Μία ανολοκλήρωτη εκκλησία του 17ου αιώνα στο «μονοπάτι των ξωτικών»

Ο ανύποπτος επισκέπτης – εξερευνητής θα ξαφνιαστεί, ο υποψιασμένος θα χαρεί που θα το ανακαλύψει. Αναφερόμαστε σε ένα ιδιαίτερο τοπίο που βρίσκεται κοντά στη Μονή της Οσίας Θεοκτίστης στην Ικαρία και έχει ως επίκεντρο μία εκκλησία που το χτίσιμό της δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, αν και ξεκίνησε τον 17ο αιώνα.

Σημαντική προσωπικότητα γύρω από αυτή την ιστορία ήταν ο Νικόλαος Ε. Φουτρίδης, που άλλαξε λόγω της ιεροσύνης, το όνομά του σε Νείλος και ήταν παιδί πολύτεκνης οικογένειας με οκτώ παιδιά, από την Ικαρία.

Στο «ταξίδι» πίσω στο χρόνο μας βοηθάει και το γεγονός της εύρεσης θησαυρού με 220 ασημένια νομίσματα, το 1917 σε σκαψίματα που γίνονταν στο χώρο της Μονής και τα οποία τελικά παραδόθηκαν με επίσημο πρακτικό στη διεύθυνση της χωροφυλακής.

Φως στο θέμα έδωσε η εκπαιδευτικός και συγγραφέας Χαρούλα Κοτσάνη με το βιβλίο της «Νείλος Φουτρίδης» (1868-1933) – Ο Ικάριος κοσμοκαλόγερος και η «μυστηριώδης» αλληλογραφία Νείλου και Αριστείδη Φουτρίδη. Θυμίζουμε ότι ο αδελφός του Νείλου, Αριστείδης Φουτρίδης, ήταν ο νεότερος καθηγητής στην ιστορία του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ.

Στο βιβλίο αυτό και σε επιστολή του με ημερομηνία 14 Ιουλίου 1918 και αποδέκτη «Το Σεβαστόν Υπουργείον των Εκκλησιαστικών και Δημοτικής Εκπαιδεύσεως» και με τίτλο «Έκθεσις καθηγουμένου Μονής Αγ. Θεοκτίστης Ικαρίας, αρχμανδρίτου Νείλου, περί καταστάσεως της Μονής», αναφέρει ότι ο μικρός ναός που έχει οικοδομηθεί από τον 17ο αιώνα, κινδυνεύει από καθιζήσεις «τεραστίων και κολοσσιαίων βράχων».

Καταλήγει στην ανάγκη να μεταφέρει τη Μονή σε κοντινή απόσταση «εις μέρος επίπεδον και καταλληλότατον και φέρομεν εις πέρας τον Ναόν ού τα θεμέλια ετέθησαν του προκατόχου ημών».

Ο Νείλος Φουτρίδης δεν παρέμεινε πολλά χρόνια στη Μονή στην οποία πήγε το 1914, καθώς οδηγήθηκε σε παραίτηση και συνέχισε φεύγοντας το 1925, την πορεία του στις ΗΠΑ, όπου και απεβίωσε στις 7/11/1933. Είχε ήδη καταθέσει πρόταση παραίτησης που δεν είχε γίνει δεκτή το 1919 και επανήλθε το 1925, τονίζοντας πως οι εργασίες για το νέο Ναό καθυστερούν.

Τα χρόνια πέρασαν, άλλαξε και ο αιώνας και η νέα Μονή δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, αλλά παραμένει ως τόπος επίσκεψης και για να πάει κανείς, περπατάει το «μονοπάτι των ξωτικών», όπως το έχουν ονομάσει κάποιοι, χωρίς επισήμως να υπάρχει καταχωρημένη τέτοια ονομασία. Φυσικά «ξωτικά» δεν υπάρχουν, αλλά το τοπίο μας ταξιδεύει σε άλλες εποχές.

Η αρχική Μονή που όντως κινδύνευσε από το ενδεχόμενο κατολισθήσεων, πριν λίγους μήνες παραδόθηκε και πάλι προς χρήση-επισκέψεις, μετά από εκτεταμένο πρόγραμμα παρεμβάσεων, ώστε να αντιμετωπισθεί ο κίνδυνος από τα βράχια.

Προσθέστε ότι κοντά στα δύο χρόνια που κράτησαν αυτές οι εργασίες, ήταν και τα χρόνια του κορονοϊού, δηλαδή αθροιστικά σχεδόν μία πενταετία, ο χώρος δεν ήταν απολύτως λειτουργικός και επισκέψιμος.

Έτσι η Μονή για την οποία ανησυχούσε ο Αρχιμανδρίτης Νείλος ήδη από το 1918, είναι πλέον ασφαλής, ενώ παραμένει σε κοντινή απόσταση, ημιτελές και πληγωμένο από το πέρασμα των χρόνων, το κτίσμα που προορίζονταν ως διάδοχη κατάσταση. «Ανώνυμο», αφού δεν ολοκληρώθηκε ποτέ για να πάρει το όνομα του προκατόχου κτίσματος.

Το περιβάλλον σε ταξιδεύει πίσω στο χρόνο και μία επίσκεψη και στα δύο σημεία είναι εμπειρία. Αρκεί ο χρόνος να μη δώσει τη χαριστική βολή στο πετρόκτιστο κτίσμα.
Σε επόμενο αφιέρωμά μας θα παρουσιάσουμε φωτογραφικό υλικό από τη Μονή της Οσίας Θεοκτίστης όπως είναι σήμερα, μετά τις παρεμβάσεις που την έσωσαν από τον κίνδυνο των κατολισθήσεων.

Έρευνα: Νάσος Μπράτσος

Υ.Γ. Ευχαριστούμε τη Μαίρη Μαυρογεώργη για το φωτογραφικό υλικό

Πηγή στοιχείων:
ΝΕΙΛΟΣ ΦΟΥΤΡΙΔΗΣ (1868 – 1933)
O Ικάριος κοσμοκαλόγερος
και η «μυστηριώδης αλληλογραφία Νείλου & Αριστείδη Φουτρίδη
Επιμελήτρια: Χαρούλα Κοτσάνη,
Εκδόσεις: ΚΥ.ΠΟ.ΤΕ / ΝΟΤΙΟΣ ΑΝΕΜΟΣ
Έτος έκδοσης: 2018
Διαστάσεις: (16 x 24 εκ.)
ISBN: 978-960-9511-58-2, Αριθμός σελίδων: 194

Σχετικές ειδήσεις

Δεύτερη παρουσίαση του βιβλίου για τη ζωή του Νείλου Φουτρίδη

Στις 8 Ιουνίου η παρουσίαση του βιβλίου της Χ. Κοτσάνη για το Νείλο Φουτρίδη