιογράφος περνά από την απλή παρατήρηση σε κάτι που πλησιάζει περισσότερο τη συνέντευξη – καταγράφοντας τα λόγια κάποιου για δημοσίευση, παραθέτοντας κάποιον με το όνομά του– τότε συστήνεται στους ρεπόρτερ να εξετάζουν αν πρέπει να προσδιορίζουν στο συνομιλητή τους την ταυτότητά τους και να αναζητούν ένα επιπλέον σχόλιο.
• Όπως συμβαίνει και στην πραγματική ζωή, έτσι και στο διαδίκτυο, οι δημοσιογράφοι οφείλουν να αποκαλύπτουν την ταυτότητά τους σε σχόλια, tweets, blogs, forums. Να μη χρησιμοποιούνται ψευδώνυμα.

Σε πρόσφατη έρευνα στην Μ. Βρετανία, αποτυπώθηκε το πρόβλημα της πάση θυσία «είδησης».

http://ethicaljournalismnetwork.org/british-journalists-play-rules

*Ο Βασίλης Βασιλόπουλος είναι Δντης Περιεχομένου Νέων Μέσων της ΕΡΤ. Συγγραφέας του Βιβλίου: ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΑ ΜΜΕ. Έχουν Νόημα;