Ονομάζομαι Ισαάκ Μιζάν και έχω αριθμό βραχίονα 182641 (audio)

Ο Ισαάκ Μιζάν έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 94 χρόνων την Παρασκευή 28 Μαΐου. Ήταν ο τελευταίος επιζών Ρωμανιώτης Εβραίος, κρατούμενος του Άουσβιτς. Στον καρπό του έφερε τον αριθμό 182641. Ήταν ο άνθρωπος που δεν κράτησε το τραύμα του εκτοπισμού σιωπηλό. Με μία αστείρευτη εσωτερική δύναμη μιλούσε, όταν και όποτε οι συνθήκες το επέτρεπαν, για τη φρίκη που βίωσε ως έφηβος στο στρατόπεδο εξόντωσης του Άουσβιτς, το μεγαλύτερο εργοστάσιο παραγωγής πτωμάτων στην ιστορία της ανθρωπότητας.

του Θωμά Σίδερη

Παρότι γεννημένος στην Άρτα, ετάφη στην Αθήνα (31/5/2020), στο εβραϊκό τμήμα του Γ’ Νεκροταφείου Αθηνών. Είναι ο τελευταίος σταθμός ενός ανθρώπινου βίου που αντιμετώπισε την πιο σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης ύπαρξης αλλά κατάφερε να αντιπαραθέσει στη ναζιστική θηριωδία την ελπίδα ότι η ανθρωπότητα δεν θα ξαναζήσει ποτέ κάτι παρόμοιο, αρκεί να παραμείνει η μνήμη ζωντανή και σε πλήρη εγρήγορση.

Ο Ισαάκ Μιζάν είχε μιλήσει 4 χρόνια πριν τον θάνατό του στον δημοσιογράφο της ΕΡΤ Θωμά Σίδερη και στην εκπομπή του Πρώτου Προγράμματος «Αφύλαχτη Διάβαση».

«Συνελήφθηκα τον Μάρτιο του 1944 στην Άρτα σε ηλικία 16 χρονών, μαζί με τους γονείς μου, τις 4 αδελφές μου, τους άνδρες τους και τα παιδιά τους και απελευθερώθηκα τον Μάιο του 1945, μόλις 35 κιλά, χωρίς όμως να έχω μαζί μου ούτε τους γονείς μου ούτε τις 3 αδελφές μου και τις οικογένειές τους», ανέφερε ο Ισαάκ ή Τζιάκο Μιζάν στο ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ της Ελληνικής Ραδιοφωνίας.

ΕΚΤΟΠΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΞΟΝΤΩΣΗ

Η ελληνική λέξη «Ολοκαύτωμα» έχει καθιερωθεί διεθνώς για να περιγράψει την ανείπωτη φρίκη των ναζιστικών εγκλημάτων. Διώχθηκαν και δολοφονήθηκαν έξι εκατομμύρια Εβραίοι της κατεχόμενης από τους Ναζί Ευρώπης. Ανάμεσά τους και 77.000 Έλληνες Εβραίοι, που συγκροτούσαν ακμάζουσες κοινότητες, διάσπαρτες στην ελληνική επικράτεια.

Το Ολοκαύτωμα των Εβραίων είναι το μεγαλύτερο έγκλημα του 20ού αιώνα και το μεγαλύτερο ομαδικό στην ιστορία της ανθρωπότητας. Δεν έχει προηγούμενο ως προς τη σύλληψη της ιδέας, την προμελέτη, τη μέθοδο και την εκτέλεση. Τον Ιανουάριο του 1942, υψηλόβαθμοι αξιωματικοί των SS και του Ναζιστικού Κόμματος συναντώνται στο προάστιο Βανζέ του Βερολίνου και μεθοδεύουν τις λεπτομέρειες της «Τελικής Λύσης». Τα τρένα της σιωπής μεταφέρουν δεκάδες χιλιάδες Εβραίους και ρομά στα στρατόπεδα του θανάτου.

Ονομάζομαι Ισαάκ Μιζάν και έχω αριθμό βραχίονα 182641 (audio)
Η παλιά εβραϊκή συναγωγή της Άρτας.

Με την άφιξή τους στα στρατόπεδα, οι Εβραίοι σφραγίζονταν ανεξίτηλα με έναν αριθμό στον βραχίονα, που θα αποτελούσε πλέον το όνομά τους. Έτσι, οι όμηροι ξεκινούσαν ουσιαστικά μία πορεία προς τον θάνατο, στη διάρκεια της οποίας θα εργάζονταν από τις πέντε το πρωί σε λατομεία, σιδηροδρομικές γραμμές, δημόσια έργα, καθώς και στις μεγάλες βιομηχανικές μονάδες που υπήρχαν γύρω από τα στρατόπεδα του θανάτου. Οι επιλεγμένοι για τον θάνατο -ηλικιωμένοι, άρρωστοι και παιδιά- θα οδηγούνταν στους θαλάμους αερίων σε τρεις ώρες από την άφιξή τους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Καθώς ο αριθμός των πτωμάτων αυξανόταν διαρκώς, οι Ναζί εγκατέλειψαν τις λύσεις των ομαδικών τάφων και της καύσης σε λάκκους και στράφηκαν στη λύση των κρεματορίων για την άμεση αποτέφρωση των νεκρών. Η λύση αυτή, εκτός των άλλων, εγγυόταν τη μυστικότητα που οι Ναζί ήθελαν να διατηρήσουν.

Η ΙΣΡΑΗΛΗΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΑΡΤΑΣ

Η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας υπήρξε μία από τις παλαιότερες της Ελλάδος. Τις πρώτες πληροφορίες γι’ αυτήν τις αντλούμε από το «Οδοιπορικό» του Ισπανού περιηγητή ραβίνου Βενιαμίν μπεν Γιονά, ο οποίος ταξίδεψε στην Ελλάδα το 1173. Στο «Οδοιπορικό» του αναφέρει ότι υπήρχαν εκεί 100 εβραϊκές οικογένειες που ανέπτυσσαν θαυμαστή πνευματική και θρησκευτική δραστηριότητα. Την ίδια περίοδο χτίστηκε η πρώτη Συναγωγή, η «Γκρέκα», και λειτούργησε το εβραϊκό νεκροταφείο στη θέση «Πετροβούνι», στο λόφο Περάνθη, σε μια έκταση δέκα στρεμμάτων, που παραχωρήθηκε από την Αγία Θεοδώρα, σύζυγο του Μιχαήλ Κομνηνού.

Μετά την κατάκτηση της Άρτας από τους Τούρκους, το 1449, οι Εβραίοι έτυχαν θρησκευτικής και οικονομικής ελευθερίας. Λίγο αργότερα (1480-1494) η Εβραϊκή Κοινότητα ενισχύθηκε πληθυσμιακά από την εγκατάσταση εκεί Εβραίων από την Απουλία και την Καλαβρία, καθώς και εξορισθέντων από την Ισπανία σεφαραδιτών Εβραίων (1492). Αυτοί αποτέλεσαν μία χωριστή Κοινότητα, ίδρυσαν τη Συναγωγή «Πουλιέζα», εβραϊκό σχολείο και φιλανθρωπικούς συλλόγους, δημιουργώντας παράλληλα έναν ”ευγενή ανταγωνισμό” με τους ντόπιους ρωμανιώτες Εβραίους.

Οι Εβραίοι της πόλης ζούσαν στους συνοικισμούς «Όχθο», «Τσιμέντα» και «Ρολόϊ», που βρίσκονταν στο κέντρο της πόλης.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

Ποικίλες ήταν οι επαγγελματικές ασχολίες των Εβραίων της Άρτας: Υπήρχαν πέντε έως έξι μεγάλα εμπορικά καταστήματα και άλλα μικρότερα εμπορικά, δερματοπωλεία, υαλοπωλεία, αλλά και επαγγελματίες φανοποιοί, γαλακτοπώλες, κρεοπώλες, γυρολόγοι και μοδίστρες. Υπήρχαν επίσης δύο εκπαιδευτικοί, ένας γιατρός κι ένας δημόσιος υπάλληλος. Το 1911 ιδρύθηκε μία μεγάλη εμπορική ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία «Ιωχανάς – Γκανής – Χατζής & Σία», η οποία δέσποζε στην αγορά για πολλά χρόνια.

Ονομάζομαι Ισαάκ Μιζάν και έχω αριθμό βραχίονα 182641 (audio)
Το εβραϊκό σχολείο της Κοινότητας στην Άρτα.

Η Κοινότητα διατηρούσε εβραϊκό σχολείο, επί της οδού Φιλελλήνων, στην εβραϊκή συνοικία. Αποτελείτο από δύο μεγάλες αίθουσες: η μία χρησίμευε για αποθήκη τροφίμων και σιταριού (για διανομή στους απόρους το χειμώνα). Η άλλη αίθουσα χωριζόταν σε δύο μέρη, το ένα λειτουργούσε ως αίθουσα διδασκαλίας και το άλλο ως αίθουσα συνεδριάσεων και πολιτιστικών συγκεντρώσεων. Την ελληνική και εβραϊκή γλώσσα δίδασκαν δύο δάσκαλοι. Στο σχολείο φοιτούσαν Εβραίοι και μερικοί Χριστιανοί μαθητές.

Για τις ανάγκες της Κοινότητας δημιουργήθηκε ένα ακόμη σχολείο. Την περίοδο της Μικρασιατικής καταστροφής τα δύο εβραϊκά σχολεία στέγασαν πρόσφυγες.

Από το 1920 η Εβραϊκή Κοινότητα της Άρτας αναγνωρίστηκε ως «Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου» και συμμετείχε σε όλες τις δημόσιες εκδηλώσεις της πόλης. Κατά την απογραφή του 1939 η Κοινότητα αριθμούσε 500 περίπου μέλη, ενώ κατά τη Γερμανική Κατοχή είχε 384 Εβραίους.

Τη νύχτα της 24ης Μαρτίου 1944 συνελήφθησαν από τους Ναζί οι περισσότεροι Εβραίοι και εκτοπίστηκαν στα χιτλερικά στρατόπεδα του θανάτου. Ελάχιστοι μπόρεσαν να διαφύγουν. Τραγική ήταν επίσης η τύχη μιας εβραϊκής οικογένειας που κρυβόταν στο χωριό Κομμένο της Άρτας, όταν οι Γερμανοί σφάγιασαν τους 317 κατοίκους του, μεταξύ των οποίων και τον Ζακίνο Ιερεμία, 42 ετών, τη γυναίκα του Ευτυχία, 37 ετών και την κόρη τους Καίτη, 5 ετών.

Με τη λήξη του Πολέμου επέστρεψαν από τα στρατόπεδα 30 όμηροι και άλλοι 28 Εβραίοι που πρόλαβαν να διαφύγουν στα γύρω χωριά. Η Κοινότητα είχε απωλέσει το 84% του πληθυσμού της. Η παλιά ρωμανιώτικη Συναγωγή «Γκρέκα» είχε σχεδόν καταστραφεί, καθώς τα υπόλοιπα κοινοτικά κτίρια. Η Κοινότητα ήταν αποδιοργανωμένη και η περίθαλψη ανύπαρκτη. Οι επιζήσαντες Εβραίοι άρχισαν να εγκαθίστανται σε άλλες πόλεις της Ελλάδος ή μετανάστευσαν στο εξωτερικό.

Ανάμεσα σε εκείνους που γύρισαν από το κολαστήριο του Άουσβιτς και ο Ισαάκ Μιζάν.

Ονομάζομαι Ισαάκ Μιζάν και έχω αριθμό βραχίονα 182641 (audio)
Ο Ισαάκ Μιζάν με την κόρη του.

Η ΖΩΝΤΑΝΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΤΖΙΑΚΟ

«Παρ’ όλο που έχουν περάσει 68 ολόκληρα χρόνια από την σύλληψη μου και όσα ακολούθησαν, όλες οι εικόνες είναι ακόμα πάρα πολύ ζωντανές στην καρδιά μου και στην ψυχή μου», αναφέρει ο Ισαάκ Μιζάν στο ραδιοφωνικό ντοκιμαντέρ του Πρώτου Προγράμματος και προσθέτει: «Όλοι εμείς οι όμηροι που κατορθώσαμε και βγήκαμε ζωντανοί από τις στάχτες των κρεματορίων και που δυστυχώς λιγοστεύουμε χρόνο με τον χρόνο, ένα πράγμα έχουμε στο μυαλό μας, μια πολύτιμη και ιερή παρακαταθήκη. Να κρατήσουμε ζωντανή την μνήμη για όσα θηριώδη συνέβησαν στα στρατόπεδα του θανάτου, να μην αφήσουμε κανέναν να τα αμφισβητήσει, να μην αφήσουμε τον χρόνο να τα αλλοιώσει. Άλλωστε όπως είπε και ο φιλόσοφος Τζορτζ Σανταγιάνα “Όποιος δεν θυμάται το παρελθόν του, είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει”. Νομίζω ότι η φράση αυτή περικλείει και αντιπροσωπεύει όλα όσα ζήσαμε στο Άουσβιτς».

Ακούστε τη συγκλονιστική μαρτυρία του Ισαάκ Μιζάν στο Πρώτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας:

Όλες οι Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο,  στο ertnews.gr
Διάβασε όλες τις ειδήσεις μας στο Google
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου (όχι αυτολεξεί) ή μέρους αυτών μόνο αν:
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος