Μιας και ο Αύγουστος έχει καθιερωθεί ως ο μήνας των διακοπών και της ξεγνοιασιάς, ας δούμε από το Αρχείο της ΕΡΤ μια απολαυστική εκπομπή που μας ξεναγεί στη “χρυσή εποχή” του Νέου Φαλήρου εκεί όπου συνέρρεαν οι Αθηναίοι ήδη από τις αρχές του ’20ου αιώνα στις πρώτες οργανωμένες πλαζ. Ένα ταξίδι στον χρόνο και στις παραλίες των νοτίων προαστίων, βασισμένο στην ιστορία των νοοτροπιών για τη σχέση με το θαλάσσιο μπάνιο και τον πολιτισμό της θαλάσσιας αναψυχής και στις αλλαγές που επήλθαν στη διάρκεια των δεκαετιών, φθάνοντας ως τις μέρες μας.
ΤΑ ΣΤΕΚΙΑ
Ιστορίες Αγοραίου Πολιτισμού
Μια σειρά του Νίκου Τριανταφυλλίδη
Η ΠΛΑΖ
(video)
Σειρά ντοκιμαντέρ που καταγράφει τη ζωή της πρωτεύουσας και των ανθρώπων της μέσα από χώρο και χρόνο των τόπων μαζικής εστίασης. Θέμα της συγκεκριμένης εκπομπής είναι η πλαζ και το τοπίο της μέσα στο χρόνο. Η εκπομπή ξεκινά με μια αναδρομή στην ιστορία των θαλάσσιων μπάνιων τα οποία δεν ήταν πάντα ταυτισμένα με την ευφορία που προσφέρουν στον λουόμενο αλλά ήταν συνδεδεμένα με σκοπούς θεραπευτικούς.
Στα μέσα του 19ου αιώνα κατασκευάζονται οι πρώτες λουτρικές εγκαταστάσεις στον Πειραιά, οι επονομαζόμενες «μπανιέρες». Ήταν η πρώτη οργανωμένη παραλία δημοτικών λουτρών στην οποία γυναίκες και άνδρες απολάμβαναν το μπάνιο τους «κατά μόνας». Προφορικές αφηγήσεις διανθισμένες με πλούσιο φωτογραφικό αρχειακό υλικό μας ξετυλίγουν την ιστορία των αγαπημένων θερινών προορισμών των Αθηναίων.
Παρουσιάζονται οι δημοφιλείς ακτές κατά μήκος της παραλιακής ζώνης από τη δεκαετία του 1920 όταν άρχισε να οργανώνεται και να κατοικείται η περιοχή πέραν του Παλαιού Φαλήρου. Οι λουτρικές εγκαταστάσεις του Νέου Φαλήρου διαδέχθηκαν τις πρώτες του Πειραιά: Έδεμ, Μπάτης, “Ταραντέλα”, Παραλία του Παπά, Φαληράκι κάποτε ονόματα οικεία που παρέπεμπαν σε πολυσύχναστα θέρετρα καλοκαιρινής συντροφιάς.
Από πού πήρε το όνομά του το Νέο Φάληρο; Πώς εξελίχθηκε σε θερινό κοσμικό προάστιο όπου οι Αθηναίοι έκαναν τα μπάνια τους και απολάμβαναν τον απογευματινό παραθαλάσσιο περίπατο; Από το θαυμάσιο παράκτιο ξενοδοχείο «Ακταίον» της Μπελ Επόκ, τη φημισμένη «Ταραντέλα», το κιόσκι στο οποίο η ορχήστρα του Ακταίον έδινε μουσικές παραστάσεις και το θεατράκι του Τσίλερ μέχρι τη ριζική αλλαγή του φαληρικού όρμου μετά τη δεκαετία του ‘60 η εκπομπή αποτυπώνει ταυτόχρονα πώς αλλάζει ο πολιτισμός της θαλάσσιας αναψυχής από τις αρχές του 20ου αιώνα.
Παρακολουθούμε πώς η παραλία νοηματοδοτείται ως χώρος κοινωνικής συνάθροισης συμπορευόμενη με τις κοινωνικές αλλαγές. Σταδιακά, το τοπίο της πλαζ μεταλλάσσεται υποδεχόμενο γυναίκες και άντρες μαζί. Είναι τα περίφημα bain mixtes («μπεν μιξτ»), τα μικτά δηλαδή λουτρά όπου για πρώτη φορά άντρες και γυναίκες επιτρεπόταν να συναντηθούν σε οργανωμένες παραλίες.
Παράλληλα, το μήκος του μαγιό μικραίνει συνάδοντας με την κοινωνική απελευθέρωση και την από-ενοχοποίηση του γυναικείου σώματος. Η εξέλιξη της μόδας του μαγιό σηματοδοτούσε την αλλαγή της εικόνας για το σώμα και την αλλαγή της εποχής. Γίνεται αναφορά στο πώς αλλάζει το αισθητικό ιδεώδες του ανθρώπινου σώματος μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο και πώς το μοντέλο της ομορφιάς υποτάσσεται στις επιταγές μιας ολόκληρης βιομηχανίας.
Επίσης, το ντοκιμαντέρ ανιχνεύει το πώς η παραλία, άρρηκτα συνδεδεμένη με τη βιομηχανία του τουρισμού, ακολουθεί το μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης όπως άρχισε να διαμορφώνεται από τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες και ύστερα. Το τοπίο αλλάζει με την επανίδρυση του ΕΟΤ το 1951, τα μεγάλα έργα υποδομής όπως η δημιουργία παραλιακής λεωφόρου και η λειτουργία των πρώτων οργανωμένων πλαζ που απευθύνονται στον μαζικό τουρισμό. Η μεγάλη επένδυση στην παραλία της Γλυφάδας και της Βουλιαγμένης στη δεκαετία του 1950 που συνέβη μέσα στο κάδρο εκσυγχρονισμού της χώρας μετασχηματίζει το τοπίο.
Τέλος, δεν παραλείπονται οι αναφορές στο θέατρο, τον κινηματογράφο και τις εικαστικές τέχνες μέσα από τα οποία καταγράφεται η μνήμη του αστικού τοπίου και η τέχνη της καθημερινότητας. Πληροφορούμαστε πότε η πλαζ και το μπικίνι εισήλθαν στο χώρο του θεάματος και την εικαστική αποτύπωση της παραλίας και της θάλασσας μέσα από την οπτική μιας καλλιτέχνιδος.
Σε αυτό το συναρπαστικό ταξίδι μας προσφέρουν άκρως ενδιαφέρουσες ξεναγήσεις οι: Βασίλης Καρασμάνης, Καθηγητής Φιλοσοφίας ΕΜΠ, Λεωνίδας Οικονόμου Αν. Καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Πάντειο Πανεπιστήμιο, Στέφανος Μιλέσης Ερευνητής Πειραϊκής Ιστορίας, Σοφία Λιακοπούλου, ιδιοκτήτρια καφέ-εστιατορίου ΕΔΕΜ, Κώστας Αντωνιάδης, φωτογράφος, Καίτη Φίνου, ηθοποιός, Νανά Ιωαννίδου, κάτοικος Ν. Φαλήρου, Ζάχος Χατζηφωτίου, δημοσιογράφος-Συγγραφέας, Ελίνα Κορδαλή, σχεδιάστρια μόδας, Ιάσωνας Τριανταφυλλίδης, κριτικός κινηματογράφου, Μαρία Φιλοπούλου, εικαστικός.
Σενάριο-σκηνοθεσία: Μάρκος Χολέβας
Έτος παραγωγής: 2014
Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος