Το Μπλόκο στα Προσφυγικά της Πάτρας

Τόπος θυσίας είναι η συνοικία των Προσφυγικών της Πάτρας, καθώς σε αυτήν πραγματοποιήθηκε το Μπλόκο των κατοχικών δυνάμεων το 1943.

Μπορεί να πέρασαν πολλά χρόνια από τότε, αλλά οι μνήμες δεν έσβησαν, αντίθετα η ιστορική εμπειρία μεταλαμπαδεύεται στις επόμενες γενιές, μέσα από εκδηλώσεις τιμής και μνήμης. Πρωτεργάτης στη διάσωση της ιστορικής μνήμης, είναι ο Παμμικρασιατικός Σύνδεσμος Πατρών και Περιχώρων, που η έδρα του είναι στην πλατεία Ελευθερίας στην καρδιά της συνοικίας των Προσφυγικών.

Ήταν 4 Δεκεμβρίου του 1943 και 63 αγωνιστές που είχαν συλληφθεί στο Μπλόκο των Προσφυγικών, μαζί με άλλους, σύνολο 84 αγωνιστές, εκτελέστηκαν στην Πάτρα στο κτήμα Μουρτζούχου.

Το Μπλόκο είχε γίνει λίγες ημέρες νωρίτερα στις 27 Οκτωβρίου 1943 και στο διάστημα που μεσολάβησε μέχρι την εκτέλεση οι συλληφθέντες – πάνω από 200, με μεγάλο μέρος τους μέλη της ΕΠΟΝ – είχαν οδηγηθεί στις φυλακές του Λυμπερόπουλου. Αρκετοί, μετά από ενέργειες του ΕΑΜ καταφέρνουν τελικά να δραπετεύσουν.

Μεταξύ των συλληφθέντων ήταν και Ιταλοί αντιφασίστες, γεγονός που δεν ήταν σπάνιο, καθώς συχνά εκείνη την περίοδο, ειδικά μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας, είχαμε τέτοια φαινόμενα, δηλαδή Ιταλούς να συνεργάζονται με την ελληνική αντίσταση.

Στο πλευρό των ναζιστών και οι Έλληνες εφιάλτες, οι δοσίλογοι συνεργάτες τους, ενώ για να «δικαιολογηθεί» το Μπλόκο στήθηκε μία προβοκάτσια.

Υποτίθεται, σύμφωνα με το ψέμα των Γερμανών, ότι οι Έλληνες είχαν την ευθύνη για τη δολοφονία ενός ανιψιού ανώτατου στελέχους των ναζί, όταν αυτός είχε πάει για κυνήγι για να του πάρουν το τουφέκι. Έτσι σύμφωνα με τη «λογική» των ναζί, για αντίποινα έπρεπε να πληρώσουν με τη ζωή τους, αντίστοιχης ηλικίας νέοι.

Γρήγορα αποκαλύφθηκε το τεράστιο ψεύδος, καθώς μερικούς μήνες μετά τη «δολοφονία» του ο Γερμανός ανιψιός ανταλλάχθηκε με Έλληνες αιχμαλώτους στις 27 Φεβρουαρίου 1944.

Θα ήταν αφέλεια να αποδίδει κανείς εγκλήματα σαν το Μπλόκο των Προσφυγικών σε απαχθέντες Γερμανούς ανιψιούς και θυμωμένους θείους.

Τόσο στο Μπλόκο των Προσφυγικών της Πάτρας, όσο και στο Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων που έγινε λίγες ημέρες μετά, η βασική αιτία για την εξέλιξή τους, ήταν ένα οργανωμένο σχέδιο για να χτυπηθεί η αντίσταση.

Ο φόβος τους ήταν ότι αν επαληθεύονταν οι φήμες της εποχής για απόβαση των συμμάχων στα παράλια της Ηλείας, να μην υπάρχει η υποστήριξη εκείνη που θα τους έδινε περαιτέρω δυνατότητες εναντίον των κατοχικών δυνάμεων.

Από τη στήλη των πεσόντων της πλατείας Ελευθερίας αντιγράφουμε τα ονόματα όσων έχουν γραφτεί εκεί. Ανάμεσά τους βρίσκονται πολλά προσφυγόπουλα:
Αντώνιος Μυτιληναίος ετών 19,
Κωνσταντίνος Θεοδωράκης ετών 20,
Νίκος Θεοδωράκης ετών 19,
Ιορδάνης Κοντινάκης ετών 19,
Τάκης Σουτζόγλου ετών 18,
Μήτσος Σταματόπουλος ετών 18,
Στρατής Γεωργαλάς ετών 19,
Μιχάλης Αρμένης ετών 19,
Μήτσος Αναστασιάδης ετών 19,
Ανδρέας Γειτονόπουλος ετών 19,
Περικλής Κουτούς ετών 20,
Κώστας Μαντάς ετών 20,
Φώτης Κυρίτσης ετών 20,
Σπήλιος Ζαφειρόπουλος ετών 20,
Γιώργος Καραβανίδης ετών 21,
Ανδρέας Μαυρούλιας ετών 29,
Γιάννης Κατσιμπίρης ετών 15,
Παναγιώτης Μάντικας ετών 18,
Μαυροειδής Ξενάκης ετών 37,
Κώστας Μανιατάκης ετών 21,
Πάτροκλος Ζαφειρόπουλος ετών 33,
Γιάννης Μιχαλόπουλος ετών 31,
Ξένος Μιχαλόπουλος ετών 18,
Ανδρέας Μιχαλόπουλος ετών 19,
Αντώνης Μιχαλόπουλος ετών 14,
Λυκούργος Λαγογιάννης ετών 19,
Δημήτρης Ζαφειρόπουλος ετών 19,
Ανδρέας Παρίσης ετών 19,
Γιάννης Κοντογιαννάτος ετών 21,
Δημήτριος Κοτζαγιάννης ετών 19,
Κέκκος Γεροθανάσης,
Γιάννης Τερζής,
Σταύρος Κωνσταντής,
Γιάννης Χαβάς,
Βάγιας,
Πολυμερής,
Περικλής Κουτσούκος,
Χρήστος Μαυροειδής,
Αντώνης Αντωνόπουλος,
Χρήστος Ζαφειρόπουλος,
Γιάννης Βαλλιάνος ετών 20,
Γιώργος Συριόπουλος ετών 24,
Θεόδωρος Ζώρας ετών 28,
Σάκης Κορφιάτης ετών 26,
Δημήτριος Παλμαντούρας ετών 39,
Μέλετης Παλμαντούρας ετών 37,
Θεόδωρος Παπάς,
Ξενοφών Αβράμης,
Ντίνος Αβράμης,
Παναγιώτης Αβράμης,
Γεράσιμος Φλαμάτος ετών 19,
Κώστας Μπαλαμπάνης ετών 19,
Παναγιώτα Μαρινέλη ετών 8,
Δημήρης Κλωναράκης ετών 19,
Σωτήρης Κουτρόπουλος ετών 17,
Κώστας Παπαμακάριος

Στο συγκεκριμένο σημείο, των εκτελέσεων, που βρίσκεται απέναντι από τα γραφεία του Ανατολικού Διαμερίσματος και δίπλα στον προαύλιο χώρο του σχολικού συγκροτήματος, έχει διαμορφωθεί ένα λιτό Μνημείο, ως ελάχιστος φόρος τιμής στους ηρωικούς νεκρούς του λαού.

Στα Προσφυγικά έγιναν ακόμα τρία μπλόκα των Γερμανών, σε συνεργασία με τα Τάγματα Ασφαλείας. Στις 23 Μαρτίου 1944, στις 27 Μάρτη του 1944 και στις 14 Απρίλη 1944. Οι Γερμανοί προχωρούσαν σε συλλήψεις, ενώ οι συνεργάτες τους των Ταγμάτων Ασφαλείας έκαναν κατά τις συνήθειές τους και κλέψιμο τιμαλφών.

Όπως τονίζει ο Δήμος Πατρέων: «Η θυσία των αγωνιστών, μας εμπνέει και επιβεβαιώνει πως όταν ένας λαός αποφασίσει να πάρει την ζωή στα χέρια του, τότε μπορεί να κάνει τα αδύνατα δυνατά, να νικήσει αυτούς που φαίνονται παντοδύναμοι».

Έρευνα: Nάσος Μπράτσος