Το μέλλον του ισπανικού Τύπου : Μετάβαση μεν στην ψηφιακή εποχή αλλά διατήρηση των έντυπων εκδόσεων για την επόμενη πενταετία

Η οικονομική κρίση του 2008 διέλυσε στην Ισπανία καταρχάς τις κατασκευαστικές εταιρίες οι οποίες το προηγούμενο διάστημα είχαν ζήσει την περίφημη “οικοδομική φούσκα”. Όταν η φούσκα έσκασε, η κατάρρευσή τους οδήγησε στην ανεργία χιλιάδες εργαζόμενους στις οικοδομές.

Ο χώρος του Τύπου και ειδικότερα οι έντυπες εκδόσεις ήταν ο δεύτερος τομέας που επλήγη με την κρίση αυτή. Τουλάχιστον 200 Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης σε εθνικό ή επαρχιακό επίπεδο αναγκάστηκαν να κλείσουν ενώ όσα απόμειναν προχώρησαν σε τεράστιες περικοπές στη μισθοδοσία των εργαζομένων τους. 

 Η κατάσταση αυτή επιδεινώθηκε αρκετά και τα επόμενα χρόνια όχι μόνο γιατί ο έντυπος τύπος δεν κατάφερε μέχρι σήμερα να αποκαταστήσει τα χαμένα έσοδά του και τους αναγνώστες του αλλά και γιατί η νέα εποχή του Διαδικτύου – το οποίο χρησιμοποιεί το 84% του πληθυσμού στην Ισπανία – άλλαξε άρδην τις καταναλωτικές συνήθειες. Ανεξάρτητα και πέρα από την ιδεολογική χροιά της κάθε εφημερίδας οδήγησε σε καταποντισμό του συνόλου των εκδόσεων έντυπου τύπου. 

 Η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή οδήγησε τις παραδοσιακές εφημερίδες στην ψηφιοποίηση του περιεχομένου τους όχι μόνο για απλή επιβίωση, αλλά με την προσδοκία να διευρύνουν το κοινό τους. Η προσέλκυση των νεότερων ηλικιών οι οποίες επιλέγουν το διαδίκτυο για την ενημέρωση τους, υπήρξε και εξακολουθεί να είναι ο βασικός στόχος όλων των έντυπων μέσων.

 Στον πίνακα που ακολουθεί και με στοιχεία του 2020 αποδεικνύεται πως οι άνω των 65 ετών αποτελούν το 25% των αναγνωστών εφημερίδων ενώ αντίθετα λιγότερο από το 8% του συνόλου των αναγνωστών ήταν μεταξύ 14 και 24 ετών.

Στην Ισπανία η προσέλκυση ψηφιακών αναγνωστών ξεκίνησε μόλις την τελευταία πενταετία αρκετά πιο αργά από άλλες χώρες όπως η Βρετανία ή οι ΗΠΑ. Έτσι, ο Τύπος έχει στρέψει όλες του τις δυνατότητες το τελευταίο διάστημα για να αποκτήσει ψηφιακούς συνδρομητές. Για να αυξήσουν τον αριθμό τους, έχουν εφαρμόσει επιθετικές ενέργειες μάρκετινγκ, που συχνά συνίστανται στην προσφορά πολύ προσιτών τιμών που αργότερα θα πρέπει να αυξηθούν για να είναι βιώσιμος αυτός ο κλάδος των επιχειρήσεων.

 Το μοντέλο ψηφιακής συνδρομής απαιτεί συνεχή προσπάθεια. Επειδή από τη στιγμή που προσελκύεται μια σχετική μάζα συνδρομητών (αυτή τη στιγμή υπάρχουν περίπου 400.000 ψηφιακοί συνδρομητές σε ολόκληρο τον ισπανικό Τύπο), ανοίγει η πρόκληση της διατήρησής τους.

 Οι Ισπανοί εκδότες επικεντρώνονται στην ανάπτυξη του μοντέλου ψηφιακής συνδρομής, δεδομένης της πτώσης σε άλλους τομείς δραστηριότητας, όπως η πώληση διαφημίσεων και οι έντυπες εκδόσεις. Ωστόσο, οι ψηφιακές συνδρομές μετά βίας θα συνεισφέρουν μόλις 34 εκατομμύρια ευρώ στον ισπανικό Τύπου το 2021, σύμφωνα με τη μελέτη Entertainment and Media Outlook 2021-2025, που εκπονήθηκε από την PwC. Αυτό αποτελεί μόλις το 3% του συνολικού εισοδήματος που θα έχουν οι Ισπανοί εκδότες, το οποίο υπολογίζεται από την PwC σε 1,17 δις ευρώ. Στους ψηφιακούς συνδρομητές επικεφαλής είναι η El País, η οποία έχει 110.000, η El Mundo 80.000, La Vanguardia 55.000 και ή eldiario.es 54.000.

Το μέλλον της έντυπης διαφήμισης είναι ψηφιακό

 Καθώς οι αναγνώστες αλλάζουν συνήθειες, οι έντυπες εκδόσεις δίνουν όλο και περισσότερο χώρο στις σελίδες τους στη διαφήμιση για να επιβιώσουν. Ωστόσο, και η διαφημιστική βιομηχανία έχει αρχίσει να τους γυρίζει την πλάτη. Οι επενδύσεις σε διαφημίσεις εφημερίδων μειώθηκαν κατά περισσότερα από 470 εκατομμύρια ευρώ τα τελευταία οκτώ χρόνια στην Ισπανία. Ωστόσο, φαίνεται ότι δεν έχουν χαθεί όλα. Η λύση βρίσκεται και πάλι στην ψηφιακή σφαίρα. Κι αυτό γιατί , παρά τη μείωση των εσόδων από διαφημίσεις σε έντυπες εφημερίδες, η οποία αναμένεται να συνεχιστεί σταδιακά στο μέλλον, τα χρήματα που εισέρχονται στις κυριότερες εφημερίδες της χώρας χάρη στις διαφημίσεις στις ψηφιακές τους εκδόσεις δεν έχουν, στην πραγματικότητα, αυξηθεί πάρα πολύ. Όμως, παρά την πτώση που σημειώθηκε το 2020 ως αποτέλεσμα της πανδημίας COVID-19, το 2021 έδειξε τα πρώτα στοιχεία επιστροφής στην πορεία ανάπτυξης, η οποία αναμένεται να συνεχιστεί τα επόμενα χρόνια.

 Σε ότι αφορά στις ημερήσιες κυκλοφορίες των έντυπων εφημερίδων του επόμενου πίνακα (οι αριθμοί είναι σε χιλιάδες αναγνώστες) οι κυκλοφορίες αυτές απέχουν κατά πολύ από τα περίπου 2 εκατομμύρια αναγνώστες π.χ. της  εφημερίδας El País πριν μία δεκαετία στις 751.000 με τις οποίες έκλεισε το 2021. Η αθλητική εφημερίδα Marca τοποθετήθηκε ως η εφημερίδα με τη μεγαλύτερη απήχηση μεταξύ των Ισπανών με κοινό σχεδόν 895.000 αναγνωστών κατά την περίοδο μεταξύ Ιανουαρίου και Δεκεμβρίου 2021 η οποία βέβαια εμφανίζει τεράστια πτώση σε σχέση με τις πωλήσεις της πριν μία δεκαετία. Το ίδιο ισχύει και για την εφημερίδα El Mundo.

Οι προβλέψεις των εταιριών συμβούλων για τα επόμενα πέντε χρόνια αντικατοπτρίζουν ότι ο ισπανικός τύπος θα συνεχίσει να ζει σε μεγάλο βαθμό από τις έντυπες εκδόσεις του. Το 2020, η πώληση εφημερίδων και έντυπης διαφήμισης αντιπροσωπεύει έσοδα 795 εκατομμύρια ευρώ, σχεδόν το 70% του συνόλου. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ακόμα και σήμερα η πώληση έντυπων εφημερίδων είναι η κύρια πηγή εσόδων για τις εφημερίδες (452 ​​εκατομμύρια ευρώ), πάνω από την ψηφιακή διαφήμιση (345 εκατομμύρια) και τις έντυπες διαφημίσεις (343 εκατομμύρια). Με άλλα λόγια, ο ανακοινωθείς θάνατος του χαρτιού θα προκαλούσε μια δυσβάσταχτη τρύπα στους λογαριασμούς των εκδοτών αυτή τη στιγμή. Για το 2025 υπολογίζεται ότι οι έντυπες εκδόσεις θα αντιπρoσωπεύουν ακόμα το 56% των εσόδων των εφημερίδων από το σημερινό 70%. 

 Οι ψηφιακές συνδρομές μετά βίας θα αντιπροσωπεύουν το 3% των συνολικών εσόδων του Τύπου τα επόμενα χρόνια, ενώ παγκοσμίως το ποσοστό αυτό πλησιάζει το 15%.

Σε άλλες χώρες του κόσμου – κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο ή τη Γαλλία – τα συστήματα συνδρομής είναι πολύ πιο ώριμα. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η ψηφιακή κυκλοφορία του Τύπου θα οδηγηθεί από 5,1 δις δολάρια το 2020 σε 7,2 δις δολάρια το 2025. Συνεπώς θα αντιπροσωπεύει το 14,7% του συνολικού εισοδήματος του παγκόσμιου Τύπου.

Περισσότερο από τους ψηφιακούς συνδρομητές, ο ισπανικός Τύπος μεσοπρόθεσμα θα ζει ουσιαστικά με την ψηφιακή διαφήμιση. Αυτή η πηγή εσόδων θα φτάσει τα 458 εκατομμύρια ευρώ το 2025, με ετήσια αύξηση 7,1% την επόμενη τετραετία.

Ανταπόκριση: Δώρα Μακρή, Μαδρίτη