Νικόλαος Κοπέρνικος. Ο πατέρας της σύγχρονης αστρονομίας

 ”Είναι καθήκον ενός αστρονόμου να συνθέτει την ιστορία των ουράνιων κινήσεων            μέσω προσεκτικής και εξειδικευμένης μελέτης

Της Μανιώς Μάνεση

Θεωρείται ο πατέρας της σύγχρονης αστρονομίας. Πίστεψε στο ηλιοκεντρικό σύστημα, απέρριψε την επικρατούσα θεωρία του γεωκεντρικού –αν και δεν ήταν ο πρώτος- και σε αντίθεση με τον μεταγενέστερό του Γαλιλαίο, δεν μπήκε στο στόχαστρο της Εκκλησίας, δεν καταδικάστηκε. Η αιτία βρίσκεται σε διαδικαστικές ή εκδοτικές λεπτομέρειες… Γεγονός είναι ότι ο Mikołaj Kopernik, ο Νικόλαους Κοπέρνικους, όπως είναι γνωστός, με την επαναστατική θεωρία του, έβαλε τις βάσεις πάνω στις οποίες στηρίχτηκαν οι μεγάλοι αστρονόμοι του 17ου αιώνα, όπως ο Γαλιλαίος ή ο Κέπλερ…

”Από όλα τα ορατά, το υψηλότερο είναι ο παράδεισος των σταθερών αστεριών”

Γεννημένος στις 19 Φεβρουαρίου 1473 στην Τορούν, μια πόλη στη βόρεια – κεντρική Πολωνία, σε γερμανικής καταγωγής εύπορη οικογένεια εμπόρων, μέλη της οποίας είχαν διακριθεί στους απελευθερωτικούς αγώνες της Πομερενίας, ήταν το μικρότερο από τα τρία αδέλφια του. Μετά το θάνατο του πατέρα του, όταν ήταν περίπου δέκα ετών, τον παίρνει υπό την προστασία του ο αδελφός της μητέρας του Λούκας Βάτζενροντε, μετέπειτα επίσκοπος του Έρμελαντ, επίσης γόνος εύπορης οικογένειας. Θεωρεί υποχρέωσή του να προσφέρει στον ανιψιό του την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση της εποχής.

Ο νεαρός Mikolai ξεκινάει έναν κύκλο σπουδών, ο οποίος δεν θα τον οδηγήσει στον αρχικό στόχο της εκκλησιαστικής σταδιοδρομίας, αλλά θα τον αναδείξει σε έναν από τους πρωτοπόρους όλων των εποχών. Διδάσκεται αρχαία ελληνικά και λατινικά, σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο της Κρακοβίας ιατρική, μαθηματικά, αστρονομία και αστρολογία  και συνεχίζει τις σπουδές του –ιατρική και νομική- στην Ιταλία, όπως συνήθιζαν οι Πολωνοί της κοινωνικής τάξης του.

Εκεί, ο Κοπέρνικος θα τελειοποιηθεί στην αρχαία ελληνική γλώσσα, θα μελετήσει τον Πλάτωνα από το πρωτότυπο κείμενο, θα ασχοληθεί με την αστρονομία και τελικά θα διαμορφώσει  οριστικά τον επιστημονικό προσανατολισμό του. Η πολύ καλή γνώση των αρχαίων ελληνικών θα τον βοηθήσει να μελετήσει σε βάθος τα κείμενα των αρχαίων Ελλήνων αστρονόμων, κυρίως του Αρίσταρχου του Σάμιου. Μέσα από τη φιλική σχέση του με τον ‘’αντι-γεωκεντριστή’’ καθηγητή της Αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, Ντομένικο Μαρία ντα Ναβάρα, τον οποίο βοηθούσε στις αστρονομικές παρατηρήσεις, ο Κοπέρνικος μυείται στη διαδικασία αμφισβήτησης του γεωκεντρικού συστήματος του Πτολεμαίου, που αποτελεί και την κοσμολογία της Ευρώπης στις αρχές του 16ου αιώνα. Μία Γη ακίνητη στο κέντρο πολλών περιστρεφόμενων, ομόκεντρων σφαιρών όπου περιστρέφονται ο ήλιος, το φεγγάρι, οι γνωστοί πλανήτες και τα αστέρια. Η καταγραφόμενη ωστόσο -στις παρατηρήσεις- εκκεντρική κίνηση των πλανητών, δημιουργεί εύλογα ερωτήματα που ζητούν ερμηνεία. Από τα αρχαία χρόνια άλλωστε, οι φιλόσοφοι εμφανίζονταν πεπεισμένοι ότι οι ουρανοί ήταν διατεταγμένοι σε κύκλους, εξ ορισμού επομένως απόλυτα κυκλικοί, προκαλώντας σύγχυση μεταξύ των αστρονόμων που κατέγραφαν την συχνά εκκεντρική κίνηση των πλανητών.

                             ”Μπορεί τα πράγματα που λέω τώρα μπορεί να είναι ασαφή,                            αλλά θα καταστούν σαφέστερα στη σωστή τους θέση”

Αν και γοητευμένος από τα αστρονομικά μυστήρια, ο Κοπέρνικος επιστρέφει στην πατρίδα του για να υλοποιήσει το αρχικό σχέδιο. Χειροτονείται εφημέριος του Φράουενμπουργκ,. Η συνεχής αναζήτηση της επιστημονικής γνώσης τον οδηγεί όμως ξανά στα Πανεπιστήμια. Της Πάδοβας και στη συνέχεια της Φεράρα. Αν και οι ασχολίες και τα ενδιαφέροντά του κινούνται σε ένα ευρύ φάσμα, η αγάπη του για την αστρονομία θα κυριαρχήσει, οδηγώντας τον στη συνεχή ενασχόληση με το αντικείμενο. Μετά από πολυετή μελέτη και προβληματισμό καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η κίνηση των πλανητών θα μπορούσε να ερμηνευτεί ευκολότερα, αν εθεωρείτο ότι αυτή γινόταν γύρω από τον Ήλιο. Είναι η περίοδος 1508 – 1514, οπότε ο Κοπέρνικος αφιερώνεται στη συγγραφή της πραγματείας με τίτλο ‘’Commentariolus’’ με την οποία τίθενται τα θεμέλια της ηλιοκεντρικής θεωρίας. Ένα έργο που δεν δημοσιεύτηκε όσο ο Κοπέρνικος ήταν εν ζωή, αποτέλεσε ωστόσο την επιστημονική παρακαταθήκη του.

Το 1514 του ζητείται η άποψη για την ημερολογιακή μεταρρύθμιση στη Σύνοδο του Λατερανούιο, κατά την οποία αποφεύγει να τοποθετηθεί με σαφήνεια, καθώς θεωρούσε εσφαλμένη την επικρατούσα θεωρία ως προς την τη θέση του Ήλιου και της Σελήνης.

Δημοσίευσε σειρά μελετών και καταλήγει στη διατύπωση του ‘’’Κοπερνίκειου συστήματος’’, δημιουργώκαι τη μετάπτωση του ντας το πλαίσιο της επιστημονικής του ‘’αθανασίας’’. Ποια ήταν η θεωρία του Κοπέρνικου; Ότι η Γη και οι άλλοι πλανήτες περιφέρονται σε κυκλική τροχιά γύρω από τον Ήλιο, ο Ήλιος ωστόσο δεν βρίσκεται στο κέντρο της τροχιάς της. Τη θεωρία του δημοσιεύει στο βιβλίο του ‘’De Revolutioni-bus Orbium Coelestium, Libri V’’ (Περί Περιφορών των Ουρανίων Σωμάτων). Είναι η μελέτη του Κοπέρνικου που ανατρέπει αυτήν του Πτολεμαίου και δικαιώνει εκείνην του Αρίσταρχου.

”Τα μαθηματικά είναι γραμμένα για τους μαθηματικούς”

Έχει ωστόσο προηγηθεί η δημοσίευση μιας περίληψης αυτής της θεωρίας στο ‘’Commentariolus’’, όπου δίνεται έμφαση στις γήινες κινήσεις. Την 24ωρη περί τον άξονά της, την ετήσια περί τον Ήλιο και τη μετάπτωση του άξονα της Γης.. Ηλικιωμένος και άρρωστος πια, ο μεγάλος αυτός επιστήμονας αναθέτει την έκδοση του βιβλίου του ‘’De Revolutioni-bus Orbium Coelestium, Libri V’’ στον φίλο του, ιερέα Ρέτικους, ο οποίος με τη σειρά του θα αναθέσει αυτή τη δουλειά σ’ έναν άλλο ιερέα, τον Αντρέας Οσιάντερ, που όμως θεωρούσε επικίνδυνες τις απόψεις του Κοπέρνικου. Η εισαγωγή Οσιάντερ στο βιβλίο, που θα εκτυπωθεί το 1543, όπου αναφέρεται ότι οι ιδέες του Κοπέρνικου δεν ήταν αληθείς, αλλά απλώς μια πρακτική υπόθεση ώστε να εξηγηθούν τα φαινόμενα, μια εισαγωγή στην οποία δεν φαίνεται ποιος έχει γράψει το κείμενο, οπότε εύκολα αποδίδεται στον ίδιο τον Κοπέρνικο, είναι τελικά αυτή που θα σώσει τον μεγάλο επιστήμονα από τη μήνι του σκοταδισμού.

”Στο τέλος θα τοποθετήσουμε τον ίδιο τον Ήλιο στο κέντρο του Σύμπαντος”

Το έργο του Κοπέρνικου θα βρεθεί στο στόχαστρο του Λούθηρου, ο οποίς τονίζει με κάθε τρόπο ότι  “Σύμφωνα με την Αγία Γραφή, ήταν ο ήλιος και όχι η γη, τον οποίον ο Ιησούς διέταξε να σταματήσει να κινείται”.

Ο Νικόλαος Κοπέρνικος φεύγει από τη ζωή στις 24 Μαΐου 1543. Αφήνει πίσω του μία νεωτεριστική θεωρία που θα δικαιωθεί στο βάθος των αιώνων, πριν καταδικασθεί στο πρόσωπο του Γαλιλαίου ενενήντα χρόνια μετά…

”Το να ξέρουμε ότι ξέρουμε τι ξέρουμε, και να ξέρουμε ότι δεν ξέρουμε τι δεν ξέρουμε, αυτή είναι η αληθινή γνώση”

Όλες οι Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο,  στο ertnews.gr
Διάβασε όλες τις ειδήσεις μας στο Google
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου (όχι αυτολεξεί) ή μέρους αυτών μόνο αν:
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος