Πρωταπριλιά: Το έθιμο της καλοπροαίρετης «ρήξης» με την αλήθεια – Πώς καθιερώθηκε

Σήμερα 1η Απριλίου, για άλλη μια φορά έχουν την τιμητική τους τα αθώα ψέματα, αφού σύμφωνα με τη δοξασία που συνοδεύει το έθιμο, όποιος καταφέρει να ξεγελάσει κάποιον άλλο, θα τον συνοδεύει καλοτυχία. Αυτή η περιπαικτική ανθρώπινη συνήθεια έχει παγκόσμια διάσταση και υπάρχουν πάρα πολλές εκδοχές για την προέλευσή της.

Μία από τις επικρατέστερες είναι ότι οι απαρχές του εθίμου ανιχνεύονται στους αρχαίους Κέλτες, οι οποίοι συνήθιζαν την Πρωταπριλιά που καλυτέρευε ο καιρός να ξεκινούν την εποχή του ψαρέματος. Όμως την εποχή αυτή του χρόνου το ψάρεμα ήταν δύσκολο και τις περισσότερες φορές γύριζαν με άδεια χέρια, όμως οι ψαράδες έλεγαν ψέματα σχετικά με την ψαριά τους και η συνήθεια αυτή με τα χρόνια μετατράπηκε σε έθιμο.

Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, οι Γάλλοι γιόρταζαν την Πρωτοχρονιά την 1η Απριλίου, λόγω του Πάσχα. Το 1564 ο βασιλιάς Κάρολος Θ’ μετέθεσε την αρχή του έτους από την 1η Απριλίου στην 1η Ιανουαρίου για να συμβαδίζει η χώρα του ημερολογιακά με τις άλλες χώρες. Η αλλαγή αυτή προκάλεσε αντιδράσεις σε μεγάλο τμήμα του πληθυσμού που δεν ήθελε να την αποδεχτεί. Πολλοί συνέχιζαν να γιορτάζουν την πρωτοχρονιά τους την 1η Απριλίου, όμως όσοι από τους υπηκόους του βασιλιά αποδέχτηκαν την ημερολογιακή αλλαγή πείραζαν εκείνους που συνέχιζαν να τηρούν την παλιά πρωτοχρονιά, λέγοντάς τους περιπαικτικά ψέματα ή κάνοντάς τους ψεύτικα πρωτοχρονιάτικα δώρα. Το πείραγμα αυτό με τον καιρό μετατράπηκε σε έθιμο.

Σιγά-σιγά το έθιμο μεταλαμπαδεύτηκε σ’ όλο τον κόσμο, και στην Ελλάδα βέβαια, αποκτώντας μια ελληνική χροιά, όμως η βασική ιδέα παρέμενε η ίδια. Λέμε αθώα ψέματα με σκοπό να ξεγελάσουμε το «θύμα» μας. Σε κάποιες περιοχές, θεωρούν ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά, ενώ σε κάποιες άλλες πιστεύουν ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειες του. Όσο για το «θύμα», πιστεύεται ότι, σε αντίθεση με τον «θύτη», θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο.

Εδώ και πολύ καιρό το έθιμο το έχουν υιοθετήσει και τα ειδησεογραφικά μέσα σε όλον τον κόσμο, παραδοσιακά και ηλεκτρονικά, που τέτοια μέρα συνηθίζουν να συμπεριλαμβάνουν κάποια μη αληθινή είδηση ανάμεσα στα άρθρα τους, εν είδει καλοπροαίρετης φάρσας. Ιστορική έχει μείνει η πρωταπριλιάτικη φάρσα του BBC το 1957, όταν σε τρίλεπτο αποκλειστικό «ρεπορτάζ» παρουσίασε σοδειές μακαρονιών από μακαρονόδεντρα στην Ελβετία!

Το βρετανικό κανάλι δεν αποκάλυψε αμέσως τη φάρσα και για πολλές ημέρες το τηλεφωνικό κέντρο του BBC κατακλυζόταν από τηλεφωνήματα τηλεθεατών που ζητούσαν συμβουλές για το πώς μπορούσαν να καλλιεργήσουν μακαρόνια! Μάλιστα, ξέσπασε μια μεγάλη δημόσια διαμάχη για το αν αυτό ήταν απλά ένα αστείο ή μια τρομερή απάτη για το κοινό.

Πηγές: Wikipedia, BBC, Σαν Σήμερα