Δέκα χρόνια από τον θάνατο του σημαντικού Έλληνα συνθέτη Αργύρη Κουνάδη – Αφιέρωμα από το Αρχείο της ΕΡΤ

Ο Έλληνας συνθέτης Αργύρης Κουνάδης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 20 Φεβρουαρίου 1924 με καταγωγή από τα Δινιλάτα Κεφαλονιάς. Σπούδασε στην Αθήνα πιάνο με τους Δ. Μακρή και Σ. Φαραντάτο στο Ωδείο Αθηνών και ανώτερα θεωρητικά και σύνθεση με τον Γιάννη Α. Παπαϊωάννου στο Ελληνικό Ωδείο.

Στην περίοδο της γερμανικής κατοχής εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ, έλαβε ενεργό μέρος στην αντίσταση και το 1943 έγραψε τον πρώτο ύμνο της οργάνωσης σε στίχους Γιώργου Τσαπόγα. Οι δυνάμεις κατοχής τον συνέλαβαν και κρατήθηκε για μικρό χρονικό διάστημα στις φυλακές της Καλλιθέας.

Κατά τη δεκαετία του 1950  συνεργάστηκε με το Ελληνικό Χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου μαζί με τον Μ. Χατζιδάκι και τον Μ. Θεοδωράκη, συνέθεσε μουσική για το θέατρο και τον κινηματογράφο και ακολούθως με υποτροφία από το Ι.Κ.Υ. (1958) σπούδασε σύνθεση με τον συνθέτη Βόλφγκανγκ Φόρτνερ (Wolfgang Fortner) και διεύθυνση ορχήστρας με τον μαέστρο Καρλ Φέτερ (Karl Veter) στην Ανώτατη Μουσική Σχολή του Φράιμπουργκ της Δυτικής Γερμανίας. Συμμετέχει με επιτυχία το 1961 στο Διεθνή διαγωνισμό της Εταιρίας Σύγχρονης Μουσικής στη Κολωνία και αργότερα διδάσκει μουσική στην Ανώτατη Μουσική  Σχολή του Φράιμπουρκ. Το 1967 έλαβε μέρος στον Διεθνή Διαγωνισμό Μουσικής στο Αμβούργο και την περίοδο 1967-1973 διεύθυνε όλα τα προγράμματα “Musica Viva”  της ίδιας της σχολής καθώς και τα προγράμματα του Ινστιτούτου Σύγχρονης Μουσικής.

Ο Κουνάδης ήταν από τους πρώτους συνθέτες που έδειξαν ενδιαφέρον για το ρεμπέτικο τραγούδι το οποίο σε συνδυασμό με τη μουσική του Στραβίνσκυ και του Μπάρτοκ επηρέασε το έργο του κατά την περίοδο 1949 – 1957. Μελέτησε σε βάθος τη μουσική και πειραματίστηκε με διαφορετικά είδη σύνθεσης, το ατονικό, το δωδεκάφθογγο, το σειραϊκό και το αλεατορικό σύστημα, επέλεξε μια εξαιρετικά προχωρημένη και μοντέρνα μουσική τεχνοτροπία ιδιαίτερης αυστηρότητας, την οποία και δίδαξε ως καθηγητής μουσικής, προκρίνοντας τη λιτή παγκόσμια δύναμη του μελοποιημένου λόγου, διατηρώντας ωστόσο στο έργο του ένα λυρισμό, καθώς και την βαθιά πίστη ότι η τέχνη διατηρεί την παράδοση με τα σύγχρονα μέσα της.

Ο Αργύρης Κουνάδης έγραψε μουσική δωματίου, όπερες, μουσική για θέατρο και κινηματογράφο, σύνθεση για ελληνικά τραγούδια από τις δεκαετίες 1970 και 1980. Από τα έργα του θεωρούνται σημαντικότερα το «Χορικό» για συμφωνική ορχήστρα, το πρώτο ελληνικό έργο που παίχτηκε στις εκδηλώσεις της Εταιρείας Σύγχρονης Μουσικής (IGNM – SIMC) στην Κολωνία το 1959 και το πρώτο ελληνικό έργο που παίχτηκε από την Φιλαρμονική του Βερολίνου, τα «Ετεροφωνικά ιδιόμελα» για συμφωνική επίσης ορχήστρα, το «Κουϊντέτο για πνευστά» και το «Κουαρτέτο για έγχορδα» αλλά και οι όπερες «Το λαστιχένιο φέρετρο», «Τα μαγεμένα αναλόγια», «Απόδραση», «Τειρεσίας», «Βάκχαι». Τα έργα του έχουν παρουσιαστεί στην Ελλάδα, στην Εθνική Λυρική Σκηνή και στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και ήδη από τη δεκαετία του 1980 σε όλες της χώρες της Δυτικής Ευρώπης, ΗΠΑ, Καναδά, Αργεντινή, Βραζιλία, Ιαπωνία, Αυστραλία, Ισραήλ, Πολωνία, Ρουμανία και Γιουγκοσλαβία.

Από τα ελληνικά τραγούδια του ξεχωρίζουν το «Όρτσα τα πανιά», «Στη πλατεία Αβησσυνίας» και το «Do you like the Greece» που ερμήνευσε ο Α. Καλογιάννης, το «Δεν περισσεύει υπομονή» σε μία μοναδική ερμηνεία της Σωτηρίας Μπέλλου, αλλά και η «Λατέρνα» από την Ελένη Βιτάλη.

Ο Αργύρης Κουνάδης έφυγε από τη ζωή στο Φράιμπουρκ της Γερμανίας στις 22 Νοεμβρίου 2011. Το Αρχείο της ΕΡΤ με αφορμή την επέτειο 10 ετών από το θάνατο του σημαντικού Έλληνα συνθέτη παρουσιάζει τα αποσπάσματα από τη σειρά ντοκιμαντέρ:

ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ

(ΑΡΓΥΡΗΣ ΚΟΥΝΑΔΗΣ)

(video)

Πρόκειται για τρία αποσπάσματα από  διαφορετικά επεισόδια της σειράς ιστορικών ντοκιμαντέρ «Το χρονικό της Εθνικής Αντίστασης», σε σκηνοθεσία του Αντώνη Βογιάζου, τα οποία προβλήθηκαν το 1987. Σε αυτά ο συνθέτης Αργύρης Κουνάδης μιλάει για τα χρόνια της συμμετοχής του στην ΕΠΟΝ (Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων) και για τη σύνθεση του ύμνου της ΕΠΟΝ μαζί με τον  Γιώργο Τσαπόγα. Αρχικά ο Κουνάδης περιγράφει στα τέλη Δεκεμβρίου του 1943 μία μαθητική διαδήλωση που ξεκίνησε από την Μητρόπολη, με αφορμή τα νέα για την ήττα των Γερμανών στο Στάλινγκραντ, αναφέρει τα συνθήματα που φώναζαν οι μαθητές και θυμάται στην οδό Χρήστου Λαδά όταν χτύπησαν την πορεία Ιταλοί καραμπινιέροι και ναύτες, συλλαμβάνοντας τον ίδιο και πολλούς άλλους. Στη συνέχεια τους μετέφεραν σε κρατητήρια στο Κολωνάκι, όπου τους υποδέχθηκαν με ξυλοδαρμό, βρισιές και απειλές. Ο Κουνάδης θυμάται ότι αργότερα έφεραν και άλλους νέους μεταξύ των οποίων και ο μετέπειτα σημαντικός εικαστικός Γιάννης Γαΐτης. Το απόσπασμα περιλαμβάνει πλήθος από φωτογραφίες αρχείου από τις εκδηλώσεις, συγκεντρώσεις και πολιτιστικές δράσεις της ΕΠΟΝ κατά την περίοδο εκείνη. Ο Α. Κουνάδης θυμάται την ατμόσφαιρα που επικρατούσε στον πολιτιστικό όμιλο της ΕΠΟΝ Νέας Σμύρνης, το κοινό ενδιαφέρον για την τέχνη, τις συζητήσεις, τις διαφωνίες και τις ζυμώσεις παράλληλα με την πολιτική και κοινωνική δραστηριότητα των νέων, τη συγκρότηση των πρώτων καλλιτεχνικών ομάδων μέσα στην ΕΠΟΝ και το ΕΑΜ νέων. Στη συνέχεια ακολουθεί απόσπασμα με αναφορά στα αντιστασιακά τραγούδια, τα  οποία προέρχονταν από πρωτότυπες συνθέσεις ή ήταν βασισμένα σε ήδη υπάρχουσες μελωδίες. Ο Κουνάδης  μιλάει για τα τραγούδια της ΕΠΟΝ, τα τραγούδια που έλεγαν οι ΕΑΜΙΤΕΣ, τις διαφορετικές συνθέσεις, ενώ αναφέρεται και στη συνεργασία του με τον Γιώργο Τσαπόγα για τη σύνθεση του ύμνου για την πρώτη επέτειο της ΕΠΟΝ το 1944 και παίζει την μελωδία του ύμνου στο πιάνο μπροστά στην κάμερα της εκπομπής.

Σκηνοθεσία: ΑΝΤΩΝΗΣ ΒΟΓΙΑΖΟΣ

Διεύθυνση Παραγωγής: ΑΓΓΕΛΟΣ ΚΟΒΟΤΣΟΣ

Έτος προβολής: 1987

Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr

Σύνταξη: Βλάσης Κομνηνός