Πρώην Πρέσβης της Ιταλίας σε Αθήνα και Άγκυρα στην ΕΡΤ: Η Ε.Ε. δειλή απέναντι στην Τουρκία – Ο Ντράγκι μίλησε σαν ευρωπαίος ηγέτης

Ανταπόκριση από την Ιταλία για την ΕΡΤ: Κρίστιαν Μαυρής

Ο ανταποκριτή της ΕΡΤ, Κρίστιαν Μαυρής, συνομίλησε με τον Gianpaolo Scarante, Καθηγητής Θεωρίας και Τεχνικής Διεθνών Διαπραγματεύσεων στο Ιταλικό Πανεπιστήμιο της Padova (Ιταλία) και πρώην Πρέσβης της Ιταλίας στην Αθήνα και στην Άγκυρα.

Ερωτώμενος για την αλλαγή στάσης στην εξωτερική πολιτική της Ιταλίας αλλά και για το διπλωματικό επεισόδιο που έλαβε χώρα μεταξύ Τουρκίας και Ιταλίας κατόπιν δηλώσεων του Ντράγκι, ο Καθ. Scarante μίλησε εφ όλης της σχετικής ύλης, έχοντας μάλιστα μια πυκνή εμπειρία στον τομέα της Μεσογειακής διπλωματίας.    

Κύριε Καθηγητά, μέχρι πριν λίγες μέρες η ιταλική γραμμή πλεύσης φαινόταν προσεκτικά υπέρ της Τουρκίας. Στη συνέχεια όμως μεσολάβησε η επίσκεψη στη Λιβύη του Προέδρου Ντράγκι και τελικά χθες το βράδυ ήρθαν οι δηλώσεις για τον Ερντογάν στο πλαίσιο του ‘σκανδάλου του καναπέ’. Κατά τη γνώμη Σας, τι προκάλεσε αυτήν την αλλαγή πορείας;

Δεν πρόκειται περί αλλαγής πορείας, είναι ότι πριν δεν υπήρχε πορεία. Σήμερα υπάρχει μια πορεία, σήμερα έχουμε μια γραμμή εξωτερικής πολιτικής. Η Ευρώπη, στις εκφράσεις της, στους ηγέτες της, ήταν πολύ δειλή απέναντι στην Τουρκία, δεν είχε ποτέ το θάρρος να πει αυτά τα πράγματα. Υπάρχουν λόγοι, γιατί έχουμε ένα μεταναστευτικό πρόβλημα και η Τουρκία μας βοηθά να συγκρατήσουμε τις μεταναστευτικές ροές, γιατί ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες έχουν μεγάλες τουρκικές μειονότητες στο εσωτερικό τους … Οπότε για πολλούς λόγους η Ευρώπη δεν ξεκαθάρισε ποτέ αυτά τα πράγματα.

Ο Draghi, πιστεύω, στην χθεσινή συνέντευξη Τύπου, έδρασε ως Ιταλός αλλά και ως ευρωπαίος ηγέτης. Είπε τι πρέπει να πει η Ευρώπη ως φίλος και ως εταίρος της Τουρκίας, χωρίς να το κρύψει. 

Η Τουρκία που επεκτείνεται στη Μεσόγειο το κάνει επίσης επειδή η Ευρώπη δεν έχει δώσει ποτέ μεγάλη προσοχή στη Μεσόγειο.

Ίσως ήταν λίγο σκληρή η λέξη ‘δικτάτορας’, αλλά πέρα ​​από την βαριά έκφραση, πιστεύω ότι η πρόθεση ήταν να μην κρυβόμαστε πίσω από τις λέξεις.

Η Τουρκία είναι μια πολύ σημαντική χώρα, αλλά υπάρχουν πολλά πράγματα που δεν ακολουθούν τις αξίες, τις αρχές και τους κανόνες που προσπαθεί να διαφυλάξει η Ευρώπη. Η έκφραση του Ντράγκι δεν είναι αντι-τουρκική.

Η εξωτερική πολιτική της Ιταλίας, η οποία δεν είχε ποτέ μια γραμμή ή τουλάχιστον εγώ δεν την κατάλαβα, τώρα υπάρχει, ενδεχομένως να θέλει διόρθωση ή όχι. Η Ευρώπη και η Μεσόγειος είναι δύο νόμιμα εθνικά συμφέροντα. Το ταξίδι του Ντράγκι στη Λιβύη αλλά και οι δηλώσεις στον Τύπο σημαίνουν ακριβώς αυτό.

Η Ευρώπη που στηρίζεται στα οικονομικά συμφέροντα ή σε μεταναστευτικές συμφωνίες υπεράνω όλων, δεν είναι η Ευρώπη που θέλουμε. Πρέπει να έχει μια γραμμή, μια πορεία. Αυτό είπε ο Ντράγκι: ας προχωρήσουμε, ας έχουμε καλές σχέσεις με όλους, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι συμφωνούμε σε όλα και ότι για την οικονομία και για πέντε δεκάρες ξεπουλάμε τις αρχές μας!

Υπηρέτησα ως Πρέσβης τόσο στην Αθήνα όσο και στην Άγκυρα, κάτι που είναι αρκετά ασυνήθιστο. Αυτή η 5ετή εμπειρία που είχα σε κάθε χώρα μου δίδαξε πολλά πράγματα. Η μεσογειακή διάσταση είναι κάτι εξαιρετικά σημαντικό. Η Ευρώπη ως έχει σήμερα δεν έχει την ευαισθησία να κατανοήσει τη Μεσόγειο σε όλες τις όψεις της, συμπεριλαμβανομένων και των πολιτικών.

Η γεωστρατηγική της Μεσογείου δεν είναι ξεκάθαρη στην Ευρώπη, ίσως επειδή η Ευρώπη έχει ένα πολύ υψηλό κέντρο βάρους, προς τον Βορρά δηλαδή. Αντίθετα, τούτη η στρατηγική είναι σαφέστατη στις χώρες της Μεσογείου.

Η Μεσόγειος πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα για πολλές πτυχές της Ευρώπης, κάτι που τώρα δεν είναι, και οι μεσογειακές χώρες θα πρέπει να το επισημαίνουν στην Ευρώπη. Για παράδειγμα, το μεταναστευτικό και η Συρία είχαν άμεσες επιπτώσεις στη Γερμανία, όταν οι πρόσφυγες άρχισαν να διέρχονται προς την Ευρώπη.

Υπηρετήσατε ως Πρέσβης της Ιταλίας τόσο στην Αθήνα όσο και στην Άγκυρα. Με βάση την εμπειρίας σας, ποιές πιστεύετε πως θα είναι οι συνέπειες αυτού του διπλωματικού επεισοδίου; 

Πιστεύω ότι αυτό το διπλωματικό επεισόδιο μεταξύ Ιταλίας και Τουρκίας θα λυθεί. Θα υπάρξουν δηλώσεις, θα υπάρξει μια στιγμή αμοιβαίας δυσφορίας, η διπλωματία θα λειτουργήσει για να εξομαλύνει τις γωνίες, αλλά θα λυθεί, όπως έγινε και στο παρελθόν σε πολλές στιγμές κρίσης.

Αλλά από όσα ειπώθηκαν είναι απαραίτητο με κάποιο τρόπο να βγάλουμε συμπεράσματα. Η σχέση και η στάση που είχε (μέχρι τώρα) η Ευρώπη απέναντι στην Τουρκία είναι λανθασμένη. 

Δηλαδή δεν ήταν σωστή, διότι ήταν επηρεασμένη από τη συμφωνία μετανάστευσης και από την ανάγκη να έχει την Τουρκία ως ρυθμιστή των ροών. Επομένως δεν μπορέσαμε να πούμε στην Τουρκία πολλά πράγματα που έπρεπε να της είχαν ειπωθεί.

Εάν η Ευρώπη είχε μιλήσει πιο δυνατά πριν από 2-3 χρόνια, πιθανότατα να μην είχαμε την αυταρχική μετατόπιση που συνέβη στην Τουρκία, θα είχε σταματήσει.

Όταν ελήφθησαν μέτρα για την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρώπη πριν από περίπου 10 χρόνια, η Τουρκία σημείωσε τεράστια πρόοδο στο ζήτημα των πολιτικών δικαιωμάτων. Πιθανώς αυτό που είπε ο Ντράγκι να δείχνει ότι πρέπει να είμαστε πιο ξεκάθαροι, πιο ακριβείς και ότι δεν πρέπει να φοβόμαστε να μιλάμε. Είμαστε η Ευρώπη, όχι οποιοδήποτε μέρος του κόσμου! Έχουμε καταφέρει κατά κάποιο τρόπο να εφεύρουμε και να αναπτύξουμε αυτά τα δικαιώματα και θέλουμε να τα προστατεύσουμε. Κατορθώσαμε να φτάσουμε σε τούτες τις αρχές μετά από μια πολύ δύσκολη επεξεργασία που μας κόστισε κάτω από κάθε άποψη. Είναι μια κληρονομιά της Ευρώπης μας.

Ελπίζω η σχέση μεταξύ Ευρώπης και Τουρκίας, αλλά και μεταξύ των διαφόρων μεσογειακών χωρών, να είναι όλο και πιο στενή, διότι ειδικά τα επόμενα χρόνια και δεκαετίες θα υπάρξει η ανάγκη για ταυτότητα και συνοχή των μεσογειακών χωρών. Τα προβλήματα που θα προκύψουν θα είναι τεράστια και δύσκολα να ξεπεραστούν δίχως συνεργασία.

Είναι κάτι που μας δίδαξε η πανδημία CoViD: αν δεν θεραπευτεί παντού, δεν θα ξεφύγουμε από τη νόσο. Το ίδιο ισχύει και για την Μεσόγειο: κανείς δεν μπορεί να τα καταφέρει μόνος.

Η Μεσόγειος είναι ένας τόπος μεγάλης κοινής κουλτούρας, και αυτή είναι μια βάση για την οικοδόμηση ενός γεωστρατηγικού οράματος που είναι προς το συμφέρον όλων.