Νότης Περγιάλης – 10 Νοεμβρίου 2009 (video)

Φέτος συμπληρώνονται 15 χρόνια από το θάνατο του συγγραφέα, ηθοποιού, σκηνοθέτη και στιχουργού Νότη Περγιάλη, στις 10 Νοεμβρίου 2009. Ο Νότης Περγιάλης γεννήθηκε στα Ανώγεια της Λακωνίας το 1920, όπου έγραψε και το πρώτο του θεατρικό έργο «Από το θάνατο στη ζωή», παράλληλα με τον αντιστασιακό αγώνα που έδωσε κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Μετά την Απελευθέρωση πήγε στην Αθήνα με σκοπό να γίνει συγγραφέας, αλλά τελικά σπούδασε υποκριτική στο Θεατρικό Σπουδαστήριο του Βασίλη Ρώτα. Τη χρονιά της αποφοίτησης του βραβεύτηκε και στον Καλοκαιρίνειο Διαγωνισμό για το θεατρικό του έργο «Ο πόνος γεννάει θεούς». Ένα χρόνο αργότερα ανέβηκε θέατρο το «Νυφιάτικο τραγούδι» κι ακολούθησαν πολλά ακόμη, όπως: «Η Ηλιογέννητη», «Το κορίτσι με το κορδελάκι», «Χρυσό χάπι», η διασκευή του μυθιστορήματος του Νίκου Καζαντζάκη «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», σε συνεργασία με τον Γεράσιμο Σταύρου,  η μουσική επιθεώρηση «Μαγική πόλη», που έγραψε μαζί με τον Ιάκωβο Καμπανέλλη, σε μουσική του Μίκη Θεοδωράκη κ.ά. Το 1954 ηχογραφήθηκε για το ραδιόφωνο το έργο του «Το άλογο του Θανάση», σε σκηνοθεσία του Νίκου Γκάτσου. Στον κινηματογράφο πρωτοεμφανίστηκε το 1953 στην ταινία «Το κλειδί της ευτυχίας». Στην πολύχρονη πορεία του στη μεγάλη οθόνη ξεχώρισε μέσα από τους ρόλους σε ταινίες όπως: «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο», «Τα κόκκινα φανάρια», «Ηλέκτρα» κ.ά. Παράλληλα, έγραψε σενάρια για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο, ποιήματα, διηγήματα και μυθιστορήματα, ενώ οι στίχοι του μελοποιήθηκαν από κορυφαίους συνθέτες όπως ο Μίκης Θεοδωράκης («Ο λεβέντης», «Μπλόκο της Καισαριανής»), ο Γιάννης Μαρκόπουλος («Γκρεμισμένα σπίτια») και ο Μάνος Χατζιδάκις («Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι»). Ο Νότης Περγιάλης τιμήθηκε με το Χρυσό Μετάλλιο της Ιερής Πόλεως του Μεσολογγίου και με Βραβείο Β΄ Ανδρικού Ρόλου  από τους κριτικούς για την ταινία «Ηλέκτρα» στο 3ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (1962). Το Αρχείο της ΕΡΤ, τιμώντας τη μνήμη του, ψηφιοποίησε και παρουσιάζει την εκπομπή:

ΠΡΟΣΩΠΑ ΘΕΑΤΡΟΥ
ΝΟΤΗΣ ΠΕΡΓΙΑΛΗΣ (video)

Ο Νότης Περγιάλης κάνει μια αναδρομή στην πολύχρονη πορεία του. Θυμάται τα παιδικά του χρόνια στα Ανώγεια της Σπάρτης, τα πρώτα βιβλία που διάβασε, που ήταν «Η Ερωφίλη» του Γεωργίου Χορτάτση και η «Ιλιάδα» του Ομήρου και τις πρώτες του προσπάθειες να ασχοληθεί με τη μουσική και τη ζωγραφική. Μιλά επίσης για τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής, τα οράματα της εποχής και την ανάγκη που υπήρχε να γραφτούν έργα που θα βοηθούσαν στην αντίσταση, αλλά και για τους αγώνες που έδωσε ο ίδιος. Αναφέρεται στο πρώτο θεατρικό έργο που έγραψε τότε «Από το θάνατο στη ζωή», τονίζοντας ότι: «Από τότε πήρα κουράγιο και θάρρος κι άρχισα να γράφω στίχους, ποιήματα, που ήταν κι αυτά μέσα στον αγώνα». Θυμάται επίσης πώς, μετά την Απελευθέρωση, κατάφερε να φτάσει στην Αθήνα, με μια πλαστή ταυτότητα και ξυπόλυτος. Ακολούθησαν οι σπουδές του στη θεατρική σχολή του Βασίλη Ρώτα και η βράβευση του στον Καλοκαιρίνειο Διαγωνισμό το 1948, για το έργο του «Ο πόνος γεννάει θεούς». Ως εισηγητής τότε ο Γρηγόριος Ξενόπουλος είχε πει γι’ αυτόν: «Σήμερα με χαρά μου σας αναγγέλλω ότι γεννήθηκε ένας ποιητής του θεάτρου».

Αναφέρεται, ακόμη, στο «Νυφιάτικο τραγούδι», εξηγώντας ότι πρόκειται για ένα έργο με τρία επίπεδα: «Το πρώτο είναι η τιμή του αδελφού, το δεύτερο η καταπίεση της γυναίκας, ιδιαίτερα στις επαρχίες και το τρίτο ο αντίκτυπος του Εμφυλίου», στην «Ηλιογέννητη», στο «Κορίτσι με το κορδελάκι» και στο ανέβασμα του μυθιστορήματος του Νίκου Καζαντζάκη «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», σε σκηνοθεσία Τάκη Μουζενίδη, του οποίου είχε κάνει τη διασκευή μαζί με τον Γεράσιμο Σταύρου. Όπως τονίζει: «Ήταν τόλμημα για την εποχή εκείνη, μια πραγματικά μεγαλειώδης παράσταση. Ο κόσμος την τίμησε, γέμιζε κάθε βράδυ το θέατρο». Το έργο ανέβηκε στο Λαϊκό Θέατρο του Μάνου Κατράκη, όπως και το αντιπολεμικό «Χρυσό χάπι», το οποίο ήταν αφιερωμένο στα θύματα της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι. Επίσης, μιλά για την «Αντιγόνη της Κατοχής», τονίζοντας ότι ήταν η πρώτη φορά που τόλμησε ένας Έλληνας συγγραφέας να ανεβάσει ένα αντιστασιακό έργο στο θέατρο.

Τέλος, ο Νότης Περγιάλης, αναφέρεται στα έργα του «Ο Αζάρ ποτέ δεν πεθαίνει», «Η γειτονιά του Τσέχωφ», «Όταν σηκώθηκαν τα δέντρα», «Αυτό το δέντρο δεν το λέγανε υπομονή», αλλά και στη χρυσή εποχή του ραδιοφώνου, όπως τη χαρακτηρίζει (1952-1958), όπου ο ίδιος και άλλοι συγγραφείς περνούσαν προοδευτικές ιδέες μέσα από τα έργα τους.

Έρευνα-επιμέλεια: Νανά Νικολάου, Χρίστος Αυθινός
Σκηνοθεσία: Μάκης Μωραΐτης
Έτος παραγωγής: 1984

Δείτε περισσότερα στο archive.ert.gr