Φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και το Αρχείο της ΕΡΤ στα πλαίσια των εκδηλώσεων μνήμης της επετείου παρουσιάζει μια σειρά αφιερωμάτων με το γενικότερο τίτλο ‘’Μνήμες Προσφύγων’’. Αποσπάσματα από σημαντικές μαρτυρίες προσφύγων που ζούσαν στη Μικρά Ασία στις αρχές του 20ου αιώνα, βιώσαν τις φρικαλεότητες της καταστροφής και τις δυσκολίες της εγκατάστασης στην Ελλάδα καθώς και υλικό μοναδικής σημασίας από το πλούσιο φωτογραφικό και ραδιοφωνικό αρχείο της ΕΡΤ. Οι πολύ σημαντικές προφορικές μαρτυρίες παραχωρήθηκαν στα πλαίσια διάφορων εκπομπών της ΕΡΤ από τη δεκαετία του 1980 έως τις αρχές του 2000.
Στην έβδομη ανθολογία μαρτυριών ξεδιπλώνονται ιστορίες από την άφιξη των προσφύγων στην Ελλάδα και την αρνητική και εχθρική υποδοχή που τους επιφύλασσαν οι ντόπιοι. Ακόμη, παρουσιάζεται η θέληση των προσφύγων να δημιουργήσουν μια καλύτερη ζωή μέσα από σκληρή προσωπική εργασία. Παράλληλα, μπορείτε να δείτε πλούσιο φωτογραφικό υλικό από την συλλογή Πέτρου Πουλίδη του Αρχείου της ΕΡΤ με τεκμήρια από την άφιξη και πρόχειρη εγκατάσταση των προσφύγων στην Ελλάδα.
Ο συγγραφέας Τζάιλς Μίλτον περιγράφει τις συνθήκες που επικρατούσαν κατά τη διάρκεια της καταστροφής της Σμύρνης το καλοκαίρι του 1922. Η πρόσφυγας Αλέκα Αποστολίδου μιλά για τις φρικτές στιγμές που έζησε στην προκυμαία της Σμύρνηςκαι για το πως άλλοι άνθρωποι προσπαθούσαν να προωθηθούν στα πλοία των Ξένων Δυνάμεων από όπου ακουγόταν δυνατή μουσική. ”Δυο φορές ξένος”, παραγωγής 2011, σκηνοθεσία Ανδρέας Αποστολίδης, Γιούρι Αβέρωφ.
Οι πρόσφυγες Φιλιώ Χαϊδεμένου και Ειρήνη Χαλαστάρα θυμούνται πως οι Τούρκοι συγκέντρωναν τους άντρες ηλικίας 18 έως 45 ετών για να τους στείλουν σε πορείες εξόντωσης στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας. Η πρόσφυγας δεύτερης γενιάς Χρυσάνθη Αθανασάκη μοιράζεται την ιστορία του πατέρα της που έμεινε αιχμάλωτος επί 17 ημέρες κάτω από τραγικές συνθήκες. ”Προσφυγική Ελλάδα”, παραγωγής 2002, σενάριο-σκηνοθεσία Βαγγέλης Σερντάρης.
Ο πρόσφυγας δεύτερης γενιάς Δημήτρης Γκιουλιστάνης θυμάται με συγκίνηση τα φτωχικά χρόνια που έζησε στις προσφυγικές συνοικίες της Κοκκινιάς του Πειραιά, τις δυσκολίες και την αρνητική στάση των ντόπιων που αντιμετώπιζαν οι προσφυγικές οικογένειες. Προσωπικά, με την Έλενα Κατρίτση, παραγωγής 2020, σκηνοθεσία Γιάννης Χαριτίδης.
Ο πολεοδόμος και πρόσφυγας δεύτερης γενιάς Γιώργος Κανδύλης εξηγεί τους λόγους για τους οποίους οι συνοικισμοί των προσφύγων δημιουργήθηκαν στις παρυφές των πόλεων και μετεξελίχθηκαν σε συνοικίες και δήμους. Ακόμη, η καθηγήτρια Γεωγραφίας και Ευρωπαϊκού πολιτισμού του Ανοικτού Πανεπιστημίου, Λίλα Λεοντίδου περιγράφει πως οι εύποροι ντόπιοι Αθηναίοι προχώρησαν στη δημιουργία νέων συνοικιών όπως η Κηφισιά και το Ψυχικό για να αποφύγουν την επαφή με τους πρόσφυγες. ”Ριμέικ”, παραγωγής 2008, έρευνα – αρχισυνταξία – παρουσίαση Ρένα Θεολογίδου.
Από το Αρχείο της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και την εκπομπή της δημοσιογράφου Μαρίας Ρεζάν ”Χωρίς Πρόγραμμα”, παραγωγής 1983. Η Αικατερίνη Κοντοστάθη-Τουρτούρη, δασκάλα στο Ορφανοτροφείο της Σμύρνης περιγράφει πως διέσωσε τριάντα ορφανά παιδιά κατά τη διάρκεια της καταστροφής της Σμύρνης. Θυμάται επίσης πως επιβιβάστηκαν σε ένα αμερικανικό αντιτορπιλικό όπου βρισκόταν και ο Αμερικανός συγγραφέας Έρνεστ Χέμινγουεϊ. Τέλος, μοιράζεται τις αναμνήσεις της από την άφιξη και την εγκατάστασή τους στη Θεσσαλονίκη.
Φωτογραφικό υλικό από το Αρχείο της ΕΡΤ και την Συλλογή Πέτρου Πουλίδη σχετικά με την άφιξη και την εγκατάσταση των Μικρασιατών προσφύγων στην Ελλάδα.
Επιμέλεια φωτογραφικού υλικού: Αγγελική Σαπλαούρα
Επιμέλεια τεκμηρίωσης: Δαμιανός Αγραβαράς
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος