Oι τελευταίες εξελίξεις στο ενεργειακό διεθνώς και το παιχνίδι πόκερ, αντί σκακιού, που καταλήγει να παίζει η Δύση και κυρίως η ΕΕ με τη Ρωσία αναπτύχθηκαν στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου «Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο». Καλεσμένος για τον σχολιασμό τους ήταν ο Μιχάλης Μαθιουλάκης, επιστημονικός συνεργάτης και αναλυτής Ενεργειακής Στρατηγικής στο ΕΛΙΑΜΕΠ, καθώς και Ακαδημαϊκός Διευθυντής του Ελληνικού Ενεργειακού Φόρουμ.
Ένα πρώτο ερώτημα που τέθηκε ήταν η εξήγηση του «παράδοξου» γεγονότος να είχαν γεμίσει οι δεξαμενές φυσικού αερίου στην ΕΕ σε ποσοστό 79,4% στις 27 Αυγούστου, όταν η Ένωση έθετε στόχο το 80% μέχρι την 1η Νοεμβρίου. Πως έγινε κάτι τέτοιο -και γιατί δεν υπάρχει ανάλογος αντίκτυπος στις τιμές- δύο και πλέον μήνες νωρίτερα και παρά τη μείωση της παροχής φυσικού αερίου από τη Ρωσία μέσω του αγωγού Nord Stream 1 ;
Παρ ’όλα αυτά, με τις διαταραχές που συνεχίζουν να σημειώνονται στην παροχή, αλλά κυρίως στις τιμές του φυσικού αερίου και του ρεύματος, η Τσεχική Προεδρία ανακοίνωσε τη σύγκλιση Εκτάκτου Συμβουλίου Ενέργειας την Παρασκευή 9/9 και η Κομισιόν έχει δεσμευτεί να παρουσιάσει νέο σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης έως τις 14/9. Και στα δύο όργανα αναμένεται να τεθούν πλέον οι ιδέες της αποδέσμευσης της τιμής της χονδρικής τιμής ηλεκτρικής ενέργειας από την τιμή του φυσικού αερίου, αλλά και η επιβολή πλαφόν στην τιμή του τελευταίου.
Στο εξής και τα δύο αιτήματα τίθενται από πλειάδα χωρών μελών. Υπάρχει η σχετική πρόταση από την Ελλάδα εδώ και μήνες, την οποία τώρα φέρονται να υποστηρίζουν η ίδια η Τσεχική Προεδρία, η Αυστρία, το Βέλγιο, αλλά σε ένα βαθμό και η Γερμανία. Και βέβαια ισχύει από τον Ιούνιο το παράδειγμα της Ισπανίας και Πορτογαλίας, που ήταν οι πρώτες που βγήκαν εκτός των κανόνων ανταγωνισμού της ΕΕ και έθεσαν ανώτατο όριο στο φυσικό αέριο για να μειώσουν το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας. Ο αντιμονοπωλιακός βραχίονας της ΕΕ είπε τότε ότι η στήριξη θα λάβει τη μορφή πληρωμής που λειτουργεί ως άμεση επιχορήγηση στους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας με στόχο τη χρηματοδότηση μέρους του κόστους των καυσίμων τους. Στην δε Πορτογαλία, η κυβέρνηση ανακοίνωσε πρόσφατα ότι το σύστημα ανώτατων ορίων οδήγησε τις τιμές να υποχωρήσουν κατά μέσο όρο κατά 17% σε σχέση με το ύψος στο οποίο θα ήταν χωρίς αυτόν τον μηχανισμό.
Το θέμα αποσύνδεσης της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος με την τιμή του φυσικού αερίου είναι κάτι που μπορεί να συμβεί, αν και η υλοποίησή του δεν είναι καθόλου εύκολη, όπως άλλωστε δύσκολη είναι και η επιβολή πλαφόν στις τιμές. Ένας τρόπος για να μπορέσουν τα σχετικά να πραγματοποιηθούν είναι ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός να αναλάβει ένα μέρος του κόστους ενέργειας. Μέχρι στιγμής, πάντως, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. έχουν δεσμεύσει από εθνικούς πόρους (που σημαίνει δημοσιονομικό κόστος και τελικά καταλήγει να επιβαρύνει πιο μακροπρόθεσμα πάλι τους φορολογούμενους/πολίτες) περίπου 280 δισ. ευρώ σε μέτρα όπως οι φοροαπαλλαγές και οι επιδοτήσεις, στην προσπάθειά τους να περιορίσουν τις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Επικρατεί, πάντως, ανησυχία ότι ο αντίκτυπος αυτών των μέτρων θα εξανεμιστεί εξαιτίας της κλίμακας της κρίσης. Έτσι ακούγονται από διαφορετικές πλευρές προτάσεις για έκτακτη φορολόγηση των υπερβολικών κερδών των εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου, αλλά και των εταιριών ηλεκτρικής ενέργειας. Π.χ. το Ηνωμένο Βασίλειο έχει ήδη επιβάλει έναν έκτακτο φόρο στα κέρδη των εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου, αλλά δεν τον επέκτεινε στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ πρότεινε να εξεταστεί το ενδεχόμενο ενός βραχυπρόθεσμου φόρου στα «υπερβολικά» κέρδη των ενεργειακών εταιρειών. Στο Βέλγιο η κυβέρνηση πρότεινε να φορολογηθούν τα υπερκέρδη των εταιρειών ενέργειας, όπως της Engie και της TotalEnergies κλπ.
Μέσα σ’ όλα, η G7 συμφώνησε να μπει ανώτατο όριο τιμής για το ρωσικό πετρέλαιο, προκειμένου να περιορίσει το υπερβολικό ενεργειακό κόστος, με βάση ένα σχέδιο που αναμένεται να τεθεί σε ισχύ στις αρχές του Δεκέμβρη, ενόψει και του ευρωπαϊκού εμπάργκο σε ρωσικά πετρελαϊκά προϊόντα. Το G7 συνέστησε επίσης στις χώρες με τις οποίες συνεργάζεται να ακολουθήσουν το ίδιο μοντέλο, αν και δεν ανακοίνωσε –προς το παρόν- δευτερογενείς κυρώσεις. Επιπλέον, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντεν Λάιεν δήλωσε πως μια από τις ιδέες που επεξεργάζεται η Κομισιόν στο δικό σχέδιο είναι η επιβολή πλαφόν στις τιμές του ρωσικού φυσικού αερίου που αγοράζουν οι χώρες τις ΕΕ. Από την πλευρά τους Ρώσοι αξιωματούχοι, όπως ο πρώην Πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ και ο Ρώσος αναπληρωτής πρωθυπουργός Γιούρι Μπρίσοφ απάντησαν και για τις δύο περιπτώσεις πως αν υλοποιηθούν τέτοιες αποφάσεις η χώρα τους θα διακόψει τις πωλήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου σε όποια κράτη εφαρμόσουν πλαφόν και εμποδίσουν την εφαρμογή κανόνων ελεύθερου εμπορίου σε ανάλογες πωλήσεις. Τόνισαν, μάλιστα, χαρακτηριστικά ότι το τίμημα τέτοιων μέτρων θα κληθούν να πληρώσουν πρώτα οι Ευρωπαίοι και Αμερικανοί καταναλωτές. Και το ερώτημα που τίθεται είναι τι μπορεί να συμβεί ρεαλιστικά με τη λήψη τέτοιων μέτρων από την πλευρά της Δύσης, πόσο εφαρμόσιμα είναι και πως θα αποφευχθεί νέα άνοδος των τιμών.
Σε οποιαδήποτε περίπτωση, η πρόοδος που υπάρχει στη διαδικασία απεξάρτησης σε ενεργειακές ροές της Ευρώπης έναντι της Ρωσίας είναι υπαρκτή αλλά και βραδεία. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως το ενεργειακό πρόβλημα παρατείνεται περισσότερο από δύο ή τρία χρόνια. Επιπλέον, οι τιμές του φυσικού αερίου στα futures του κόμβου του Άμστερνταμ διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα και για το 2023, γεγονός που προδικάζει ότι οι εξελίξεις στο ουκρανικό ζήτημα και ευρύτερα στις σχέσεις Ευρώπης- Ρωσίας πιθανόν να μην έχουν θετικό πρόσημο.
Βεβαίως, θα πρέπει να συμπληρωθεί πως ειδικά η τιμή του φυσικού αερίου συνδιαμορφώνεται από τις καιρικές συνθήκες, όπως η ξηρασία ή ο βαρύς χειμώνας που έρχεται. Ωστόσο, ο Βέλγος υπουργός Ενέργειας Τιν Βαν ντερ Στρέτεν προειδοποίησε πως οι χώρες της Ε.Ε. θα βιώσουν όχι μόνο έναν, αλλά από πέντε έως δέκα τρομερούς χειμώνες και οι Ευρωπαίοι θα παγώσουν αν δεν υπάρξουν πρωτοβουλίες για να μειωθούν οι τιμές του φυσικού αερίου. Εξίσου ανησυχητική ήταν, άλλωστε, και η προειδοποίηση του Μπεν βαν Μπέρντεν, διευθύνοντος συμβούλου της Shell, ο οποίος πρόβλεψε κι αυτός πως η Ευρώπη θα περάσει πολλούς πολύ δύσκολους χειμώνες. Έφτασε μάλιστα να καλέσει τη Γηραιά Ήπειρο να προετοιμαστεί για την επιβολή δελτίου στην ενέργεια για πολλά χρόνια, καθώς η ενεργειακή κρίση εκτιμά ότι θα διαρκέσει πολύ περισσότερο από έναν χειμώνα.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος