Αλέξης Γεωργούλης: «Υπάρχει θέμα στιγματισμού για τους δυσλεκτικούς»- Πρωτοβουλίες για την ένταξή τους στην αγορά εργασίας

Το θέμα της δυσλεξίας είναι θέμα εκπαίδευσης, αλλά και ένα ζήτημα που «ακουμπά» σε πολλούς τομείς της ζωής, όπως η εργασία. Πριν λίγες μέρες διοργανώθηκε στις Βρυξέλλες εκδήλωση για τη δυσλεξία, ύστερα από πρωτοβουλία του Αλέξη Γεωργούλη, Ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης Δυσλεξίας.

Στην εκδήλωση παρουσιάστηκε το πρόγραμμα Dyslexia@Work.EU, που χρηματοδοτείται από το Erasmus+ και στοχεύει στην αύξηση προσβασιμότητας στην απασχόληση για τα άτομα με δυσλεξία. Σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν το 10% του πληθυσμού είναι δυσλεκτικό, ενώ ένας στους πέντε μαθητές αντιμετωπίζει πρόβλημα στην ανάγνωση, όπως τόνισε η Θέμις Χριστοφίδου (φωτο), Γενική Διευθύντρια της  Γ. Δ/νσης Εκπαίδευσης, Νεολαίας, Αθλητισμού και Πολιτισμού.

Στη διάρκεια της εκδήλωσης παρουσιάστηκε επίσης το εγχειρίδιο (φωτο) για την ένταξη των ατόμων με δυσλεξία στην αγορά εργασίας “Good Practices and Guidelines for Dyslexia at work”.

Ο Αλέξης Γεωργούλης μίλησε στο ertnews για την προσωπική του εμπειρία και την ανάγκη να σπάσουμε τα στερεότυπα, καθώς σύμφωνα με έρευνες οι δυσλεκτικοί μπορούν να είναι ιδιαίτερα δημιουργικοί και σκέφτονται “out of the box”, δηλαδή αντισυμβατικά και έξω από τα τετριμμένα.

Δεν ζούμε σε έναν κόσμο φιλικό προς τους δυσλεκτικούς. Για αυτόν τον «dyslexia friendly» κόσμο προσπαθείτε και εσείς από την πλευρά σας. Κάποιοι ακόμα και σήμερα θεωρούν πως η δυσλεξία είναι αναπηρία και όχι μαθησιακή διαταραχή. Αυτό διαφαίνεται και στο διαφορετικό νομικό πλαίσιο των ευρωπαϊκών χωρών. Τι είναι τελικά η δυσλεξία;

Σε όποιον θεωρεί ότι η δυσλεξία είναι αναπηρία τον καλώ να σκεφτεί το εξής: Στην περίπτωση ενός ανθρώπου κωφού, έχουμε αναπηρία, γιατί η αδυναμία του να ακούσει οφείλεται στους κανόνες της φύσης, κανόνες που δεν μπορεί να αλλάξουν. Στην περίπτωση όμως ενός δυσλεκτικού, η δυσκολία που αντιμετωπίζει δεν οφείλεται σε κανόνες της φύσης αλλά σε κανόνες που δημιούργησαν οι άνθρωποι, συγκεκριμένα στους κανόνες του συστήματος γραφής. Αν η γραφή ήταν ιερογλυφική, οι δυσλεξικοί δεν θα είχαν πρόβλημα ανάγνωσης ή γραφής, γιατί ο εγκέφαλός τους σκέφτεται με εικόνες. Συνεπώς, δεν μπορούμε να μιλάμε για αναπηρία, είναι μια ιδιαιτερότητα που δεν είναι συμβατή με τον κώδικα γραπτής επικοινωνίας που καθιερώθηκε. Είναι μια μαθησιακή δυσκολία, που μπορούν η έγκαιρη διάγνωση, καθώς και ορισμένα τεχνολογικά εργαλεία να την περιορίσουν.

Τι προοπτική έχουν τα άτομα με δυσλεξία να εργαστούν σε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον; Θα λέγατε ότι υπάρχει θέμα στιγματισμού;

Προφανώς υπάρχει θέμα στιγματισμού. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης που διοργανώσαμε στις Βρυξέλλες είχαμε μια συνάντηση με εκπροσώπους φορέων που σχετίζονται με τη δυσλεξία. Ακούσαμε τη μαρτυρία μιας νέας νηπιαγωγού που αντιμετωπίζει την υποτίμηση των συναδέλφων της από τη στιγμή που ρώτησε για την ορθογραφία μιας λέξης καθώς και τη μαρτυρία μιας νέας δημοσιογράφου που ομολόγησε ότι κρύβει τη δυσλεξία της, ζητώντας από την οικογένεια και τους φίλους της να ελέγχουν τα κείμενά της, γιατί φοβάται πώς θα αντιδράσουν οι προϊστάμενοι και οι συνάδελφοί της. Υπάρχει ακόμα προκατάληψη στην Ελλάδα και τα άτομα με δυσλεξία διστάζουν να αποκαλύψουν την ιδιαιτερότητά τους. Σε άλλες χώρες υπάρχει νομοθεσία προστατευτική και πολλές επιχειρήσεις προσφέρουν υποστηρικτικό περιβάλλον. Στην Ελλάδα απέχουμε από αυτό το σημείο.

Πώς μπορούν αυτά τα άτομα να διεκδικήσουν τα δικαιώματα τους όντας πχ. φοιτητές ή εργαζόμενοι;

Στον χώρο της τριτοβάθμιας θα πρέπει να ισχύσει τουλάχιστον ό,τι ισχύει ήδη στην πρωτοβάθμια και στη δευτεροβάθμια, δηλαδή η δυνατότητα αξιολόγησης με τρόπο προσαρμοσμένο στην ιδιαιτερότητα των δυσλεκτικών φοιτητών και φοιτητριών. Θα μπορούσε αυτό το θέμα να τεθεί στη διοίκηση των ΑΕΙ μέσα από τους φοιτητικούς συλλόγους αλλά και τους συλλόγους που υποστηρίζουν τα αιτήματα των δυσλεκτικών ατόμων. Στον χώρο της εργασίας καταλαβαίνω ότι είναι πιο δύσκολο να δηλώσει κανείς ότι έχει δυσλεξία, γιατί υπάρχει ο φόβος της απόλυσης ή της μη εξέλιξης στην ιεραρχία και στη μισθοδοσία.

Αλλά η ενημέρωση των προϊσταμένων είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορέσει κανείς να ζητήσει πχ. να του παρασχεθούν βοηθητικά τεχνολογικά εργαλεία ή να ακολουθηθούν κάποιες διευκολυντικές διαδικασίες στις συνεδριάσεις κτλ. Είναι σημαντικό να γίνει καμπάνια ενημέρωσης των εργοδοτών καθώς και να ψηφιστεί εργατική νομοθεσία προστατευτική, ώστε να μη διστάζουν οι δυσλεκτικοί υπάλληλοι να προβάλλουν τα αιτήματά τους.

Ανακοινώσατε στη διάρκεια της συνάντησης στις Βρυξέλλες, πως θα προτείνετε να θεσπιστεί η 8^η Οκτωβρίου ως Παγκόσμια Ημέρα Δυσλεξίας. Τι άλλες δράσεις ευαισθητοποίησης ετοιμάζετε;

Σκοπεύω να έρθω σε επαφή με συναδέλφους Ευρωβουλευτές και να προσπαθήσω να ιδρύσω μια Ομάδα Φιλίας για τα άτομα με δυσλεξία, ώστε από κοινού να συντάξουμε ένα ψήφισμα και να το προωθήσουμε προς συζήτηση στο Ευρωκοινοβούλιο. Επίσης, θα συνεχίσω να ασκώ πίεση στην Κομισιόν, αφενός για τη διαμόρφωση ενός κοινού ορισμού για όλα τα κράτη μέλη, για τη δυσλεξία και τις άλλες συναφείς μαθησιακές δυσκολίες, αφετέρου για τη συλλογή αναλυτικών στατιστικών στοιχείων για τα άτομα με δυσλεξία που φοιτούν στις διάφορες βαθμίδες της εκπαίδευσης ή που εργάζονται. Τα στατιστικά στοιχεία θα πιστοποιήσουν ότι η δυσλεξία δεν είναι ένα σπάνιο φαινόμενο και θα δώσουν ώθηση  για γρηγορότερη ανάληψη πρωτοβουλιών.

Μάθατε ότι είστε δυσλεκτικός όταν βρισκόσαστε στο δεύτερο έτος στο Μετσόβειο. Θα λέγαμε πως είναι δυσκολότερο να αποδεχθείς ότι είσαι δυσλεκτικός σε μεγάλη ηλικία, να το υποστηρίξεις και να το επικοινωνήσεις. Συμφωνείτε; Υπάρχουν εργαλεία, ώστε να βοηθηθούν οι ενήλικες δυσλεκτικοί;

Όταν έμαθα ότι είχα δυσλεξία, είδα όλη την πορεία μου ως μαθητής με άλλα μάτια. Το γεγονός ότι το παρελθόν που με βάραινε, που με έκανε να νιώθω άσχημα, φωτίστηκε με διαφορετικό προβολέα, ήταν μια τομή στη ζωή μου. Με αυτή την έννοια η αποκάλυψη αυτή άλλαξε τον τρόπο που έβλεπα τον εαυτό μου. Θα ήταν σίγουρα καλύτερο να το γνωρίζω από τα πρώτα χρόνια της σχολικής μου ζωής. Ξέρετε, η ψυχολογική πίεση είναι το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ένα δυσλεκτικό άτομο.

Υπάρχουν τρόποι να βοηθηθούν οι ενήλικες δυσλεκτικοί και στη δουλειά και στην καθημερινότητά τους. Καταρχάς μπορούν να αξιοποιήσουν τεχνολογικά εργαλεία που διευκολύνουν την ανάγνωση (π.χ. μεγαλύτερη γραμματοσειρά, γραμματοσειρά ευανάγνωστη, υπογραμμίσεις λέξεων κλειδιών κτλ.) αλλά και τη γραφή (π.χ. ορθογραφική αυτόματη διόρθωση). Επίσης, μπορεί καθένας να βρει δικούς του μηχανισμούς και τεχνικές που τον διευκολύνουν να ξεπερνά τα προβλήματα που συναντά.

Παρ’ όλα αυτά θα λέγαμε ότι εσείς καταφέρατε πολλά στην μέχρι τώρα πορεία σας. Θα λέγατε ότι έπαιξε ρόλο σε αυτό η υποστήριξη από τους γονείς σας και το περιβάλλον; Στη διάρκεια της ομιλίας σας κάνατε λόγο για ένα υφέρπον bullying προς τους δυσλεκτικούς.

Υπήρχαν φορές που απογοητευόμουν στο σχολείο, γιατί οι προσπάθειές μου δεν απέδιδαν όσο θα έπρεπε, κι άλλες φορές πάλι πείσμωνα με όποια αποτυχία και το προσπαθούσα ακόμα περισσότερο. Το περιβάλλον του σχολείου δεν ήταν υποστηρικτικό. Από την άλλη η οικογένειά μου δεν γνώριζε τι συνέβαινε, δεν ήξερε τι ακριβώς έπρεπε να κάνει για να με βοηθήσει. Αλλά υπήρχε αγάπη και κατανόηση κι αυτό ήταν πολύ σημαντικό.

Νιώθετε ότι είστε «μόνος» σε αυτήν την προσπάθεια μέσα στο Ευρωκοινοβούλιο; Γνωρίζετε ίσως το ποσοστό των δυσλεκτικών που εργάζονται στο Κοινοβούλιο;

Όχι, είμαι βέβαιος ότι θα βρεθούν σύμμαχοι στην προσπάθεια να αναδειχθεί το θέμα της δυσλεξίας. Δεν ξέρω πόσα μέλη του Ευρωκοινοβουλίου είναι άτομα με δυσλεξία και δεν ξέρω πόσα από αυτά το γνωρίζουν ότι είναι. Αλλά πιστεύω ότι υπάρχουν συνάδελφοι με ανοικτά τα αυτιά τους στο πρόβλημα, ακόμη και συνάδελφοι που δεν έχουν δυσλεξία. Γιατί πολλά μέλη του Ευρωκοινοβουλίου δείχνουν ευαισθησία όταν πρόκειται για την προστασία του δικαιώματος όλων σε ίσες ευκαιρίες, ίσες ευκαιρίες στη μόρφωση, στην εργασία και στη ζωή γενικότερα.

Η Βρετανίδα Sue Flohr, μία από τις καλεσμένες των project partners είπε πως “είναι cool να είσαι δυσλεκτικός” τα τελευταία χρόνια, με την έννοια πως έχουν αρθεί αρκετές προκαταλήψεις. Βέβαια αυτό έχει να κάνει και με το κοινωνικό υπόβαθρο. Στην Ελλάδα πόσο μακριά είμαστε από αυτό;

Είναι αλήθεια ότι σήμερα είναι περισσότερο γνωστή η δυσλεξία από ό,τι ήταν παλιότερα στην Ελλάδα. Και η γνώση οπωσδήποτε προστατεύει από τις προκαταλήψεις. Αλλά δεν έχουμε φτάσει στο σημείο να είναι «cool» να είναι κανείς δυσλεκτικός, όπως φαίνεται να συμβαίνει στην Αγγλία. Είναι φυσικό να απέχουμε ως προς τις νοοτροπίες από την Αγγλία, γιατί εκεί υπήρξαν έρευνες και μέτρα υποστήριξης για τη δυσλεξία πολύ νωρίτερα από ό,τι στην Ελλάδα. Οι νοοτροπίες θέλουν χρόνο να αλλάξουν.

Πρωτοβουλίες για τον πολιτισμό και τη σεξουαλική παρενόχληση

Προέρχεστε από τον χώρο του πολιτισμού και συνεχίζετε να εργάζεστε και ως ηθοποιός. Μετά την πανδημική κρίση η Ε.Ε. προχώρησε στη δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης ορίζοντας ότι το 20% θα δοθεί για την ψηφιακή μετάβαση και το 35% για την πράσινη μετάβαση. Μετά από μια μακρόχρονη διαβούλευση το Ευρωκοινοβούλιο ψήφισε την πρόταση να διατεθεί στον πολιτισμό τουλάχιστον το 2% του Ταμείου Ανάκαμψης. Κάποια κράτη μέλη έφτασαν να δώσουν έως και 4% στον πολιτισμό. Τι ισχύει τελικά στη χώρα μας;

Στην Ελλάδα δυστυχώς δεν υιοθετήθηκε η πρόταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Τα κονδύλια που δίνει από το ταμείο αυτό η ελληνική κυβέρνηση είναι περίπου 1%.  Αλλά το χειρότερο είναι ότι ακόμη κι αυτά τα περιορισμένα χρήματα δεν δίνονται για να βοηθηθούν να ανακάμψουν οι άνθρωποι της τέχνης από το πλήγμα της πανδημίας. Δίνονται κυρίως για έργα συντήρησης των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς μας. Προφανώς δεν πρέπει να αδιαφορούμε για την πολιτιστική μας κληρονομιά αλλά η προστασία της είναι πάγια υποχρέωση του κράτους μας και οφείλει να την καλύπτει με τον προϋπολογισμό του. Το Ταμείο Ανάκαμψης φτιάχτηκε για άλλο σκοπό. Θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί για να αντισταθμίσει τις απώλειες των lockdown που κτύπησαν σκληρά τους καλλιτέχνες και τους εργαζόμενους στον χώρο του πολιτισμού.

Εργάζεστε και για την ενίσχυση του ρόλου των γυναικών και τη λήψη πρωτοβουλιών για τη σεξουαλική παρενόχληση. Τι προτίθεστε να κάνετε για αυτό;

Πρόκειται για ένα θέμα που μας αφορά όλους και όχι μόνο στον χώρο του πολιτισμού, αλλά σε όλους τους χώρους όπου υπάρχουν συσχετισμοί δυνάμεων και σχέσεις εξουσίας. Από την πλευρά μου, πιστεύω ότι πρέπει να λάβει θέση και μέτρα προστασίας η ίδια η Ένωση, ώστε να υπάρχει ενιαία προστασία σε όλη την E.E. Έχω προτείνει τη δημιουργία πρωτοκόλλων προστασίας στην εργασία σε συνεργασία με τον Διεθνή Οργανισμό Πιστοποίησης τον ISO, έχω επίσης κάνει ερώτηση προς την Επιτροπή με αίτημα γραπτής απάντησης προκειμένου να δημιουργηθεί ένας Ευρωπαϊκός Φορέας Προστασίας, Ελέγχου αλλά και Άμεσης Παρέμβασης, ειδικά όταν πρόκειται για παιδιά ή ανήλικα άτομα, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στον αθλητισμό, ενάντια σε θέματα σεξουαλικής παρενόχλησης, αλλά και κάθε είδους κακοποίησης. Επίσης, έχω προτείνει στην Επιτροπή Πολιτισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να αναδείξει το θέμα γιατί χρειάζεται να δημιουργηθούν μηχανισμοί προστασίας σε συνεργασία βέβαια με την Επιτροπή.

Σε πρώτη φάση, οι απαντήσεις που λαμβάνουμε στο γραφείο μου κάνουν λόγο για έλλειμα δεδομένων και στατιστικών στοιχείων. Δηλαδή ότι δεν υπάρχει μια καταγραφή όλων αυτών των προβλημάτων από κάποιον επίσημο ευρωπαϊκό φορέα. Γι’ αυτό λοιπόν έχω προχωρήσει και ζητώ να υπάρξει μια χαρτογράφηση της κατάστασης σε όλη την Ευρώπη, προκειμένου να υπάρχει καταγεγραμμένη η απαραίτητη πληροφορία επί της οποίας να χαραχθούν αντίστοιχες πολιτικές.

Επιμένω λοιπόν, πως είναι ένα θέμα πάρα πολύ σημαντικό, πως πρέπει να το αντιμετωπίσουμε μια και καλή, με απτά μέτρα, έτσι ώστε όχι μόνο να υπάρχουν δικλείδες ασφαλείας, αλλά κυρίως οι ίδιοι οι άνθρωποι να αισθάνονται ασφαλείς.

Τέλος, ανακοινώθηκε το fundraising από τους Έλληνες της διασποράς για τον ελληνικό κινηματογράφο σε συνεργασία με το Los Angeles Greek Film Festival (LAGFF), προκειμένου να επιδοτήσουν την απόκτηση τεχνογνωσίας των κινηματογραφιστών. 

Το Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου του Λος Άντζελες (LAGFF) είναι μία πρωτοβουλία που ξεκίνησε από καταξιωμένους καλλιτέχνες και εργαζόμενους στον χώρο, την περίοδο που βρισκόμουν στις ΗΠΑ. Σκοπός του είναι να προβάλλει νέες ταινίες από την Ελλάδα και την Κύπρο και περιλαμβάνει έργα διεθνών κινηματογραφιστών ελληνικής καταγωγής. Στο πλαίσιο του LAGFF ξεκινάει μία νέα πρωτοβουλία η Global Greek Film Initiative, (GGFI) . Η Παγκόσμια Πρωτοβουλία Ελληνικού Κινηματογράφου (GGFI) έχει σκοπό την ανάπτυξη μιας σειράς δράσεων για την προώθηση του ελληνικού κινηματογράφου, την ενίσχυση της τεχνογνωσίας και την δημιουργία προγραμμάτων ανταλλαγής μεταξύ Ελλάδας και ΗΠΑ. Χαίρομαι που συμμετέχω σε αυτή την πρωτοβουλία. Θα δώσει μία ευκαιρία στον ελληνικό κινηματογράφο να σταθεί στα πόδια του και να δημιουργήσει γερά θεμέλια και αυτό που αποκαλούμε “ελληνική κινηματογραφική βιομηχανία” να μην είναι βιομηχανία μόνο στο όνομα, αλλά και στην πράξη.