Τα κράτη-μέλη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) κατέληξαν σε συμφωνία για έναν νέο τριετή προϋπολογισμό-ρεκόρ ύψους 21,7 δισ. ευρώ για την περίοδο 2026-2029, ενισχύοντας ουσιαστικά τον ρόλο της Ευρώπης στο διάστημα, αλλά και στη στρατηγική ασφάλειας και άμυνας.
Ανταπόκριση – Βρυξέλλες
Η απόφαση, που ελήφθη στο υπουργικό συμβούλιο της ESA στη Βρέμη στις 27 Νοεμβρίου, θεωρείται «ιστορική» από την ηγεσία της Υπηρεσίας, καθώς συνιστά αύξηση περίπου 32% σε ονομαστικούς όρους σε σχέση με την απόφαση του 2022.
Ο γενικός διευθυντής της ESA, Γιόζεφ Άσμπάχερ, έκανε λόγο για «απίστευτο» αποτέλεσμα, υπογραμμίζοντας ότι το επίπεδο των συνεισφορών αντικατοπτρίζει μια σαφή ψήφο εμπιστοσύνης στην ικανότητα της Υπηρεσίας να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τους ευρωπαϊκούς πόρους.
Ο επίτροπος της ΕΕ για την Άμυνα και το Διάστημα, Άντριους Κουμπίλιους, χαρακτήρισε το αποτέλεσμα της υπουργικής διάσκεψης «αξιοσημείωτο» και μίλησε για έναν «κρίσιμο προϋπολογισμό – γέφυρα», ο οποίος θα στηρίξει τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών διαστημικών προγραμμάτων μέχρι την έγκριση του επόμενου πολυετούς προϋπολογισμού της ΕΕ.
Προτεραιότητα σε παρατήρηση της Γης και μεταφορές
Η νέα δέσμη χρηματοδότησης αναδιατάσσει τις προτεραιότητες, με αισθητές ενισχύσεις σε κρίσιμους τομείς και περικοπές σε άλλους. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο κ. Άσμπάχερ, ο τομέας της παρατήρησης της Γης λαμβάνει 3,5 δισ. ευρώ, περισσότερα από όσα είχαν προταθεί αρχικά, επιβεβαιώνοντας ότι οι κλιματικές, περιβαλλοντικές και ασφαλιστικές ανάγκες βρίσκονται στο επίκεντρο. Ιδιαίτερα ενισχυμένος είναι και ο προϋπολογισμός για τις διαστημικές μεταφορές, που φτάνει τα 4,4 δισ. ευρώ, σημαντική αύξηση σε σχέση με προηγούμενες υπουργικές συνδρομές, με στόχο την ενίσχυση της ευρωπαϊκής πρόσβασης στο διάστημα και την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών πυραυλικών συστημάτων.
Το επιστημονικό πρόγραμμα λαμβάνει 3,787 δισ. ευρώ, με τα κράτη-μέλη να δεσμεύονται για ετήσια αύξηση 3,5% πάνω από τον πληθωρισμό, προκειμένου να διασφαλιστεί η συνέχεια των μακροπρόθεσμων αποστολών και η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών.
Η συνδεσιμότητα και οι ασφαλείς επικοινωνίες προσεγγίζουν τα 2,1 δισ. ευρώ, ενώ η «διαστημική ασφάλεια» –που καλύπτει ζητήματα όπως η παρακολούθηση απειλών από το διάστημα και η προστασία κρίσιμων υποδομών– ανέρχεται σε περίπου 957 εκατ. ευρώ, ενσωματώνοντας σαφή διάσταση ασφάλειας και άμυνας.
Περικοπές στην επανδρωμένη και ρομποτική εξερεύνηση
Αντιστρόφως, η ρομποτική και ανθρώπινη εξερεύνηση υφίσταται αισθητή μείωση σε σχέση με τις αρχικές προτάσεις του γενικού διευθυντή, από τα 3,77 δισ. ευρώ σε περίπου 2,98 δισ. ευρώ. Η αναπροσαρμογή αυτή υποδηλώνει ότι, τουλάχιστον για την προσεχή τριετία, τα κράτη-μέλη επέλεξαν να δώσουν προτεραιότητα σε εφαρμογές με άμεση οικονομική, κλιματική ή στρατηγική αξία, σε σχέση με πιο φιλόδοξες αποστολές εξερεύνησης.
Παρά την πίεση στον συγκεκριμένο φάκελο, η ESA εξακολουθεί να επενδύει σε προγράμματα που διατηρούν την ευρωπαϊκή παρουσία σε διεθνείς πρωτοβουλίες εξερεύνησης, όπως οι συνεργασίες με τη NASA.
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και οι ανακοινώσεις για τις επόμενες ευρωπαϊκές συμμετοχές στο πρόγραμμα Artemis, οι οποίες ενισχύουν το πολιτικό και συμβολικό βάρος της Ευρώπης στο νέο «σεληνιακό» κεφάλαιο της διαστημικής πολιτικής.
Η Γερμανία στην κορυφή της χρηματοδότησης
Στο σκέλος των εθνικών συνεισφορών, η Γερμανία εδραιώνει τον ρόλο της ως πρώτος χρηματοδότης, με περίπου 5,1 δισ. ευρώ –ποσοστό που υπερβαίνει το ένα πέμπτο του συνολικού προϋπολογισμού– επιβεβαιώνοντας τη στρατηγική της επιλογή να ενισχύσει την παρουσία της στον διαστημικό τομέα.
Ακολουθούν η Γαλλία με περίπου 3,6 δισ. ευρώ και η Ιταλία με 3,5 δισ. ευρώ, ενώ η Ισπανία καταγράφει εντυπωσιακό διπλασιασμό της συνεισφοράς της σε σχέση με την προηγούμενη υπουργική απόφαση.
Σημαντική είναι και η «έκρηξη» της συμβολής του Καναδά, εταίρου της ESA, ο οποίος αυξάνει τη συμμετοχή του κατά περίπου 400%, εξέλιξη που αντανακλά την εντεινόμενη διατλαντική συνεργασία στο διάστημα. Ορισμένα κράτη, όπως η Σουηδία και η Ρουμανία, εμφανίζουν μειωμένες συνδρομές, ενώ η Βέλγιο –με ιδιαίτερα ανεπτυγμένο διαστημικό οικοσύστημα– ξεπερνά το όριο του ενός δισ. ευρώ, ενισχύοντας το ρόλο της στον βιομηχανικό καταμερισμό της ESA.
Εμβάθυνση συνεργασίας ESA–ΕΕ και «European Space Resilience»
Πέρα από τις αριθμητικές αυξήσεις, η υπουργική διάσκεψη χρησίμευσε ως πλατφόρμα για να τεθεί στο προσκήνιο ο στόχος της ενίσχυσης της συνεργασίας μεταξύ ESA και ΕΕ, με σκοπό την αξιοποίηση συνεργειών και την αποφυγή κατακερματισμού σε προγράμματα με έντονη στρατηγική διάσταση. Οι υπουργοί ζήτησαν από την Υπηρεσία να προχωρήσει στην υλοποίηση της πρωτοβουλίας «European Space Resilience» (ERS), η οποία εστιάζει στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας της Ευρώπης μέσω προηγμένων διαστημικών δυνατοτήτων σε παρατήρηση Γης, πλοήγηση και ασφαλείς επικοινωνίες.
Σύμφωνα με την προσέγγιση που παρουσιάστηκε, το ERS αποσκοπεί στη γρήγορη πρόσβαση σε επικαιροποιημένες εικόνες και δεδομένα από το διάστημα, που θα υποστηρίζουν ανθρωπιστικές αποστολές, διαχείριση φυσικών καταστροφών και δράσεις για την κλιματική προσαρμογή, αλλά και μη επιθετικές αμυντικές ανάγκες. Η εγγραφή στον νέο αυτό μηχανισμό παραμένει ανοιχτή έως το επόμενο έτος, δίνοντας χρόνο στα κράτη-μέλη να ενταχθούν ή να ενισχύσουν τη συμμετοχή τους ανάλογα με τις εθνικές προτεραιότητές τους.
Νέο κέντρο ασφάλειας στην Πολωνία
Σημαντική πολιτική και επιχειρησιακή διάσταση έχει η πρόθεση δημιουργίας ενός νέου κέντρου της ESA αφιερωμένου στη διαστημική ασφάλεια, το οποίο προτείνεται να εγκατασταθεί στην Πολωνία.
Το κέντρο αυτό θα συμπληρώνει τις υπάρχουσες υποδομές ασφάλειας και ανθεκτικότητας, συμβάλλοντας στον συντονισμό και την ανάπτυξη ευρωπαϊκών ικανοτήτων στον τομέα της «space security» και της προστασίας κρίσιμων υποδομών.
Οι τεχνικές απαιτήσεις, οι θεματικές προτεραιότητες και το μοντέλο χρηματοδότησης του κέντρου θα εξεταστούν σε βάθος τους επόμενους μήνες, με το συμβούλιο της ESA να αναμένεται να ενημερωθεί για τα συμπεράσματα της μελέτης εντός του 2026.
Η επιλογή της Πολωνίας, κράτους της ανατολικής πτέρυγας της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, προσδίδει επιπλέον γεωπολιτικό βάρος στην πρωτοβουλία, στον απόηχο της γενικότερης αναβάθμισης της ανατολικής διάστασης της ευρωπαϊκής άμυνας.
Αρκτικό Διαστημικό Κέντρο στη Νορβηγία
Στο περιθώριο του συμβουλίου, η ESA υπέγραψε με τη Νορβηγία επιστολή προθέσεων για την ανάπτυξη ενός νέου Αρκτικού Διαστημικού Κέντρου, με έδρα το Τρόμσο.
Η πρωτοβουλία αξιοποιεί τον ήδη υφιστάμενο ρόλο της πόλης ως κέντρου ελέγχου για την αρκτική μετεωρολογική αποστολή, ενώ φιλοδοξεί να αποτελέσει κόμβο για αποστολές παρατήρησης Γης, πλοήγησης και τηλεπικοινωνιών στην ευαίσθητη περιοχή του Αρκτικού.
Κατά την ESA, οι διαστημικές τεχνολογίες μπορούν να συμβάλουν καίρια στην παρακολούθηση και στην άμβλυνση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην Αρκτική, υποστηρίζοντας παράλληλα τη βιώσιμη ανάπτυξη, την πολιτική προστασία και τη διαχείριση ενέργειας. Κοινή ομάδα εργασίας ESA–νορβηγικής διαστημικής υπηρεσίας θα εξετάσει μέχρι το τέλος του 2026 τις θεματικές προτεραιότητες, το μοντέλο διακυβέρνησης και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης, ανοίγοντας τον δρόμο για μια νέα ευρωπαϊκή «θύρα» στο Βόρειο Άκρο.
Η ευρωπαϊκή παρουσία στο πρόγραμμα Artemis
Τέλος, η ESA, σε συντονισμό με τις αρμόδιες υπουργούς της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας, ανακοίνωσε ότι οι τρεις επόμενοι Ευρωπαίοι αστροναύτες που θα συμμετάσχουν σε αποστολές του προγράμματος Artemis της NASA θα προέρχονται από τις τρεις αυτές χώρες.
Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις, ο πρώτος θα είναι Γερμανός, ενώ για τη γαλλική θέση θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι θα επιλεγεί ο Τόμας Πεσκέ, ενισχύοντας την προβολή της Ευρώπης σε ένα υψηλού συμβολισμού και τεχνολογικού κύρους πρόγραμμα.
Η συμμετοχή αυτή λειτουργεί ως αντίβαρο στις περικοπές της χρηματοδότησης της επανδρωμένης εξερεύνησης, καθώς επιτρέπει στην Ευρώπη να διατηρεί ορατό ρόλο στις διεθνείς αποστολές μεγάλης κλίμακας, ακόμη κι αν οι ίδιοι οι ευρωπαϊκοί πόροι κατευθύνονται κυρίως σε εφαρμογές με πιο άμεσο αντίκτυπο για την οικονομία, το κλίμα και την ασφάλεια.
Σε πολιτικό επίπεδο, η παρουσία Ευρωπαίων αστροναυτών στο Artemis συνδέεται άμεσα με τη στρατηγική επιδίωξη για ευρωπαϊκή φωνή στα μελλοντικά σεληνιακά και διαπλανητικά εγχειρήματα.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος
