ΕL Pais: Σχέδιο έκτακτης ανάγκης της ΕΕ – Υποχρεωτική η μοιρασιά φυσικού αερίου εάν η Ρωσία διακόψει τις προμήθειες

Ανταπόκριση – Μαδρίτη: Δώρα Μακρή

«Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει να εγκρίνει ένα σχέδιο εξοικονόμησης ενέργειας στις 18 Μαΐου για την αντιμετώπιση πιθανής απότομης διακοπής της παροχής ρωσικού αερίου. Οι Βρυξέλλες προειδοποιούν ότι σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης τα μέτρα θα επηρεάσουν σχεδόν όλους τους εταίρους της ΕΕ, επειδή όσοι έχουν άλλες πηγές προμήθειας, όπως η Ισπανία, θα πρέπει να μοιραστούν το φυσικό αέριο τους με τις χώρες που επηρεάζονται από την περικοπή του Κρεμλίνου», αναφέρεται στο δημοσίευμα της ισπανικής εφημερίδας,  El Pais.

Οι Βρυξέλλες θα απαιτήσουν ενεργειακό δελτίο, που θα ξεκινούσε από τον βιομηχανικό τομέα, να εφαρμόζεται με τέτοιο τρόπο ώστε οι εταιρείες σε μια χώρα με πλήρη προσφορά να μην έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι εκείνων σε χώρες που πλήττονται από τη Μόσχα. Για να προσπαθήσουν να αποφύγουν το δελτίο, αρκετοί εταίροι της ΕΕ έχουν ήδη αρχίσει να υιοθετούν μέτρα για τον περιορισμό της κατανάλωσης, που κυμαίνονται από τα μέσα μαζικής μεταφοράς έως τη μείωση του θερμοστάτη σε κτίρια, δημόσιες υπηρεσίες ή πισίνες.

«Ο κίνδυνος ενεργειακής έκτακτης ανάγκης κερδίζει έδαφος»

Σύμφωνα με κοινοτικές πηγές, οι Βρυξέλλες θα χρησιμοποιήσουν τον κανονισμό για την ασφάλεια του εφοδιασμού, που ισχύει από το 2017, για να επιβάλουν μέτρα που εγγυώνται την άφιξη επαρκούς φυσικού αερίου σε προστατευμένους πελάτες (νοικοκυριά και βασικές κοινωνικές υπηρεσίες) σε όλες τις χώρες και που μετριάζουν την οικονομική και κοινωνική μια πιθανή έκτακτη ανάγκη.

Κάθε πληγείσα χώρα, σύμφωνα με τους κανονισμούς, μπορεί να κηρύξει το επίπεδο έκτακτης ανάγκης σε εθνικό επίπεδο και να εισαγάγει τους δικούς της κανόνες δελτίων. Επιπλέον, οι χώρες με προβλήματα εφοδιασμού θα μπορούν να επικαλεστούν τη ρήτρα αλληλεγγύης που προβλέπει ο κοινοτικός κανονισμός, κάτι που θα ανάγκαζε τους γείτονές τους να ικανοποιήσουν τη ζήτησή τους.

Όμως εναπόκειται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να κηρύξει περιφερειακή έκτακτη ανάγκη (όταν επηρεάζει πολλές χώρες) ή σε επίπεδο ολόκληρης της Ένωσης εάν γενικευθεί η κρίση εφοδιασμού.

Οι Βρυξέλλες θα είναι επιφορτισμένες με την επαλήθευση της ορθής εφαρμογής της ρήτρας αλληλεγγύης και ότι καμία χώρα δεν τηρεί τις υποχρεώσεις της να υποστηρίζει τους υπόλοιπους κοινοτικούς εταίρους. Κοινοτικές πηγές επισημαίνουν ότι, σε περίπτωση προβλημάτων εφοδιασμού, τα πρώτα μέτρα θα είναι εθελοντικά και θα αποσκοπούν στη μείωση της κατανάλωσης στον βιομηχανικό τομέα.

Αλλά προσθέτουν ότι σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, τα κράτη θα πρέπει να επιβάλουν περιορισμό ή ακύρωση της προσφοράς τόσο για να καλύψουν τη ζήτηση των βασικών πελατών τους όσο και για να βοηθήσουν άλλες χώρες να καλύψουν τη ζήτηση του ίδιου τύπου πελατών. Επιπλέον, θα δοθεί προτεραιότητα στη χρήση φυσικού αερίου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και η μεταφορά υδρογονανθράκων για άμεση κατανάλωση θα υπερισχύσει αυτών που προορίζονται για την αναπλήρωση των αποθεμάτων.

Οι ελλείψεις ηλεκτρικής ενέργειας μπορούν επίσης να ραγίσουν την εσωτερική αγορά εάν η παραγωγή παραμείνει κανονική σε ορισμένα μέρη και μειωθεί ή σταματήσει σε άλλα. «Τα κράτη μας ζητούν ένα συντονισμένο σχέδιο, για να αποφασίσουμε από κοινού και ομοιόμορφα ποιες βιομηχανίες θα επηρεαστούν από ενδεχόμενο δελτίο και να αποφευχθεί η δημιουργία προβλήματος ανταγωνισμού μεταξύ τους», επισημαίνουν πηγές από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Η Επίτροπος Ανταγωνισμού, Margrethe Vestager, πιθανότατα θα είναι υπεύθυνη για τη διασφάλιση ίσων συνθηκών, όπως έκανε με τις κρατικές ενισχύσεις κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ο πρώτος αναμενόμενος περιορισμός, εάν χρειαστεί, θα ήταν να αναγκαστούν οι χώρες να μειώσουν την κατανάλωση που, για περιστασιακούς λόγους, εμφανίζουν ζήτηση υψηλότερη από τον συνήθη μέσο όρο την αντίστοιχη περίοδο του έτους.

Για να αποφύγει αυτό το σενάριο , η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ξεκινήσει έναν ξέφρενο αγώνα δρόμου για να βρει εναλλακτικές λύσεις στον μέχρι τότε κύριο προμηθευτή ενέργειας της, τη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν. Αλλά οι Βρυξέλλες αναγνωρίζουν ότι, βραχυπρόθεσμα, θα είναι πρακτικά αδύνατο να αντικατασταθεί όλη η ογκώδης ρωσική προσφορά φέτος, ειδικά στην αγορά φυσικού αερίου.

La UE exigirá a los países compartir el gas si Rusia corta el suministro https://t.co/LEw0L0YEvv

— Cuba Sin Fronteras (@CubaSinFrontera) May 9, 2022

Από τα 155.000 εκατομμύρια κυβικά μέτρα που φτάνουν κάθε χρόνο από τη Ρωσία, η Επιτροπή πιστεύει ότι τα δύο τρίτα μπορούν να αντικατασταθούν. Επομένως, θα λείπουν περίπου 50.000 εκατομμύρια κυβικά μέτρα, αριθμός που ισοδυναμεί με το άθροισμα της κατανάλωσης φυσικού αερίου της Ρουμανίας, της Ουγγαρίας, της Αυστρίας, της Τσεχικής Δημοκρατίας, της Σλοβακίας, της Εσθονίας, της Λετονίας και της Λιθουανίας για 12 μήνες. Και μόνο η Γερμανία χρειάζεται περίπου 90 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως.

Η Ευρωπαία Επίτροπος Ενέργειας, Kadri Simson, έχει ήδη ζητήσει από τις 27 κυβερνήσεις της ΕΕ να επικαιροποιήσουν τα σχέδια έκτακτης ανάγκης τους για να ενσωματώσουν τον αυξανόμενο κίνδυνο έλλειψης εφοδιασμού.

Εκτός από την Πολωνία και τη Βουλγαρία, που έχασαν αναγκαστικά τον εφοδιασμό, η Λετονία και η Λιθουανία ανακοίνωσαν ότι έχουν ήδη σταματήσει οικειοθελώς να εισάγουν ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο.

Στις σκανδιναβικές χώρες που βρίσκονται πιο κοντά στη Ρωσία, η  κυβέρνηση της Δανίας ανακοίνωσε την Παρασκευή ότι τα σχέδια θα επιταχυνθούν για την κατασκευή δύο τεχνητών «ενεργειακών νησιών» – το ένα στη Βόρεια Θάλασσα και το άλλο στη Βαλτική—με εκατοντάδες ανεμογεννήτριες. Η Φινλανδία και η Εσθονία συμφώνησαν να μισθώσουν έναν πλωτό τερματικό σταθμό επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου.

«Operation Thermostat»

Τα σχέδια της Επιτροπής θα περιλαμβάνουν επίσης συστάσεις για τον περιορισμό της ιδιωτικής κατανάλωσης όλων των τύπων ενέργειας, αν και η εφαρμογή και ο έλεγχός της είναι ευθύνη των εθνικών ή τοπικών αρχών.

Στη Γερμανία και την Ιταλία, δύο από τους μεγάλους καταναλωτές ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου, οι εκκλήσεις για εξοικονόμηση πόρων επαναλαμβάνονται ασταμάτητα τις τελευταίες εβδομάδες.

Στο Βερολίνο, επιπλέον, η δημόσια εταιρεία που διαχειρίζεται τις δημόσιες πισίνες ανακοίνωσε πριν από λίγες ημέρες ότι αυτή την εποχή το νερό θα είναι από έναν έως δύο βαθμούς πιο κρύο. Οι δημοφιλείς πισίνες της πρωτεύουσας θερμαίνονται με φυσικό αέριο.

Ο θερμοστάτης έχει αρχίσει να γυρίζει και στην Ιταλία. Η εκτελεστική εξουσία του Μάριο Ντράγκι έχει ήδη εγκρίνει διάταγμα με επείγοντα μέτρα για εξοικονόμηση ενέργειας. Το πιο εντυπωσιακό, που βρίσκεται στην πρώτη φάση ενός σχεδίου δελτίων που μπορεί να επεκταθεί πολύ περισσότερο μετά το καλοκαίρι, ονομάστηκε Operation Thermostat και θα συνίσταται στον περιορισμό των βαθμών συντήρησης των δημόσιων κτιρίων: το καλοκαίρι και το χειμώνα .

Το μέτρο είναι ότι το χειμώνα η θερμοκρασία δεν μπορεί να είναι πάνω από 19 βαθμούς, με περιθώριο δύο βαθμών. Το καλοκαίρι, από την άλλη, ο θερμοστάτης δεν θα μπορεί να σημειώσει λιγότερο από 27, με το ίδιο περιθώριο: δηλαδή 25 βαθμούς.

Η ολλανδική εταιρεία συμβούλων Kalavasta, που ειδικεύεται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την εξοικονόμηση ενέργειας, υπολογίζει ότι μόνο η Ολλανδία ξοδεύει 30 εκατομμύρια ευρώ την ημέρα για αέριο από τη Ρωσία -σχεδόν δύο ευρώ ανά άτομο- και ότι το 15% του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται αυτή τη στιγμή προέρχεται από εκεί. Για να περιοριστεί η τρέχουσα εξάρτηση, η θερμοκρασία σε 200 επίσημα κτίρια έχει ήδη πέσει από τους 21 στους 19 βαθμούς. Εκτός από το να κατεβάζετε τον θερμοστάτη κατά τη διάρκεια της ημέρας, αφήστε τον στους 15 βαθμούς τη νύχτα. «Με την πρώτη κίνηση εξοικονομούνται 200 ​​ευρώ το χρόνο. με το δεύτερο 260 ευρώ το χρόνο», σύμφωνα με τα υπουργεία Ενέργειας και Στέγασης. Την ώρα του ντους η πρόταση είναι να μην ξεπερνά τα πέντε λεπτά, γιατί «το 80% του ημερήσιου ζεστού νερού χρησιμοποιείται εκείνη την ώρα».

Η Επιτροπή χαιρετίζει όλες αυτές τις εθνικές και τοπικές πρωτοβουλίες, αλλά πιστεύει ότι δεν θα είναι αρκετές εάν υπάρξει πλήρης ρήξη με τη Μόσχα. «Πρέπει να εξετάσουμε τον συντονισμό σε ευρωπαϊκό επίπεδο ζήτησης, μέτρα για τη μείωση της κατανάλωσης και τη βέλτιστη χρήση των δικτύων φυσικού αερίου», προειδοποίησε ο Ευρωπαίος Επίτροπος Kadri Simson μετά την έκτακτη συνεδρίαση του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ.