Ογδόντα δύο χρόνια μετά το τέλος του ισπανικού Εμφυλίου (1936-1939) η ισπανική κυβέρνηση προβαίνει σε μία ιστορική απόφαση. Διαθέτει την άμεση χορήγηση 665.000 ευρώ για έργα εκταφής και ταυτοποίησης των θυμάτων που θάφτηκαν ομαδικά στην Κοιλάδα των Πεσόντων του Ελ Εσκοριάλ. Εκτιμάται ότι στην συγκεκριμένη κοιλάδα αλλά και στην εκκλησία του νεκροταφείου βρίσκονται θαμμένοι ομαδικά τουλάχιστον 33.000 Ισπανοί από όλη την επικράτεια, που ανήκαν και στα δύο μέτωπα του Εμφυλίου.
Το βασιλικό διάταγμα στοχεύει στην ηθική και οικογενειακή αποκατάσταση για τα θύματα που υπέστησαν δίωξη ή βία κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου αλλά και κατά την διάρκεια της σαραντάχρονης δικτατορίας του Φρανθίσκο Φράνκο. Τα έργα που θα πραγματοποιηθούν θα επιτρέψουν την πρόσβαση στο εσωτερικό των κρυπτών και την ταυτοποίηση των θυμάτων με βάση το DNA. Tα λείψανα των θυμάτων διεκδικούσαν πολλές δεκαετίες οι οικογένειες των θυμάτων.
Το διάταγμα ανταποκρίνεται όχι μόνο στις συγκεκριμένες αξιώσεις των συγγενών που διεκδικούσαν την εκταφή των λειψάνων των συγγενών τους αλλά συμμορφώνεται κιόλας με τις εισηγήσεις πολλών διεθνών οργανισμών και κυρίως την Επιτροπή για τους Αγνοούμενους του ΟΗΕ.
Υπολογίζεται ότι κατά την διάρκεια της δικτατορίας, περίπου το 1959, μεταφέρθηκαν από ομαδικούς τάφους όλης της Ισπανίας ανθρώπινα υπολείμματα που ανήκουν στα θύματα του ισπανικού εμφύλιου πολέμου και θάφτηκαν στις κρύπτες της Kοιλάδας των Πεσόντων.
Η Ισπανία αποτελεί μετά την Καμπότζη, την δεύτερη χώρα σε ομαδικούς τάφους, οι οποίοι ανέρχονται περίπου σε 2.052 και μέχρι σήμερα οι 1.821 δεν έχουν ακόμα ανοιχτεί. Οι αγνοούμενοι πάντως υπολογίζεται ότι ξεπερνούν τις 100.000. Ο Νόμος 52/2007 που δημοσιοποιήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου, γνωστός ως «Νόμος για την Ιστορική Μνήμη», ψηφίστηκε από το ισπανικό κοινοβούλιο επί κυβέρνησης του Χοσέ Λουίς Ροντρίγο Θαπατέρο και ήρθε να καλύψει, εν μέρει μόνο, την απαίτηση αυτή των οικογενειών των θυμάτων. Θέτει όρους, αναγνωρίζει δικαιώματα και λαμβάνει μέτρα για όσους έχουν εκδιωχθεί, βασανιστεί, φυλακιστεί ή εκτελεστεί αρχικά την περίοδο του Εμφυλίου (1936-1939) και κατόπιν την περίοδο της δικτατορίας του Φρανθίσκο Φράνκο. Στην ουσία καλύπτει κενά, που η γενική Αμνηστία του 1977 δεν είχε κατάφερε να καθορίσει.
Οι προσπάθειες των συγγενών των θυμάτων εισακούστηκαν στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, έκθεση του οποίου δημοσιοποιήθηκε το 2014. Ο σύμβουλος του ΟΗΕ Πάμπλο ντε Γκρέιφ (Pablo de Greiff) μετά από επίσημη επίσκεψη στην Ισπανία και πληθώρα επαφών με όλες τις πλευρές, συνέταξε 20σέλιδη έκθεση στην οποία ανέλυε την κατάσταση αλλά κυρίως επιπλήττοντας την τότε ισπανική κυβέρνηση για την έλλειψη ενδιαφέροντος και για την σοβαρή καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που σημειώθηκαν τόσο κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου, όσο και την περίοδο της δικτατορίας. Η βασική του επισήμανση είναι ότι «Στην Ισπανία δεν υπήρξε ποτέ κρατική πολιτική για τη διερεύνηση της αλήθειας και την απόδοση δικαιοσύνης και την αποζημίωση των θυμάτων. Δεν υπάρχει επίσημη πληροφόρηση, η ιστορική έρευνα παρεμποδίζεται με κάθε τρόπο και η ιδιωτική μορφή των εκταφών αποδεικνύει την αδιαφορία των κρατικών θεσμών». Επιπλέον η έκθεση αναφέρεται ιδιαίτερα στο γεγονός ότι τα σώματα ασφαλείας (στρατός, αστυνομία και χωροφυλακή) όταν εκπαιδεύονται δεν λαμβάνουν καμία ιστορική πληροφορία για τις βαρβαρότητες που σημειώθηκαν την περίοδο του Φρανκισμού πολλές για τις οποίες φέρουν ευθύνη τα ίδια τα σώματα ασφαλείας. Το δικαστικό σώμα επίσης, τονίζεται στην έκθεση, έχει πλημμελή εκπαίδευση σε θέματα που αφορούν στα ανθρώπινα δικαιώματα και σε διεθνή αδικήματα όπως τη γενοκτονία, τα εγκλήματα πολέμου και τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Επιπλέον έκανε ειδική αναφορά στο Centro Documental de la Memoria Histórica de Salamanca και στην ύπαρξή του αλλά καταδίκαζε την αδυναμία πρόσβασης στο αξιόλογο αρχείο. Τέλος, πραγματοποίησε εκτενή αναφορά για την Κοιλάδα των Πεσόντων (Valle de los Caídos) στο Ελ Εσκοριάλ λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Μαδρίτη, όπου βρισκόταν ως το 2019, ο τάφος του δικτάτορα Φρανθίσκο Φράνκο μαζί με τον τάφο του Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα, ιδρυτή των Φαλαγγιτών. Οι δύο τάφοι βρίσκονταν στο κέντρο μίας τεράστιας Βασιλικής η οποία χτίστηκε από χιλιάδες πολιτικούς κρατούμενους σε απάνθρωπες συνθήκες, ενώ στην ίδια την Κοιλάδα βρίσκονται θαμμένοι πάνω από 33.000 πεσόντες και των δύο πλευρών. Ο ντε Γκρέιφ ισχυρίστηκε ότι αδυνατούσε να κατανοήσει «γιατί τόσο ο Ριβέρα, όσο και ο Φράνκο βρίσκονται θαμμένοι εκεί αφού δεν υπήρξαν θύματα του Εμφυλίου αλλά και πώς είναι δυνατόν να αποτελεί το μέρος αυτό τόπο συμφιλίωσης, όταν εκεί βρίσκεται ο τάφος του δικτάτορα με φρέσκα λουλούδια κάθε μέρα…».
Τον Οκτώβριο του 2019, ο τάφος του δικτάτορα Φράνκο, με απόφαση της κυβέρνησης Σάντσεθ ανοίχθηκε και τα οστά του μεταφέρθηκαν σε οικογενειακό τάφο. Από τότε σταμάτησαν και οι προσελεύσεις με λουλούδια των νοσταλγών της δικτατορίας.
Ανταπόκριση από Μαδρίτη Θεοδώρα Μακρή
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος