ΕΡΤ Αρχείο: Αφιέρωμα στον σημαντικό συνθέτη και δάσκαλο του λαϊκού τραγουδιού Θεόδωρο Δερβενιώτη (video)

Ο Θεόδωρος Δερβενιώτης γεννήθηκε στην Ζαγορά Πηλίου στις 20 Ιανουαρίου 1922 και από μικρή ηλικία ασχολήθηκε με τη μουσική, επηρεασμένος και από τον παππού του ο οποίος υπήρξε παραδοσιακός μουσικός, λαουτιέρης. Έφηβος θα κάνει την πρώτη του εμφάνιση κι εκείνος ως λαουτιέρης κομπανίας σε πανηγύρι της Ζαγοράς και έπειτα ψάλτης στην εκκλησία της Αγίας Κυριακής Ζαγοράς. Ο Δερβενιώτης θα ενταχθεί από την αρχή της ίδρυσης του στο Ε.Α.Μ., ακολούθως στην Ε.Π.Ο.Ν. και έπειτα στο Κ.Κ.Ε. Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας του θα περάσει 3 χρόνια εξορία στα Κύθηρα και την Μακρόνησο.

Η δεκαετία του 1950 θα τον βρει να εργάζεται ακατάπαυστα αξιοποιώντας το ταλέντο, την αγάπη και τη γνώση του για τη μουσική και θα έρθει σε επαφή με συνθέτες λαϊκού τραγουδιού για τους οποίους θα γράψει τις νότες των τραγουδιών τους προκειμένου αυτά να κατατεθούν προς έγκριση στο Υπουργείο Τύπου, μιας και ήταν ο μόνος που ήξερε να γράφει και να διαβάζει σε πεντάγραμμο. Εκτός από το μπουζούκι ο Θεόδωρος Δερβενιώτης έπαιζε επίσης μπαγλαμά, μαντολίνο, μπάντζο και μαντόλα.

Το πρώτο τραγούδι του συνθέτη Θεόδωρου Δερβενιώτη με τίτλο «Μόνο ψέμα και απιστία», ηχογραφείται το 1953 με τον ερμηνευτή Γιάννη Τζιβάνη από την εταιρεία ΚΟΛΟΥΜΠΙΑ και ακολουθούν συνεργασίες με μερικές από τις μεγαλύτερες φωνές εκείνης της εποχής όπως οι Πρόδορομος Τσαουσάκης, Καίτη Γκρεύ, Πόλυ Πάνου, Γιώτα Λύδια, Πάνος Γαβαλάς, Στράτος Διονυσίου, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Στέλιος Καζαντζίδης και Μαρινέλλα.

Το 1959 διαφωνώντας με το σύστημα αμοιβής στα μουσικά κέντρα, το οποίο αδικούσε κατάφορα τους συνθέτες, αποφασίζει να αποχωρίσει οριστικά.  Το 1960 θα ιδρύσει τη Σχολή Λαϊκού και Ελαφρού Τραγουδιού όπου θα διδάξει κιθάρα και μπουζούκι. Τα επόμενα χρόνια η συνεργασία του με τον Στέλιο Καζαντζίδη, θα αποφέρει καρπούς περίπου 100 λαϊκά τραγούδια τα οποία θα αφήσουν εποχή, ενώ παράλληλα θα συνεργαστεί με σημαντικούς στιχουργούς όπως η Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου, ο Κώστας Βίρβος, ο Χαράλαμπος Βασιλειάδης, ο Κώστας Μάνεσης και ο Χρήστος Κολοκοτρώνης. Τη δεκαετία του 1970 συνεχίζει τις συνεργασίες με σημαντικούς μουσικούς  όπως οι Λάκης Χαλκιάς, Σπύρος Ζαγοραίος, Βαγγέλης Περπινιάδης, Πέτρος Αναγνωστάκης, Τόλης Βοσκόπουλος, Μάνος Παπαδάκης και Γιώργος Νταλάρας.  Κατά τη δεκαετία του 1980 θα συνεργαστεί με τον Μανώλη Μητσιά και τον Πασχάλη Τερζή.

Τα τραγούδια του Θ. Δερβενιώτη σημείωσαν μεγάλες επιτυχίες, αγαπήθηκαν από το κοινό και έκαναν σημαντικές πωλήσεις σε δίσκους. Ο ίδιος υπήρξε ιδρυτικό μέλος, μέλος Δ.Σ. και πρόεδρος της ΕΜΣΕ (Ένωση Μουσικοσυνθετών Ελλάδας) με συνδικαλιστική δράση για πάνω από δύο δεκαετίες.

Ενδεικτικά παρατίθενται μερικά μόνο από τα πιο γνωστά τραγούδια του μεγάλου λαϊκού συνθέτη: «Αναστενάζει ο μπαγλαμάς», «Παράπονα και κλάματα», «Στο ’πα μια, στο ’πα δυό», «Η αμαρτωλή», «Όσες βρω καρδιές θα κάψω», «Άλλα μου λεν’ τα μάτια σου», «Να καεί το πελεκούδι», «Αφήστε με στον πόνο μου», «Βίρα τις άγκυρες», «Δειλινό σε γνώρισα», «Αφού απόφαση το πήρες», «Γλυκοχαράζει», «Φύγε κι άσε με», «Ένα πικρό παράπονο», «Κατεδαφίζεται», «Της νύχτας το μινόρε», «Κλαίνε μαζί μου τα βουνά», «Ένας μπαγλαμάς μουρμούρης», «Δέκα νύχτες, δέκα βράδια», «Μια μάνα απόψε χαίρεται», «Στου Θωμά το ταβερνάκι», «Το τελευταίο μας φιλί», «Εμείς μαζί θα ζήσουμε», «Παλαμάκια, παλαμάκια», «Παραπονιάρα μου», «Σαν σήμερα χωρίσαμε», «Σ’ αυτόν τον ψεύτη τον ντουνιά», «Σβήσε το φως», «Τα τελευταία τα σκαλιά», «Τσιγγάνε σπάσε το βιολί», «Φίλα με, φίλα με», «Στις φάμπρικες της ξενιτιάς», «Ένα σφάλμα έκανα».

Το Αρχείο της ΕΡΤ με αφορμή την επέτειο 17 ετών από το θάνατο του μεγάλου λαϊκού συνθέτη και δασκάλου, Θόδωρου Δερβενιώτη, στις 4 Δεκεμβρίου 2004, παρουσιάζει την εκπομπή:

ΝΥΧΤΕΡΙΝΟΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΗΣ

ΘΟΔΩΡΟΣ ΔΕΡΒΕΝΙΩΤΗΣ

(video)


Ο σημαντικός συνθέτης και δάσκαλος του λαϊκού μας τραγουδιού, Θόδωρος Δερβενιώτης, μιλάει για τη ζωή του και το έργο του στο δημοσιογράφο Άρη Σκιαδόπουλο, ενώ αναφέρεται εκτενώς στον ορισμό του λαϊκού τραγουδιού και τον σημαντικό του ρόλο στην πολιτιστική μας κληρονομιά. Η εκπομπή πλαισιώνεται από αρχειακό υλικό του 1983, την εκπομπή «Αφιερώματα» σε σκηνοθεσία Μάχης Λιδωρικιώτη, με αγαπημένα του τραγούδια ερμηνευμένα από σημαντικούς καλλιτέχνες. Ο Θ. Δερβενιώτης μιλάει για τον παραγκωνισμό της γενιάς του από το χώρο του λαϊκού τραγουδιού και εξηγεί τη δική του ερμηνεία για αυτή την τροπή των πραγμάτων, διαφωνεί με την πρακτική εξάλειψης του δημοτικού και του λαϊκού τραγουδιού και εστιάζει το πρόβλημα στις πρακτικές που ακολουθούν οι νέοι μουσικοί παραγωγοί. Αναφέρεται και σε άλλους μουσικούς όπως ο Άκης Πάνου, ο Κώστας Βίρβος και ο Απόστολος Καλδάρας και υπογραμμίζει την απρεπή συμπεριφορά απέναντί τους μετά από τρεις και τέσσερεις δεκαετίες προσφοράς στο λαϊκό τραγούδι.

Σχολιάζει επίσης το σύγχρονο ελληνικό λαϊκό τραγούδι με έντονα κριτική διάθεση, αναφέρεται στη διάκριση ανάμεσα σε λαϊκό τραγούδι και στη μουσική που εμπεριέχει το μπουζούκι, θεωρεί ότι το λαϊκό τραγούδι δεν προβάλλεται επαρκώς από τις δισκογραφικές εταιρίες, ενώ υπάρχει στην Ελλάδα κοινό που ακούει και αγαπάει αυτή τη μουσική. Σχολιάζει επίσης αρνητικά την μέριμνα της πολιτείας για την προβολή και διάδοση της ευρωπαϊκής μουσικής χωρίς αντίστοιχο ενδιαφέρον για τον μουσικό πολιτισμό της Ελλάδας.

Ο Θ. Δερβενιώτης μιλάει για τη σχέση του με τη μουσική, την πρώτη του επαφή με τα μουσικά όργανα, την βυζαντινή μουσική στην εκκλησία και την ψαλτική. Θυμάται το 1936 το ξεκίνημά του ως μουσικός σε πανηγύρια με δημοτικά τραγούδια, τότε που τα πανηγύρια διαρκούσαν μέρες και ο κόσμος διψούσε για μουσική και χορό. Σήμερα ελάχιστα από αυτά διατηρούνται ενώ έχουν χαθεί εντελώς τα λεγόμενα εξοχικά πανηγύρια, κυρίως γιατί δεν υπάρχουν μουσικοί διαθέσιμοι να πάνε στην επαρχία. Ο Δερβενιώτης λέει ότι οι καλύτεροι μουσικοί είναι οι αυτοδίδακτοι, ενώ εκείνος ξεκίνησε ως αυτοδίδακτος το λαούτο, αλλά έμαθε και βυζαντινή και ευρωπαϊκή μουσική. Αναφέρεται επίσης στην αλληλεγγύη και την εμπιστοσύνη που υπήρχε μεταξύ των μουσικών της γενιάς του, ενώ εξηγεί και τη διαφωνία του με το σύστημα που ίσχυε στα μουσικά πράγματα και έδινε μεγαλύτερες αμοιβές στους ερμηνευτές από ότι τους δημιουργούς.

Αφηγείται τις περιπέτειες και τις διώξεις που υπέστη λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων, την ένταξή του στο ΕΑΜ και το ΚΚΕ κατά τη διάρκεια της κατοχής γιατί πίστευε ότι έπρεπε να παλέψει για τη βελτίωση της κοινωνίας και του εαυτού του.  Έφυγε από το χωριό στη Ζαγορά Βόλου, γιατί τον έπιασαν οι αστυφύλακες για τη δράση του στο ΕΑΜ, θυμάται τους δωσίλογους και τους συνεργάτες των κατακτητών, αλλά και τη σύλληψή του στις 20 Σεπτεμβρίου 1946 και τη φυλάκισή του στο Βόλο, έπειτα στα Κύθηρα και μετά στη Ζάκυνθο. Ακολούθως μιλάει για τη στρατιωτική του θητεία και την άφιξή του στη Μακρόνησο στις 17 Ιανουαρίου 1948. Ο Θ. Δερβενιώτης εξηγεί ότι δεν έχει γράψει στα τραγούδια του για αυτά τα γεγονότα, διότι έχει μια άλλη αντίληψη, όπως λέει και ο ίδιος πρόκειται για μία ιδέα για την οποία αγωνίστηκε, δεν θα μπορούσε να την πουλήσει και να περιμένει να εισπράξει δικαιώματα από αυτή.

Η εκπομπή περιλαμβάνει φωτογραφικό και οπτικοακουστικό αρχειακό υλικό και προβάλλονται αποσπάσματα από την εκπομπή Αφιερώματα όπου γνωστοί τραγουδιστές ερμηνεύουν επιτυχίες και αγαπημένα τραγούδια του Θόδωρου Δερβενιώτη, όπως ο Στράτος Διονυσίου το «Ο Δάσκαλος», η Πόλυ Πάνου το «Ένα σφάλμα έκανα», ακούγεται ο Στέλιος Καζαντζίδης στο «Άνοιξε μάνα άνοιξε», η Μαρίνα Μπαρούτα με την Ζαγοριανή Κομπανία τραγουδάει «Το διαβατήριο», ψέλνει ο μικρός Α. Ρούσσης και ο Γιάννης Καλαντζής τραγουδάει «Τα χρυσά κλειδιά».

Σκηνοθεσία: ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΚΑΒΙΑΣ

Παρουσίαση: ΑΡΗΣ ΣΚΙΑΔΟΠΟΥΛΟΣ

Έτος παραγωγής: 1996

Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr

Σύνταξη: Βλάσης Κομνηνός

Όλες οι Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο,  στο ertnews.gr
Διάβασε όλες τις ειδήσεις μας στο Google
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου (όχι αυτολεξεί) ή μέρους αυτών μόνο αν:
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος