Από τις μάγισσες του Σάλεμ… στις καφετζούδες και τον μαύρο Σαμάνο της Αθήνας

Σαν σήμερα, στις 8 Φεβρουαρίου του 1692 στο Σάλεμ της Μασαχουσέτης δύο κορίτσια, η κόρη του πάστορα Σάμιουελ Πάρις, Μπέτυ και η κηδεμονευομένη του, Άμπιγκειλ Ουίλιαμς διαγνώστηκαν… ως δαιμονισμένες.

Τα κορίτσια παρουσίαζαν περίεργη συμπεριφορά, ούρλιαζαν, έβγαζαν περίεργους ήχους, πετούσαν πράγματα, έστριβαν το σώμα τους. Κανένας γιατρός δεν μπορούσε να εξηγήσει τα συμπτώματα, μέχρι που ένας εξ αυτών απεφάνθη ότι τα κορίτσια ήταν δαιμονισμένα.

Έτσι ο Πάρις και άλλοι ευλαβείς συμπολίτες του άρχισαν να πιέζουν τα δύο κορίτσια να κατονομάσουν τους ανθρώπους που τους οδήγησαν στα μονοπάτια του διαβόλου.

Οι τρεις πρώτες γυναίκες που κατηγορήθηκαν ήταν η Σάρα Γκουντ, η Σάρα Όσμπορν και η Τιτούμπα. Οι δίκες των μαγισσών του Σάλεμ (Ιούνιος 1692–Μάιος 1693), είναι ένα ορόσημο της αμερικανικής ιστορίας, μια σειρά από έρευνες και διώξεις που προκάλεσαν τον απαγχονισμό 19 καταδικασμένων «μαγισσών» και πολλών άλλων υπόπτων που φυλακίστηκαν στο Salem Village.

Από τις μάγισσες του Σάλεμ… στις καφετζούδες και τον μαύρο Σαμάνο της Αθήνας
Thomas Potts, The Wonderful Discovery of Witches in the County of Lancashire, 1613 (Source: Public Domain, via Wikimedia Commons)

Κυνήγι μαγισσών

Τα γεγονότα στο Σάλεμ το 1692 ήταν μόνο ένα κεφάλαιο σε μια μακρά ιστορία κυνηγιού μαγισσών που ξεκίνησε στην Ευρώπη μεταξύ 1300 και 1330 και τελείωσε στα τέλη του 18ου αιώνα (με την τελευταία γνωστή εκτέλεση για μαγεία να έλαβε χώρα στην Ελβετία το 1782). Οι δίκες του Σάλεμ έλαβαν χώρα, μετά του ευρωπαϊκού κυνηγιού μαγισσών, που κορυφώθηκε το 1580-11590 έως το 1630-1640. 

Περίπου τα τρία τέταρτα από αυτά τα ευρωπαϊκά κυνήγια μαγισσών πραγματοποιήθηκαν στη δυτική Γερμανία, στις Κάτω Χώρες, στη Γαλλία, στη βόρεια Ιταλία και στην Ελβετία. Ο αριθμός των δικών και των εκτελέσεων διέφερε ανάλογα με τον χρόνο και τον τόπο, αλλά γενικά πιστεύεται ότι περίπου 110.000 άτομα συνολικά δικάστηκαν για μαγεία και μεταξύ 40.000 και 60.000 εκτελέστηκαν.

Τα «κυνήγια» ήταν προσπάθειες εντοπισμού μαγισσών και όχι καταδίωξης ατόμων που θεωρούνταν ήδη μάγισσες. Οι μάγισσες θεωρούνταν οπαδοί του Σατανά, που είχαν ανταλλάξει τις ψυχές τους για τη βοήθειά του. Πιστεύεται ότι χρησιμοποιούσαν δαίμονες για να κάνουν μαγικές πράξεις, ότι άλλαζαν από την ανθρώπινη μορφή σε μορφή ζώου ή από τη μορφή τους στην μορφή κάποιου άλλου ανθρώπου, ότι τα ζώα λειτουργούσαν ως «γνωστά πνεύματα» τους και ότι πετούσαν στον αέρα τη νύχτα για να πάνε σε μυστικές συναντήσεις και όργια. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ορισμένα άτομα λάτρευαν τον διάβολο και προσπάθησαν να ασκήσουν μαγεία με επιβλαβή πρόθεση. Ωστόσο, κανείς δεν ενσωμάτωσε ποτέ την έννοια της «μάγισσας» όπως περιγράφηκε προηγουμένως.

Η διαδικασία αναγνώρισης μαγισσών ξεκίνησε με υποψίες ή φήμες. Ακολούθησαν κατηγορίες, που συχνά κλιμακώνονταν σε καταδίκες και εκτελέσεις. Οι δίκες και οι εκτελέσεις μαγισσών του Σάλεμ προέκυψαν ως αποτέλεσμα εκκλησιαστικών, πολιτικών, και οικογενειακών διαμάχων σε συνδυασμό με παιδιά που παρουσίαζαν αποκλίνουσα συμπεριφορά, τα οποία εκτυλίχθηκαν σε ένα κενό πολιτικής εξουσίας.

Από τις μάγισσες του Σάλεμ… στις καφετζούδες και τον μαύρο Σαμάνο της Αθήνας
Boston Public Library

Το παρασκήνιο του Σάλεμ

Υπήρχαν δύο Σάλεμ στα τέλη του 17ου αιώνα: μια πολυσύχναστη εμπορική κοινότητα λιμανιού στον κόλπο της Μασαχουσέτης γνωστή ως Πόλη του Σάλεμ, η οποία θα εξελισσόταν στο σύγχρονο Σάλεμ και περίπου 10 μίλια (16 χιλιόμετρα) μακριά από αυτό, μια μικρότερη, φτωχότερη γεωργική κοινότητα περίπου 500 ατόμων, γνωστή ως Χωριό του Σάλεμ. Το ίδιο το χωριό είχε ένα αξιοσημείωτο κοινωνικό χάσμα που επιδεινώθηκε από έναν ανταγωνισμό μεταξύ των δύο κορυφαίων οικογενειών του—των Πόρτερς, που είχαν ισχυρούς δεσμούς με τους πλούσιους εμπόρους της Σάλεμ Τάουν και των Πουτναμς, οι οποίοι επεδίωκαν μεγαλύτερη αυτονομία για το χωριό και εκπροσωπούσαν τις λιγότερο ευημερούσες αγροτικές οικογένειες. Οι διαπληκτισμοί για την περιουσία ήταν κοινός τόπος και οι αντιδικίες ήταν ανεξέλεγκτες.

Το 1689, μέσω της επιρροής των Πούτναμς, ο Σάμιουελ Πάρις, ένας έμπορος από τη Βοστώνη, έγινε ο πάστορας της εκκλησίας του χωριού. Ο Πάρις, του οποίου οι κυρίως θεολογικές σπουδές στο Κολλέγιο του Χάρβαρντ, είχαν διακοπεί πριν προλάβει να αποφοιτήσει, βρισκόταν στη διαδικασία αλλαγής σταδιοδρομίας. Έφερε στο Χωριό του Σάλεμ τη σύζυγό του, τα τρία παιδιά τους, μια ανιψιά και δύο σκλάβους που κατάγονταν από τα Μπαρμπάντος — τον Τζον Ινδιάν και την Τιτούμπα (υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με τη σχέση μεταξύ των σκλάβων και της εθνοτικής τους καταγωγής. Μερικοί μελετητές πιστεύουν ότι ήταν αφρικανικής καταγωγής, ενώ άλλοι πιστεύουν ότι μπορεί να ήταν ιθαγενείς της Καραϊβικής).

Ο Πάρις είχε διαπραγματευτεί έξυπνα το συμβόλαιό του με την εκκλησία, αλλά σχετικά νωρίς στη θητεία του ζήτησε μεγαλύτερη ανταμοιβή, κάτι που δεν άρεσε σε πολλά μέλη της εκκλησίας. Η ορθόδοξη πουριτανική θεολογία και το κήρυγμα του Πάρις δίχασαν επίσης την εκκλησία, μια διαίρεση που έγινε αποδεδειγμένα ορατή όταν επέμενε τακτικά να φύγουν τα μη μέλη της εκκλησίας πριν λάβει χώρα η κοινωνία. Στην πορεία το Σάλεμ χωρίστηκε σε φατρίες υπέρ και κατά του Σάμιουελ Πάρις.

Από τις μάγισσες του Σάλεμ… στις καφετζούδες και τον μαύρο Σαμάνο της Αθήνας
United States Library of Congress

Η αρχή του… κακού

Πιθανότατα ενθουσιασμένες από τις ιστορίες βουντού που τους είπε η Τιτούμπα, η κόρη του Πάρις, Μπέτυ (9 ετών), η ανιψιά του, Αμπιγκέιλ Ουίλιαμς(11 ετών) και η φίλη τους Ανν Πούτναμ Τζούνιορ (περίπου 12 ετών), άρχισαν να επισκέπτονται την Τιτούμπα για να τους πει τη μοίρα τους. 

Τον Ιανουάριο του 1692, η ολοένα και πιο παράξενη συμπεριφορά της Μπέτυ και της Αμπιγκέιλ (που περιγράφεται από τουλάχιστον έναν ιστορικό ως νεανική παραβατικότητα) περιελάμβανε κρίσεις. Ούρλιαζαν, έβγαζαν περίεργους ήχους, πετούσαν πράγματα, έστριβαν το σώμα τους και παραπονούνταν για αισθήσεις δαγκώματος και τσιμπήματος.

Κοιτάζοντας πίσω με τις γνώσεις που παρέχει η σύγχρονη επιστήμη, ορισμένοι μελετητές έχουν υποθέσει ότι η παράξενη συμπεριφορά μπορεί να προήλθε από κάποιο συνδυασμόάσθματος, εγκεφαλίτιδας, νόσου του Lyme, επιληψίας, παιδικής κακοποίησης, παραληρηματικής ψύχωσης ή σπασμωδικού εργοτισμού – η τελευταία ασθένεια που προκαλείται από την βρώση ψωμιού ή δημητριακών από σίκαλη που έχει μολυνθεί από τον μύκητα ερυσίβη που μπορεί να προκαλέσει εμετό, πνιγμό, κρίσεις, παραισθήσεις και την αίσθηση ότι κάτι σέρνεται στο δέρμα του.

Κανένας γιατρός δεν μπορούσε να εξηγήσει τα συμπτώματα, μέχρι που ένας εξ αυτών απεφάνθη στις 8 Φεβρουαρίου ότι τα κορίτσια ήταν δαιμονισμένα. Έτσι ο πάτερ Σάμιουελ και άλλοι ευλαβείς συμπολίτες του άρχισαν να πιέζουν τα δύο κορίτσια -και άλλα παιδιά που αργότερα παρουσίασαν ανάλογη συμπεριφορά- να κατονομάσουν τους ανθρώπους που τους οδήγησαν στα μονοπάτια του διαβόλου.

Από τις μάγισσες του Σάλεμ… στις καφετζούδες και τον μαύρο Σαμάνο της Αθήνας
New York Public Library

Οι τρεις μάγισσες

Αφού πιέζονται από τον Πάρις η Μπέτυ και η Άμπιγκεϊλ ισχυρίστηκαν ότι είχαν μαγευτεί από την Τιτούμπα και δύο άλλα περιθωριοποιημένα μέλη της κοινότητας, κανένα από τα οποία δεν πήγαινε τακτικά στην εκκλησία, την Σάρα Γκουντ, μια οργισμένη ζητιάνα, και την Σάρα Όσμπορν, μια ηλικιωμένη γυναίκα που περιφρονήθηκε για τη ρομαντική της σχέση με έναν υπηρέτη.

Την 1η Μαρτίου δύο δικαστές από την Πόλη του Σάλεμ, ο Τζον Χάθορν και ο Τζόναθαν Κόργουιν, πήγαν στο χωριό για να διεξαγάγουν δημόσια έρευνα. Τόσο η Γκουντ όσο και η Όσμπορν διαμαρτυρήθηκαν λέγονατς ότι είναι αθώες, αν και η Γκουντ κατηγόρησε την Όσμπορν.

Αρχικά, η Τιτούμπα ισχυρίστηκε επίσης ότι ήταν άμεμπτη, αλλά μετά από πιέσεις (και αναμφίβολα φοβόταν λόγω της ευάλωτης κατάστασής της ως σκλάβας), είπε στους δικαστές αυτό που προφανώς ήθελαν να ακούσουν – ότι την επισκέφτηκε ο διάβολος και συναναστράφηκε μαζί του.

Για τρεις ημέρες περιέγραφε συναντήσεις με τα οικεία ζώα του Σατανά και με έναν ψηλό, μελαχρινό άνδρα από τη Βοστώνη που την είχε καλέσει να υπογράψει το βιβλίο του διαβόλου, στο οποίο είδε τα ονόματα των Γκουντ και Όσμπορν και επτά άλλων που δεν μπορούσε να διαβάσει Οι τρεις αυτές γυναίκες κατηγορήθηκαν για μαγεία και την 1η Μαρτίου οδηγήθηκαν στη φυλακή.

Οι δικαστές είχαν τότε όχι μόνο μια ομολογία, αλλά και αυτά που δέχονταν ως απόδειξη της παρουσίας περισσότερων μαγισσών στην κοινότητα, και η υστερία αυξήθηκε. Και άλλα κορίτσια και νεαρές γυναίκες άρχισαν να βιώνουν κρίσεις. Είναι σημαντικό ότι εκείνες που άρχισαν να ταυτίζονται ως μάγισσες δεν ήταν πλέον απλώς ξένοι και παρίες, αλλά μάλλον αξιόπιστα μέλη της κοινότητας.

Από τις μάγισσες του Σάλεμ… στις καφετζούδες και τον μαύρο Σαμάνο της Αθήνας
AP

Οι δίκες

Οι δίκες τους έγιναν μεταξύ Φεβρουαρίου του 1992 και Μαΐου του 1993 και οδήγησαν στην εκτέλεση 19 ανθρώπων κυρίως γυναικών, κυρίως με απαγχονισμό.

Ακόμη και όταν οι κατηγορούμενοι κατέθεσαν στο βήμα του μάρτυρα, τα κορίτσια και οι νεαρές γυναίκες που τις είχαν κατηγορήσει έστριβαν, κλαψούριζαν και φλυαρούσαν, παρέχοντας φαινομενικά στοιχεία για το φάσμα της δαιμονικής παρουσίας. Εκείνοι που ομολόγησαν -ή που ομολόγησαν και ονόμασαν άλλες μάγισσες- γλίτωσαν την καταδίκη, λόγω της πουριτανικής πεποίθησης ότι θα λάβουν την τιμωρία τους από τον Θεό.

Εκείνοι που επέμεναν στην αθωότητά τους συνάντησαν σκληρότερες μοίρες, έγιναν μάρτυρες της δικής τους αίσθησης δικαιοσύνης . Πολλοί στην κοινότητα που αντιμετώπισαν τα γεγονότα που εκτυλίσσονταν ως παρωδίες παρέμειναν βουβοί, φοβούμενοι ότι θα τιμωρούνταν επειδή προέβαλαν αντιρρήσεις στη διαδικασία κατηγορούμενοι οι ίδιοι για μαγεία.

Από τις μάγισσες του Σάλεμ… στις καφετζούδες και τον μαύρο Σαμάνο της Αθήνας
AP

Η μαγεία στις μέρες μας

Μπορεί στις μέρες μας το κυνήγι μαγισσών να φαντάζει αστείο και βγαλμένο από άλλες, μακρινές εποχές, η έλξη όμως των ανθρώπων απέναντι στον μυστικισμό και τον αποκρυφισμό, παραμένει το ίδιο ισχυρή.

Η μαγεία στην εποχή της σύγχρονης τεχνολογίας και της Τεχνητής Νοημοσύνης, όχι μόνο δεν έχει εκλείψει, αλλά έχει ενσωματωθεί πλήρως σε αυτή. Δεν είναι λίγοι αυτοί που επιθυμούν να μάθουν το μέλλον τους και σπεύδουν σε «ειδικούς» μελλοντολόγους.

Σήμερα μπορεί κανείς να μάθει την μοίρα του από την άνεση του σπιτιού του ή από όπου αλλού μπορεί να βρίσκεται, διαδικτυακά. Κατά καιρούς έχουν κάνει την εμφάνιση τους εκτός από ιστοσελίδες που επί πληρωμή μπορεί να μάθει κανείς τα μελλούμενα και εφαρμογές που μπορείς να βγάλεις φωτογραφία τον καφέ σου και να στον «διαβάσει» η ειδικός.

Πριν κάποια χρόνια είχε γίνει viral η γιαγιά Τριγώνα με το online ξεμάτιασμα της, ενώ στους δρόμους της Αθήνας πολλοί έχουν συναντήσει τον… Μαύρο Σαμάνο, που μέσα από διαφημιστικά φυλλάδια διαφημίζει τα «χαρίσματα του» και υπόσχεται λύσεις σε πάσης φύσεως προβλήματα….

«Προσφέρει πνευματική υποστήριξη όλο το 24ωρο κι επιφέρει αποτελέσματα όσο γρήγορα θέλετε εσείς. Επιτυχία και αναγνώριση σε οποιοδήποτε επάγγελμα και αν κάνετε. Επίσης στης σχολικές εξετάσεις των παιδιών σας. επίλυση οικογενειακών, κληρονομικών και δικαστικών υποθέσεων. Θεραπεύει χρόνιες παθήσεις ενεργειακά όπως κατάθλιψη, σεξουαλικότητα, ανικανότητα. Επαναφέρει αγαπημένο, αναζωογονεί το γάμο ενεργειακά, εύρεση του άλλου μισού σας για γάμο. Βελτιώνει την τύχη στα τυχερά παιχνίδια. Σας προστατεύει από κάθε μορφής αρνητική ενέργεια, φυλαχτό για το κακό μάτι ή οποιασδήποτε μορφή μαγείας».

Είτε πιστεύετε είτε όχι στη μαγεία, ένα είναι το σίγουρο, οι μάγισσες και οι μάγοι είναι ακόμα εδώ.

Όλες οι Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο,  στο ertnews.gr
Διάβασε όλες τις ειδήσεις μας στο Google
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου (όχι αυτολεξεί) ή μέρους αυτών μόνο αν:
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος