Η “εθνική αθλητική παρέλαση” στις 24 Μαρτίου 1935

του Νάσου Μπράτσου

Στο μήνα Μάρτιο του 1935 θα “ταξιδέψουμε” για αν δούμε πως η τότε κυβέρνηση έκανε μία σκληρή παρέμβαση στο χώρο του αθλητισμού με σκοπό να τον χρησιμοποιήσει στις πολιτικές της επιδιώξεις.

Αρχικά να σημειώσουμε για να μπούμε στο κλίμα της εποχής ότι ήταν χρόνια με ιδιαίτερη πολιτική ρευστότητα και μεγάλες αντιπαραθέσεις. Στα “πράγματα” ήταν η κυβέρνηση Παναγή Τσαλδάρη (Μάρτιος 1933 – Οκτώβριος 1935) . Το άλλο στρατόπεδο οι βενιζελικοί επιχείρησαν να ανατρέψουν την κυβέρνηση με το πραξικόπημα που εκδηλώθηκε την 1η Μαρτίου 1935, που απέτυχε με αποτέλεσμα ο Βενιζέλος να φύγει στο εξωτερικό.

Το πραξικόπημα απέτυχε αλλά έδωσε αφορμή για διώξεις και αποτάξεις βενιζελικών στρατιωτικών, για εκκαθάριση του δημόσιου τομέα από τους βενιζελικούς. Η κυβέρνηση Τσαλδάρη προχώρησε στην κατάργηση της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων και κατάργησε την ισοβιότητα των δικαστικών.
Μέχρι να ηττηθεί το πραξικόπημα αρκετοί αθλητές είχαν κληθεί – επιστρατευτεί, με επιπτώσεις στην αθλητική κίνηση της χώρας, που εκείνα τα χρόνια είχε μεγάλο αριθμό ανεξάρτητων – ανεπίσημων σωματείων που έδιναν αγώνες σε τουρνουά και όχι σε επίσημες διοργανώσεις.

Θέλοντας να ξεκαθαρίσει το τοπίο, αποφασίζει τη διοργάνωση “εθνικής αθλητικής παρέλασης”, όπου η συμμετοχή σήμαινε επιδοκιμασία της κυβέρνησης και η μη συμμετοχή δείγμα αντιπαλότητας στην πρωτοβουλία της. Σαν ημερομηνία ορίζεται η 24η Μαρτίου 1935 ημέρα Κυριακή, αφού η εθνική επέτειος της 25ης Μαρτίου έπεφτε Δευτέρα.
Σε διάγγελμά του ο τότε Δήμαρχος Αθηναίων Κοτζιάς, καλεί σε συμμετοχή στην παρέλαση, τη οποία χαρακτηρίζει “παρέλαση εθνικής μετανοίας” και απειλεί ότι όποιο σωματείο δεν πάρει μέρος θα τεθεί “στο αριστερόν” της κυβέρνησης, με άλλα λόγια θα στοχοποιηθεί και θα διωχθεί.Δεν εννοεί μόνο την αριστερά με τους όρους πολιτικής γεωγραφίας που γνωρίζουμε σήμερα, αλλά διευρύνει τα κριτήρια σε ένα συλλογισμό, όποιος δεν είναι με την κυβέρνηση, είναι αντίπαλος, άρα αριστερός, η μπάλα παίρνει και κεντρώες δυνάμεις. Η ακριβής φράση είναι «τίθενται αυτομάτως στο αριστερόν της κυβερνήσεως».

Άλλωστε οι διώξεις συνεχίστηκαν και επί δικτατορίας Μεταξά, όπως καταγράφεται χαρακτηριστικά και στο δημοσίευμα της 14ης Ιανουαρίου 1938 στο “Αθλητικό Βήμα”.

Ο τόπος διεξαγωγής της παρέλασης, είναι αφετηρία το παναθηναϊκό στάδιο με σημείο σύγκλισης το γήπεδο του Απόλλωνα που τότε ήταν στο Ρούφ.
Το διάστημα που προηγείται της ημερομηνίας της παρέλασης σωματεία δηλώνουν συμμετοχή, αλλά με πιέσεις και άλλα όχι και ο τύπος της εποχής προαναγγέλλει τις συμμετοχές, ενώ και μετά την παρέλαση η σχετική δημοσιότητα συνεχίζεται με αναφορές που ξεπερνούν την αναφορά της ονομασίας του σωματείου και παρουσιάζουν τα μέλη της διοίκησής του και τη δύναμη των αθλητών, το ρόστερ που θα λέγαμε και σήμερα. Είναι κάτι σαν τις δηλώσεις μετανοίας που ακολούθησαν μερικά χρόνια μετά άλλες πολιτικά ταραγμένες περιόδους.
Δεν λείπουν και αυτοί που αποφεύγουν να πάρουν μέρος, χωρίς να έχουν καταγραφεί άμεσες συνέπειες σε βάρος τους. Ο ερασιτεχνικός χαρακτήρας των ανεξάρτητων ομάδων, προσφέρει το άλλοθι ότι αρκετοί αθλητές κάνουν επαγγέλματα που εργάζονται και τις Κυριακές, γι’ αυτό και τα ανεξάρτητα σωματεία δεν έπαιζαν πάντα ή μόνο Κυριακές, αλλά όποτε τα διευκόλυνε ο προγραμματισμός τους σε σχέση με τις υποχρεώσεις του δυναμικού τους.

Πριν το βενιζελικό πραξικόπημα βρίσκονταν σε εξέλιξη προεργασίες για σύσταση ανεξάρτητης ομοσπονδίας με αφορμή διάφορα παρατράγουδα στην ΕΠΟ, που έδωσαν την αφορμή στο καθεστώς να ονοματίσει την νέα ομοσπονδία «εθνικήν» να ορίσει στρατιωτικό σαν υπεύθυνο των σπορ, τον στρατηγό Κονδύλη, με “βιογραφικό”, ότι επικράτησε του βενιζελικού πραξικοπήματος, δείχνοντας και την γενική οπτική της κυβέρνησης για τα σπορ, που τα αντιλαμβάνεται μόνο ως εργαστήριο σμίλευσης σωμάτων για υποψήφιους μαχητές – στρατιώτες και κάνει και σχετικές αναφορές στον Τύπο της εποχής για τους διαδόχους των μαχητών των Θερμοπυλών και των Σαλαμινομάχων.Τελικά περίπου 2.200 έως 3.000 υπολογίζονται οι αθλητές, ποδοσφαιριστές οι περισσότεροι, παρελαύνουν στο Ρούφ, ακούνε τα λογίδρια των επισήμων και η «εθνική αθλητική παρέλαση» περνάει στην ιστορία, δίπλα στις ανάλογες φιέστες της περιόδου του Μεσοπολέμου, του Μουσολίνι, του Χίτλερ και αργότερα του Μεταξά, δηλαδή στην υποταγή των σπορ σε λογικές μιλιταρισμού και καθεστωτικής προπαγάνδας.

Δεν έκρυψαν τις προθέσεις τους (και δεν ήταν η πρώτη φορά) οι διοργανωτές και το θαυμασμό τους στο φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι και το ναζιστικό του Χίτλερ, αφού στην ομιλία του προς τους συγκεντρωμένους ο πρόεδρος της “Εθνικής Αθλητικής Ομοσπονδίας”, Πετραλιάς, τόνισε: “Ο γείτων μας Μουσσολίνι επί της νεολαίας εβασίσθη και εδημιούργησε την νέαν μεγάλην Ιταλίαν.
Εις την Γερμανίαν ο Χίτλερ χάρις εις την τέλειαν στρατιωτικήν και αθλητικήν προπαίδευσιν της γερμανικής νεολαίας κατόρθωσε και έθραυσε τας αλύσεις της συνθήκης των Βερσαλιών, ήτις εδέσμευσε τας ελευθερίας της”.Και προς τέρψιν των θαυμαστών των φασιστών του Μουσσολίνι και των ναζιστών του Χίτλερ, αθλητές οδηγήθηκαν να κάνουν και τον ανάλογο χαιρετισμό. Στην ιστορία έχει μείνει ότι ανάλογες φιέστες γίνονταν επί δικτατορίας Μεταξά και ναι μεν είναι αληθές, η έμπνευση όμως προϋπήρξε και ανήκει σε κοινοβουλευτικό καθεστώς, που θαύμαζε τα ολοκληρωτικά αυτών που λίγα χρόνια μετά έδειξαν το σκληρό πρόσωπο του κατακτητή στη χώρα μας.

Δεν έπεσε πάντως κανείς από τα σύννεφα για το περιεχόμενο των λόγων στην “εθνική αθλητική παρέλαση”, αφού όπως αναφέρει η εφημερίδα ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ στις 24/1/1935 έγιναν επεισόδια σε ομιλία του δημάρχου Αθηναίων Κοτζιά όταν αυτός εκθείαζε το φασιστικό καθεστώς της Ιταλίας και από το κοινό Δωδεκανήσιοι φοιτητές (τα Δωδεκάνησα ήταν υπό ιταλική κατοχή από το 1912 και οι Έλληνες αντιμετώπιζαν πιέσεις και διώξεις), διαμαρτυρήθηκαν έντονα, του φώναξαν να πάει να γίνει δήμαρχος στη Ρώμη, πέταξαν δακρυγόνες αμπούλες και συνεπλάκησαν με μέλη της φασιστικής οργάνωσης ΕΕΕ, ενώ έγιναν και συλλήψεις).

Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι και σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, ανάλογες προσπάθειες “αξιοποίησης” της δημοφιλίας των σπορ, πότε από εκλεγμένες κυβερνήσεις και πότε από δικτατορίες, άλλοτε με “τάκτ” και άλλοτε κραυγαλέα άγαρμπες, πρόσφεραν πολύ υλικό για μελέτη.

Πηγές: εφημερίδες Αθλητική Φωνή, Βραδυνή και Ακρόπολις του Μαρτίου 1935