Μαίρη Μικέ: “Κόκκινες ουλές”

ΜΙΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ, ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ
Επιμέλεια: Μαρία Σφυρόερα

Τριάντα περίπου χρόνια πριν δημοσίευα σε νεαρή ηλικία το πρώτο μου μελέτημα στο χώρο της Νεοελληνικής Φιλολογίας από όπου και κατάγομαι. Έτσι το πέρασμα στην αντίπερα όχθη, η προβολή μιας άλλης ταυτότητας και η κατάθεση μιας ερμηνείας του κόσμου με τρόπο διαφορετικό μοιάζει να έρχονται αργά, πολύ αργά μέσα στη νύχτα (όπως θα έλεγε κι ο Ρίτσος). Φαίνεται όμως, όπως αποδείχθηκε από τη διαδικασία της γραφής, ότι ο τρόπος αυτός με στοίχειωνε, ήταν μια βαθύτερη δική μου ανάγκη, ένα στοίχημα ίσως κι ένα χρέος, την αποπληρωμή του οποίου χρωστούσα πρωτίστως στον ίδιο μου τον εαυτό. Έναν εαυτό πλήρως αφοσιωμένο στη θεωρία, την ιστορία, την ερμηνεία και την κριτική πεζογραφικών κυρίως κειμένων του 19ου και του 20ού αιώνα. Από τη μια λοιπόν αυτή η πολύχρονη ευλαβική ενασχόληση ήταν ευλογία και, από την άλλη, τροχοπέδη για το νέο εγχείρημα.

Η ευλογία είναι ότι μου πρόσφερε απλόχερα την άλλη όψη της γραφής, την ανάγνωση. Γράφω γιατί διαβάζω. Η πολύχρονη ενασχόλησή μου με τη λογοτεχνία από την ερευνητική της πλευρά δημιούργησε σιγά σιγά και με πολύ κόπο σταδιακές επιστρώσεις στρωμάτων που αποτέλεσαν το πολύτιμο υπέδαφος των Κόκκινων ουλών.

Η τροχοπέδη ήταν ότι για να φθάσω στο αποτέλεσμα που επιθυμούσα θα έπρεπε, κατά κάποιο τρόπο, να παραχώσω αυτόν τον εαυτό που με τόσο κόπο προσπάθησα και προσπαθώ να συγκροτήσω. Θα έπρεπε δηλαδή να εγκαταλείψω, μεταξύ άλλων, τη βασανιστική διασταύρωση των πηγών, την αυστηρή ερευνητική μεθοδολογία, την ακρίβεια των επιστημονικών παραπομπών και να στήσω μέσα από ομολογουμένως δύσβατα μονοπάτια μια σκηνοθεσία συναισθημάτων. Μπορώ πια, μετά το πέρας αυτής της νεόκοπης προσπάθειας, να καταθέσω ότι ήταν μια διαδικασία δύσκολη αλλά λυτρωτική.

Το στοίχημα που διαγράφεται πλέον για μένα, αν βέβαια εξακολουθούμε να έχουμε δυνάμεις και υγεία, είναι να καταφέρω να κάνω πλωτό το πέρασμα από τη μια όχθη στην άλλη συγκεραίνοντας τους δύο εαυτούς.

Οι δεκαεπτά μικρές καθημερινές ιστορίες της συλλογής Κόκκινες ουλές εστιάζουν στo πάσχον σώμα κι επιμένουν στην κοινωνική σήμανσή του μέσα από διαδικασίες χειραγώγησης, επιτήρησης, τιμωρίας, πένθους και βίας. Παρουσιάζονται σώματα εγκλωβισμένα και πειθήνια που λυγίζουν εύκολα για να ανταποκριθούν σε ορατούς και αόρατους μηχανισμούς της εξουσίας, αλλά και άλλα που αντιστέκονται για να υπονομεύσουν ή/και να ανατρέψουν τις συνθήκες της δύσκολης και ανώνυμης ζωής τους. Σε κάθε περίπτωση τα σώματα σημαδεύονται. Άλλωστε ο γενικός τίτλος Κόκκινες ουλές υπογραμμίζει το σημάδι αυτής ακριβώς της βαθιάς σωματικής πληγής που ακόμα αιμορραγεί.

Οι πρωταγωνίστριες στα κείμενα της συλλογής είναι κυρίως γυναίκες. Τα επεισόδια της δικής τους ζωής διασταυρώνονται με περιστατικά και ρήξεις της μεγάλης επίσημης Ιστορίας. Έτσι, αν και κατά κανόνα αποφεύγονται ακριβείς χρονικοί και χωρικοί προσδιορισμοί, μπορεί κανείς με πλοηγό έστω αυτά τα λίγα ακριβοθώρητα σήματα να σταθμεύσει σε στιγμές των εμφυλιακών και μετεμφυλιακών χρόνων, της δικτατορίας και να οδηγηθεί με ποικίλους τρόπους (για παράδειγμα με επανεγγραφές μυθολογικών και βιβλικών επεισοδίων) ώς τα κρίσιμα σημερινά. Σε ασφυκτικά συνήθως τοπία και κλειστούς χώρους αποτυπώνονται οδυνηρές οικογενειακές σχέσεις, εγκλωβισμένες και περιθωριακές ζωές που αγωνίζονται να αποτρέψουν τη συντριβή των ονείρων και των προσδοκιών και να προσφέρουν ελπίδες διαφυγής και ανάτασης. Γεγονός πάντως παραμένει, ειδικά από το τελευταίο διήγημα της συλλογής όπου συγκεντρώνονται όλες οι πρωταγωνίστριες σ’ έναν «Μυστικό νεκρόδειπνο», ότι τα φάρμακα της γραφής καλούνται να ανακόψουν την ταχύτητα της λήθης και να ενισχύσουν τις ρίζες της μνήμης.

Μαίρη Μικέ

Η συλλογή διηγημάτων της Μαίρης Μικέ Κόκκινες ουλές είναι η πρώτη λογοτεχνική της εμφάνιση. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ‘Ικαρος (σελ.: 136, τιμή: 12,90 €).

Σχεδιασμός εξωφύλλου: THE BROOD

Η Μαίρη Μικέ είναι καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του ΑΠΘ.
Έχει γράψει τα βιβλία: Η Βάρδια του Νίκου Καββαδία. Εικονο-γραφήσεις και μεταμορφώσεις, Άγρα 1994 ~ Μέλπω Αξιώτη. Κριτικές περιπλανήσεις, Κέδρος 1996 ~ Μέλπω Αξιώτη, Ποιήματα (φιλολ. επιμ.), Κέδρος 2001 ~ Μεταμφιέσεις στη νεοελληνική πεζογραφία (19ος-20ός αι.), Κέδρος 2001 ~ Έρως (αντ) εθνικός. Ερωτική επιθυμία και εθνική ταυτότητα τον 19ο αιώνα, Πόλις 2007 ~ Αλληλογραφία Νίκου Καββαδία – Μ. Καραγάτση (εισαγωγή, επιμέλεια, σχόλια), Άγρα 2010 ~ Eναρμόνιον κράμα. Δοκίμια για την πεζογραφία, Άγρα 2012. Έχει συνεπιμεληθεί τους τόμους Ο λόγος της παρουσίας. Τιμητικός τόμος για τον Παν. Μουλλά, Σοκόλης 2005 ~ Παλίμψηστο Καβάλας. Ανθολόγιο μεταπολεμικών λογοτεχνικών κειμένων. Εισαγωγή, επιμέλεια, ανθολόγηση, Δημοτική Βιβλιοθήκη Καβάλας – Καστανιώτης 2009 ~ Aναστάσιος Δρίβας, Τα Έργα, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη 2012 ~ Γ.Μ. Βιζυηνός, Στους δρόμους της λογιοσύνης. Κείμενα γνώσης, θεωρίας και κριτικής, Επιλεγόμενα- Υπόμνημα, ΜΙΕΤ 2013~ Mέλπω Αξιώτη, Ρεπυμπλίκ-Βαστίλλη, Eισαγωγή-επιμέλεια, Άγρα 2014 ~ Καταραμένα κι ευλογημένα χαρτιά. Γιάννης Ρίτσος-Μέλπω Αξιώτη:Σπαράγματα αλληλογραφίας 1960-1966, Άγρα 2015. Μελέτες, άρθρα και δοκίμιά της έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικά περιοδικά, συλλογικούς τόμους και πρακτικά συνεδρίων.

Διαβάστε τις πρώτες σελίδες του βιβλίου Κόκκινες ουλές εδώ: http://issuu.com/ikarosbooks/docs/9789605720810