Ακριβώς πριν από έναν αιώνα… Τετάρτη 31 Αυγούστου 1922

Μια ματιά στα γεγονότα και στην κάλυψή τους από τον ημερήσιο Τύπο της εποχής.

Έρευνα : Μανιώ Μάνεση

Η προοπτική αναζήτησης ευθυνών για τη μικρασιατική καταστροφή, συνοδεύεται από απόψεις που χαρακτηρίζουν ως κύριο υπεύθυνο αυτής της εξέλιξης τον Βενιζέλο ο οποίος αποφάσισε και ξεκίνησε την εκστρατεία… Προκλητικοί οι όροι που θέτει για ενδεχόμενη ανακωχή ο Κεμάλ, ενώ οι σκέψεις στρέφονται στη Θράκη…

ΑΘΗΝΑΙ

• ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΔΙΑΣΩΣΕΩΣ

«Αντί παντός άλλου άρθρου ανδημοσιεύομεν ενταύθα, όσα ο πληρεξούσιος Ψαρών κ. Γ. Κ. Πώπ, είπεν εις τον συντάκτην της συνεδέλφου ‘’Πατρίδος’’. […] Η συνάδελφος ‘’Πατρίς’’ ηθέλησε να γνωρίση τας γνώμας του απομείναντος μετά την αιματηράν τραγωδίαν πολιτικού κόσμου της Ελλάδος με ακεραίαν την ηθικήν αυτού υπόστασιν εν τω έργω του εθνικού αγώνος»

ΑΘΗΝΑΪΚΗ

• Η ΚΑΤΑΡΓΗΣΙΣ ΤΟΥ ΚΟΝΣΟΡΤΣΙΟΥΜ

«Αι απόψεις, αι υποστηριζόμεναι υπό των Τραπεζιτικών ομίλων, είνε γνωσταί. Αλλά πιστεύομεν ότι δεν θα παρασυρθή υπό τούτων η Κυβέρνησις. Διότι αι Τράπεζαι εν τη επιδιώξει των συμφερόντων των λησμονούσι πολλάκις και του Κράτους και της κοινωνίας, εις ήν βασίζουσι την ακμήν των και την πρόοδόν των, τα συμφέροντα»

ΑΣΤΡΑΠΗ

• Η ΦΙΛΟΛΟΓΙΑ ΠΕΡΙ ΑΝΑΚΩΧΗΣ

«Η Ελλάς εγκατέλειψε την Μ. Ασίαν, αλλά κρατεί την Θράκην και έχει την θέλησιν και την δύναμιν να την υπερασπίση εναντίον οιασδήποτε επιβουλής. Προσφυγή εις τον εχθρόν προς συνομολόγησιν ανακωχής σημαίνει παραίτησιν από εδαφών προσηρτημένων εις την Ελληνικήν επικράτειαν, παράδοσιν άνευ όρων εις τον εχθρόν, ομολογίαν πλήρους και τελειωτικής υλικής, ψυχικής και ηθικής καταπτώσεως, εθνικήν αυτοκτονίαν»

ΕΘΝΟΣ

• ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΣΩΘΗ !

«Δεν αρκούν αι αγαθαί προθέσεις. Χρειάζεται δύναμις, αποφασιστικότης και ευτολμία προς αντιμετώπισιν της καταστάσεως αυτής, ής ομοίαν ουδέποτε διήλθεν ο Ελληνισμός. Εάν δεν έχουν την δύναμιν αυτήν, ας απέλθουν το ταχύτερον της Αρχής. Πρίν πέσουν υπό αγρίαν θύελλαν. Η Ελλάς ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΣΩΘΗ. Διά παντός τρόπου. Διά πάσης θυσίας. Διά παντός αγώνος. Ας ανακοπή το έργον του ολέθρου και της αποσυνθέσεως!»

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ

• ΟΙ ΟΡΟΙ ΤΟΥ ΚΕΜΑΛ ΔΙΑ ΝΑ ΔΕΧΘΗ ΤΗΝ ΑΝΑΚΩΧΗΝ – ΖΗΤΕΙ ΝΑ ΔΙΚΑΣΗ ΤΟΥΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥΣ ΤΩΝ ΩΜΟΤΗΤΩΝ

«Πρώτον, παράδοσις του εν Μ. Ασία ευρισκομένου ήδη στρατού. Δεύτερον, εγκατάλειψις της Θράκης. Τρίτον, ανάληψις υποχρεώσεως εκ μέρους της Ελλάδος προς επανόρθωσιν των προξενηθεισών ζημιών εν Μ. Ασία υπό του ελληνικού στρατού και Τέταρτον, παράδοσις των εγκληματιών πολέμου, όπως δικασθούν υπό των κεμαλικών»

ΕΜΠΡΟΣ

• ΕΙΣ ΤΗΝ ΘΡΑΚΗΝ!

«Όλαι αι σκέψεις και όλαι αι μέριμναι και αι προσπάθειαι και αι ενέργειαι της Κυβερνήσεως και των αμέσως αρμοδίων υπηρεσιών οφείλουν να κατευθύνωνται, και ελπίζομεν ότι εκεί καταδαπανώνται, αθρόαι, ραγδαίαι, ενθουσιώδεις, σταθεραί και αποφασιστικαί, εις την ανοργάνωσιν και ανασύνταξιν του όλου στρατεύματος, εις άνδρας, εις ψυχάς, εις υλικόν, και εις την ανίδρυσιν, την ανύψωσιν, την αναπύργωσιν πρώτου του Θρακικού μετώπου. Εκεί, επί των επάλξεων αυτού, η τιμή και η ελπίς της Ελλάδος. Εκεί η ελπίς και η δύναμις αυτής»

• ΤΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΟΝ ΜΕΤΩΠΟΝ

ΕΣΠΕΡΙΝΗ

• Η ΑΓΓΛΙΑ ΕΔΗΛΩΣΕΝ ΟΤΙ ΘΑ ΚΤΥΠΗΣΗ ΤΟΝ ΚΕΜΑΛ ΕΑΝ ΔΙΑΣΠΑΣΗ ΤΗΝ ΓΡΑΜΜΗΝ
• ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΑΙ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΡΟΥΜΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ
• ΑΙ ΠΡΟΦΗΤΙΚΑΙ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΡΟ ΠΕΝΤΑΕΤΙΑΣ – ΠΩΣ ΚΑΤΕΔΙΚΑΣΕ ΤΗΝ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗΝ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΝ ΩΣ ΚΑΤΑΣΤΡΕΠΤΙΚΗΝ ΔΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

«Εάν εισηκούετο ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος και η Ελλάς δεν εξήρχετο εις την Μικρασιατικήν εκστρατείαν, πρώτον δεν θα κατέστρεφε τον Μικρασιατικόν Ελληνισμόν, και δεύτερον θα ήτο σήμερον στρατιωτικώς και οικονομικώς το ΙΣΧΥΡΟΤΕΡΟΝ Κράτος ολοκλήρου της Ευρώπης. Και δι’ όλα ταύτα υπέχει βαρυτάτας τας ευθύνας ο βενιζελισμός, ο οποίος καλά θα κάνη να καθήση ήσυχος εάν θέλη την κεφαλήν του. ώστε δεν θολώνομεν ημείς τα νερά, αλλά ο Βενιζελισμός»

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

• ΕΣΠΕΥΣΜΕΝΑΙ ΣΥΝΕΝΝΟΗΣΕΙΣ ΜΕΤΑΞΥ ΕΛΛΑΔΟΣ, ΣΕΡΒΙΑΣ ΚΑΙ ΡΟΥΜΑΝΙΑΣ – Η ΜΙΚΡΑ ΑΝΤΑΝΤ ΔΙΑ ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ

«Υπάρχουν μάλιστα πληροφορίαι, ότι η Σερβική κυβέρνησις δυκνείει ζωηρότερον ενδιαφέορν των άλλων περί του Θρακικού ζητήματος το οποίον θεωρεί εξ ίσου με την Ελλάδα ζωτικόν. Φαίνεται δε διατεθειμένη να επιμείνη εις το αδιατάρακτον των επί της Θράκης δικαιωμάτων της Ελλάδος, προς συγκράτησιν της καθιερωθείσης διά των συνθηκών ισορροπίας εν τη Βαλκανική»

ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ

• ΑΝΤΙ ΠΑΣΗΣ ΘΥΣΙΑΣ

«Και αι ημέραι παρέρχονται, η συμφορά καθίστατι έτι μάλλον αισθητή, νέαι απειλαί νέων κινδύνων ανακύπτουν. Τι ποιητέον; Απόγνωσις κατέχει πάντας. Αλλ’ εφ’ όσον αποτελούμεν εισέτι λαόν ζώντα, εφ’ όσον πατούμεν επί εδάφους ανήκοντος εισέτι εις ημάς, οφείλομεν να αντιδράσωμεν κατά της απογνώσεως ταύτης. Οφείλομεν να προβώμεν εις πάντα δυνατόν τον πολιτικόν ελιγμόν. Οφείλομεν ΑΝΤΙ ΠΑΣΗΣ ΘΥΣΙΑΣ να προλάβωμεν την τελείαν αποσύνθεσιν του έθνους μας, την ολοκληρωτικήν κατασυντριβήν της φυλής μας. ΑΝΤΙ ΠΑΣΗΣ ΘΥΣΙΑΣ»

ΝΕΟΛΟΓΟΣ ΠΑΤΡΩΝ

• ΚΥΝΙΣΜΟΣ

«Καταπλήσσει αληθώς η στάσις των δημοσιογραφικών εκείνων οργάνων, τα οποία συνένοχα επί τη επελθούση καταστροφή, ως απ’ αρχής μέχρι τέλους, δουλικώτατα ακολουθήσαντα την πολιτικήν όλων των μετανοεμβριανών Κυβερνήσεων και αφού εξήραν μέχρις ουρανού την μεγάλην σημασίαν της Μικρασιατικής εκστρατείας, μόλις αύτη κατέληξεν, υπό την οικτράν διαχείρισιν των Κυβερνήσεων τούτων, εις καταστροφήν, ήν ουδέ οι απαισιοδοξώτεροι εφαντάσθησαν, έσχον τον πρωτάκουστον κυνισμόν ν’ αποδώσουν την ευθύνην της συμφοράς εις τον Βενιζέλον, ως τον εισηγητήν της εκστρατείας άρα και υπεύθυνον των συνεπειών της!»

ΠΑΤΡΙΣ

• Η ΜΟΝΗ ΕΠΙΒΑΛΛΟΜΕΝΗ ΛΥΣΙΣ

ΜΙΑ ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΗ ΣΕΛΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΠΑΡΕΛΘΟΝΤΟΣ ΜΗΝΟΣ

Λευκό από τη λογοκρισία, το μεγαλύτερο μέρος του άρθρου

• ΠΩΣ ΘΑ ΣΩΘΗ Η ΕΛΛΑΣ – ΟΜΙΛΟΥΝ ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΑΝΔΡΕΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ – ΤΙ ΛΕΓΕΙ Ο κ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ Δ. ΡΑΛΛΗΣ

«Ώστε μόνον Κυβέρνησις υπερτέρα των διαιρούντων τον Ελληνισμόν κομματικών παθών και μη εξαρτωμένη αμέσως ή εμμέσως εκ των παρασκευασάντων την σημερινήν κατάστασιν κομμάτων δύναται να σώση την Ελλάδα»

ΠΟΛΙΤΕΙΑ

• ΤΑ ΠΡΟΕΧΟΝΤΑ ΚΑΙ ΕΠΕΙΓΟΝΤΑ
• ΕΝΩ Ο ΚΕΜΑΛ ΕΙΣΗΡΧΕΤΟ ΕΙΣ ΤΗΝ ΣΜΥΡΝΗΝ

Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ – Η ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΙΣ – Η ΑΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ – ‘’ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ!’’- ΣΤΙΓΜΑΙ ΠΑΝΙΚΟΥ – Η ΠΑΡΕΛΑΣΙΣ ΤΟΥ ΤΟΥΡΚΙΚΟΥ ΙΠΠΙΚΟΥ – ΛΕΗΛΑΣΙΑΙ ΚΑΙ ΑΓΡΙΟΤΗΤΕΣ – Η ΣΤΑΣΙΣ ΤΩΝ ΞΕΝΩΝ – Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΜΥΝΑ ΠΡΟ ΤΟΥ ΦΡΟΥΡΑΡΧΕΙΟΥ

«Οι Τούρκοι! Όπου φύγει, φύγει… οι πρώτοι αντικρύσαντες τον κίνδυνον. […]  Ένα κύμα λαού ωρμούσεν εν απογνώσει δεξιά και αριστερά, προς τα σπίτια της προκυμαίας, προς τας παρόδους της, ακόμη και προς την θάλασσαν όπου έπεσαν και επνίγησαν πολλοί. Οιμωγαί και κραυγαί ανήρχοντο πανταχόθεν, ο πανικός εις όλην την τραγικώς μεγαλοπρεπή του εικόνα παρήλαυνε και εξετυλίγετο εις σκηνάς φρίκης, απλούμενος συνεχώς εις την Πούνταν προς τας εσωτερικάς συνοικίας και από την προκυμαίαν προς τα μέσα»

ΠΡΩΪΝΗ

• ΤΟΠΟΝ ΕΙΣ ΤΟΝ ΝΕΟΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟΝ ΚΟΣΜΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

«Ο Ελληνικός Λαός αξιοί ΠΕΡΙΣΥΛΛΟΓΗΝ, ΑΝΟΡΘΩΣΙΝ, ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΝ ΚΑΙ ΑΝΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΝ. Θέλει να σώση πρωτίστως την Θράκην. Τα πάντα κείνται εις σύντριμμα. Θέλει να ανορθώση την τιμήν του Στρατού του και να περιφρουρήση τα σύνορά του και την Θράκην. Ποίος θα ανορθώση ΤΟΝ ΠΛΗΓΩΜΕΝΟΝ ΛΕΟΝΤΑ, τον Στρατόν μας και ποίος θα εμπνεύση τον Λαόν;»

ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ

• Η ΜΑΤΑΙΩΣΙΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΚΕΨΕΩΣ

«Η Διάσκεψις της Βενετίας, σχεδιασθείσα επί δεδομένων τα οποία ανέτρεψαν τα τελευταία στρατιωτικά γεγονότα, δεν πρόκειται να πραγματοποιηθή, δεν είνε δυνατόν να πραγματοποιηθή. […] Και αποτελεί ευτύχημα η ματαίωσις Διασκέψεως η οποία θα εχρησίμευε μόνον διά την δαπάνην χρόνου, ο οποίος άλλως χρησιμοποιούμενος δύναται να αποβή πολύτιμος, τουλάχιστον δι’ ημάς»

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

• ΑΣ ΠΡΟΣΕΞΗ Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΣ!

«Η κυβέρνησις Τριανταφυλλάκου, κυβέρνησις μεταβατική, κληθείσα να τερματίση την δημιουργηθείσαν παρ’ εκείνων κρίσιν και να προκηρύξη τας νέας εκλοάς, οφείλει καλώς να εννοήση, ότι δεν είνε δυνατόν ούτε μίαν στιγμήν να είνε ανεκτή, ούτε μίαν ημέραν ακόμη να μείνη εις την αρχήν, εφ’ όσον θα αφίνη να γεννάται περί αυτής η υποψία, ότι είνε αλληλέγγυος προς τους υπό του λαού αποδοκιμασθέντας, ότι συνεργάζεται μετ’ αυτών και ότι παρασκευάζει την νέαν επί της πολιτικής σκηνής εμφάνισίν των»

• ΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟΝ ΕΡΓΑΤ. ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟΝ ΚΟΜΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΙ Η ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΝ ΛΑΟΝ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΑΠΟΣΤΡΑΤΕΥΜΕΝΟΥΣ ΕΦΕΔΡΟΥΣ

ΣΚΡΙΠ

• ΟΙ ΣΥΜΜΑΧΟΙ ΘΑ ΕΜΠΟΔΙΣΟΥΝ ΟΙΑΝΔΗΠΟΤΕ ΕΠΙΘΕΣΙΝ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΚΩΝ/ΛΕΩΣ
• ΕΙΣ ΧΕΙΡΑΣ ΜΑΣ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ

«Είναι βαρύ, βαρύτατον το έργον της Κυβερνήσεως. Ας την συντρέξωμεν πάντε εις τον μαρτυρικόν αληθώς βίον, τον οποίον έχει να διαγάγη. Καιρός προς αναζήτησιν ευθυνών υπάρχει πάντοτε. Καιρός όμως προς ανόρθωσιν ενός κρημνισθέντος αιφνιδίως υπό του συγκλονιστικού σεισμού οικοδομήματος δεν υπάρχει. […] Εις χείρας μας κρατούμεν την ύπαρξιν και την ζωήν του Κράτους»

ΣΦΑΙΡΑ

• ΔΙΑ ΤΗΝ ΘΡΑΚΗΝ

«Διά τούτο τονίζομεν ότι πορέχει κυρίως διά την νέαν Κυβέρνησιν η ενίσχυσις και η κραταίωσις του Θρακικού μας μετώπου δι’ όλου του διαθεσίμου στρατού, του έχοντος εισέτι ακμαίον το φρόνημα και η εκλογή αξιωματικών δοκιμασμένης αξίας, γενναιότητος, αλλά πρό πάντων πατριωτισμού. Όταν τούτο γείνη, όταν εμπνευσθή η πεποίθησις επί την στρατιάν της Θράκης, τότε είμεθα βέβαιοι ότι, ουδείς κίνδυνος δύναται να μας απειλήση και αν ακόμη πρόκειται να στηριχθώμεν εις τας ιδίας μόνον δυνάμεις»