Τί σημαίνει να μην έχουν πρόσβαση στο δημόσιο σύστημα υγείας οι αιτούντες άσυλο – Κοινή συνεντευξη τύπου οργανώσεων

Κοινή συνέντευξη Τύπου παραχώρησαν χτες  οι οργανώσεις Γιατροί Χωρίς Σύνορα –Ελληνικό Τμήμα, Διεθνής Αμνηστία –Ελληνικό Τμήμα, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, για την πρόσβαση στην υγεία των αιτούντων άσυλο και των ασυνόδευτων παιδιών.Στη συνέντευξη Tύπου, τοποθετήθηκαν εκπρόσωποι των 4 οργανώσεων.

Οι γιατροί χωρίς σύνορα που αντιμετωπίζουν καθημερινά το πρόβλημα σε Λέσβο Σάμο και Αθήνα , εξηγούν τί σημαίνει να μην έχουν πρόσβαση οι αιτούντες άσυλο σε ιατροφαρμακευτική κάλυψη γι αυτούς αλλά και για τη δημόσια υγεία. Καταρρίπτουν την άποψη ότι είναι κοστοβόρα η κάλυψη και εξηγούν γιατί είναι παράνομη  η απάνθρωπη αυτή πρακτική :

Αφότου ανακλήθηκε η πρόσβαση στον Αριθμό Κοινωνικής Ασφάλισης (ΑΜΚΑ) στις 11 Ιουλίου, οι ελληνικές αρχές δεν εξασφαλίζουν στους αιτούντες άσυλο δωρεάν, επαρκή και έγκαιρη πρόσβαση στη δημόσια φροντίδα υγείας. Αυτό έχει σοβαρό αντίκτυπο στη σωματική και ψυχική υγεία των παιδιών, των γυναικών και των αντρών που περιθάλπουμε στις κλινικές μας στη Λέσβο, τη Σάμο και την Αθήνα. Επιπλέον, πριν από την ανάκληση του ΑΜΚΑ, οι αιτούντες άσυλο και οι πρόσφυγες αντιμετώπιζαν διάφορα άλλα εμπόδια στην πρόσβαση σε φροντίδα υγείας εξαιτίας των σημαντικών συστημικών και δομικών κενών στην παροχή φροντίδας υγείας.

Πριν από πέντε μήνες, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων ανακάλεσε την πρόσβαση στον Αριθμό Κοινωνικής Ασφάλισης (AMKA) για τους υπηκόους άλλων χωρών. Τον Οκτώβριο, με υπουργική εγκύκλιο επαναφέρθηκε ο AMKA, επομένως και η πρόσβαση σε φροντίδα υγείας για πολλές ομάδες, μεταξύ αυτών οι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι πρόσφυγες, ωστόσο μέχρι σήμερα οι αιτούντες άσυλο και τα ​ άτομα χωρίς έγγραφα εξακολουθούν να αποκλείονται. Κατά συνέπεια, σχεδόν 50.000 άνθρωποι[1] έχουν μείνει χωρίς πρόσβαση σε φροντίδα υγείας, μεταξύ αυτών οι νεοαφιχθέντες από τα χερσαία και τα θαλάσσια σύνορα, τα μη καταγεγραμμένα άτομα και τα βρέφη που γεννιούνται στην Ελλάδα. Αυτό αντιβαίνει στο άρθρο 33 του νόμου 4368/2016, που εγγυάται δωρεάν φροντίδα υγείας για τον καθένα, ανεξάρτητα από το νομικό καθεστώς του.

Η απροθυμία της κυβέρνησης να βρει μια αποτελεσματική λύση στο γραφειοκρατικό και νομικό κενό στερεί από τους ανθρώπους την περίθαλψη, τις ιατρικές εξετάσεις και την προληπτική φροντίδα που χρειάζονται και φυσικά βλάπτει την τωρινή και τη μελλοντική σωματική και ψυχική υγεία τους.  Έχουμε εκφράσει αυτές τις ανησυχίες μας για λογαριασμό των ασθενών μας στο Υπουργείο Υγείας, τον ΕΟΔΥ και το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.  Ωστόσο, παρά τις συνεχείς υποσχέσεις ότι θα εφαρμοστεί ένα εναλλακτικό σύστημα, μετά από πέντε μήνες δεν έχει υλοποιηθεί απολύτως τίποτα.

Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα βλέπουν καθημερινά τις αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία που έχει ο σκόπιμος αποκλεισμός των αιτούντων άσυλο και των ατόμων χωρίς έγγραφα από την πρόσβαση στο θεμελιώδες δικαίωμα της υγείας. Μεταξύ Ιουλίου και Νοεμβρίου, είδαμε στο Κέντρο Ημέρας στην Αθήνα μεγάλη αύξηση του αριθμού των ασθενών που αναζητούν φροντίδα και δεν έχουν AMKA: από το 18% των ασθενών τον Ιανουάριο στο 43% τον Νοέμβριο. Πολλά προβλήματα υγείας που παρουσιάζουν οι ασθενείς μας μπορούν να αντιμετωπιστούν με τακτική θεραπεία, ωστόσο, καθώς οι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε αυτή, διατρέχουν τον κίνδυνο να επιδεινωθεί το πρόβλημά τους.

Αυτοί που πλήττονται είναι άντρες, γυναίκες και παιδιά με HIV/AIDS, διαβήτη, επιληψία, καρδιοπάθεια, καρκίνο, καθώς και πολλοί άλλοι με χρόνια και σύνθετα προβλήματα, οι οποίοι αποκλείονται συστηματικά από την κρίσιμη, επείγουσα και τακτική περίθαλψη. Αυτό φυσικά έχει ως αποτέλεσμα την επιδείνωση της υγείας τους, σοβαρές βλάβες, ακόμη και θάνατο ενδεχομένως. Ως γιατροί, η κατάσταση αυτή μάς προκαλεί μεγάλη ανησυχία.

Για παράδειγμα, φροντίσαμε μια νεαρή έγκυο που ήταν φορέας το ιού HIV και διέτρεχε σοβαρό κίνδυνο να μεταδώσει τον ιό στο έμβρυο, εκτός εάν λάμβανε αντιρετροϊκή αγωγή. Ωστόσο, δεν είχε πρόσβαση σε αυτή τη σωτήρια για την ίδια και το αγέννητο παιδί της αγωγή επειδή δεν είχε AMKA. Μετά από πολλές προσπάθειες, η ομάδα μας βρήκε ένα νοσοκομείο που δέχτηκε, κατ’ εξαίρεση, να της προσφέρει αγωγή, εξαιτίας του υψηλού κινδύνου της κατάστασής της.

Από τον Μάρτιο, η παιδιατρική κλινική μας στη Λέσβο έχει δεχτεί περισσότερα από 250 παιδιά με χρόνια και σύνθετα προβλήματα υγείας, όπως επιληψία, διαβήτη, καρδιοπάθεια, άσθμα και άλλα. Όλα χρειάζονται επειγόντως τακτική φαρμακευτική αγωγή, εξετάσεις και παρακολούθηση, όμως τα δημόσια νοσοκομεία και οι κλινικές πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας αδυνατούν να προσφέρουν την κατάλληλη φροντίδα επειδή απλούστατα δεν έχουν το εξειδικευμένο ιατρικό προσωπικό που απαιτείται για τα προβλήματά τους. Η κλινική πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας μας δεν έχει τη δυνατότητα να προσφέρει την κατάλληλη μακροπρόθεσμη και εξειδικευμένη φροντίδα. Αγωνιζόμαστε να αντεπεξέλθουμε σε αυτή την αυξημένη ζήτηση και είμαστε αναγκασμένοι να μην δεχόμαστε άλλα άρρωστα παιδιά που χρειάζονται ιατρική φροντίδα, τα οποία γυρίζουν στις άθλιες συνθήκες του καταυλισμού της Μόριας και πιθανόν θα επιστρέψουν όταν θα επιδεινωθεί το πρόβλημά τους.

Επειδή τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά δεν έχουν AMKA, δεν μπορούν να πάρουν δωρεάν φάρμακα μέσω του δημόσιου συστήματος υγείας, επομένως είμαστε αναγκασμένοι, για άλλη μια φορά, να υποκαταστήσουμε το κράτος και να δώσουμε φάρμακα στα περισσότερα από αυτά τα παιδιά.

Αν δεν λάβουν την κατάλληλη φροντίδα, οι ανθυγιεινές, επικίνδυνες και άθλιες συνθήκες στο ΚΥΤ της Μόριας θα επιδεινώσουν τις ασθένειες των παιδιών, οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις θα οδηγήσουν σε μακροχρόνια και ανεπανόρθωτη βλάβη. Για παράδειγμα, χωρίς τακτική πρόσβαση σε νοσοκομειακή περίθαλψη και φαρμακευτική αγωγή, τα παιδιά με επιληψία θα αρχίσουν να έχουν περισσότερους σπασμούς, το οποίο αν δεν αντιμετωπιστεί για μεγάλο διάστημα μπορεί να οδηγήσει σε εγκεφαλική βλάβη. Ανησυχούμε πάρα πολύ ότι κάποια παιδιά μπορεί να πεθάνουν εξαιτίας της έλλειψης πρόσβασης στη φροντίδα που χρειάζονται.

Ακόμη, οι αιτούντες άσυλο και τα άτομα χωρίς έγγραφα δεν μπορούν να πάρουν δωρεάν φάρμακα επειδή δεν έχουν AMKA. Οι περισσότεροι αιτούντες άσυλο παίρνουν 90 ευρώ τον μήνα ως οικονομική βοήθεια χρηματοδοτούμενη από τα Ηνωμένα Έθνη, επομένως έχουν δύο επιλογές: είτε να μην πάρουν τα φάρμακα που χρειάζονται, είτε να πληρώσουν την πλήρη τιμή των φαρμάκων, ενώ δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα. Για παράδειγμα, οι ασθενείς μας με ηπατίτιδα B που δεν έχουν AMKA πρέπει να πληρώσουν έως 1.200 ευρώ για την ελάχιστη θεραπεία που χρειάζονται. Το κόστος αυτό είναι απαγορευτικό για τους περισσότερους ανθρώπους, πόσο μάλλον για τους αιτούντες άσυλο και τα άτομα χωρίς έγγραφα.

Η απουσία AMKA έχει προσθέσει ένα επιπλέον γραφειοκρατικό εμπόδιο για έναν πληθυσμό που ήδη έχει να αντιμετωπίσει τα δομικά κενά στην παροχή φροντίδας υγείας, καθώς και το πρόβλημα επικοινωνίας με το διοικητικό και το ιατρικό προσωπικό λόγω της μεγάλης έλλειψης διαπολιτισμικών μεσολαβητών. Και το προσωπικό αυτό, όμως, αδυνατεί να αντεπεξέλθει λόγω των περικοπών, με τις οποίες μειώθηκαν σημαντικά οι προϋπολογισμοί των νοσοκομείων και οι ιατρικές προμήθειες. Αυτό συχνά έχει ως αποτέλεσμα ένα διαχειρίσιμο πρόβλημα σωματικής ή ψυχικής υγείας να γίνεται πιο σοβαρό και δυνητικά χρόνιο.

Θέλουμε να τονίσουμε ότι καθημερινά βλέπουμε ήδη εξουθενωμένους γιατρούς, νοσηλευτές και άλλους επαγγελματίες υγείας σε νοσοκομεία και κλινικές να εργάζονται σκληρά για να προσφέρουν φροντίδα στους ανθρώπους, παρόλο που δεν έχουν AMKA. Ως γιατροί και ιατρική ανθρωπιστική οργάνωση, μοιραζόμαστε ​και στηρίζουμε αυτή τη δέσμευση. Ωστόσο, παρά την καλή θέληση πολλών συναδέλφων γιατρών, νοσηλευτών και μαιών, αυτό δεν είναι αρκετό, καθώς παραμένουν τα συστημικά γραφειοκρατικά εμπόδια στην πρόσβαση σε φροντίδα υγείας. Η στέρηση της φροντίδας υγείας από χιλιάδες αιτούντες άσυλο είναι πολιτική απόφαση, κατά συνέπεια απαιτείται πολιτική βούληση για την επίλυσή της.

Ο νέος νόμος περί διεθνούς προστασίας παρέχει στους αιτούντες άσυλο μια εναλλακτική οδό για πρόσβαση στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, μέσω ενός αριθμού υγείας, του ΠΑΑΥΠΑ (Προσωρινός Αριθμός Ασφάλισης και Υγειονομικής Προστασίας Αλλοδαπού). Ωστόσο, παρόλο που ο νόμος τέθηκε σε ισχύ την 1η Νοεμβρίου, το μέτρο αυτό δεν έχει εφαρμοστεί ακόμη. Μας ανησυχεί, επίσης, το ότι αυτός ο αριθμός συνδέεται άμεσα με τη διαδικασία ασύλου, γεγονός που σημαίνει ότι αν απορριφθεί η αίτηση ασύλου κάποιου, αυτόματα θα πάψει να έχει πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας.

Ως επαγγελματίες υγείας, βλέπουμε την ανεπανόρθωτη βλάβη που προκαλεί στην υγεία ο αποκλεισμός των αιτούντων άσυλο και των ατόμων χωρίς έγγραφα από την πρόσβαση σε πολύτιμη φροντίδα υγείας από την κυβέρνηση. Βλέπουμε τον πόνο και το μαρτύριο των γονιών που ξέρουν ότι τα παιδιά τους ή άλλα μέλη της οικογένειάς τους δεν μπορούν να έχουν την κατάλληλη περίθαλψη. Αυτή η στέρηση της πρόσβασης σε φροντίδα δεν μπορεί να συνεχιστεί ούτε πρέπει να γίνει ανεκτή.

Σήμερα στη Σάμο, τη Λέσβο και την Αθήνα συνεχίζουμε να δεχόμαστε πολλούς ανθρώπους κάθε εβδομάδα με χρόνια και σύνθετα προβλήματα υγείας, και σε πολλές περιπτώσεις οι άνθρωποι αυτοί χρειάζονται περαιτέρω περίθαλψη. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι τα περισσότερα από 140 παιδιά που δεν μπορούν να λάβουν στη Λέσβο την εξειδικευμένη φροντίδα που χρειάζονται. Κάνουμε έκκληση για την άμεση απομάκρυνση αυτών των παιδιών από τη Λέσβο, ώστε να μπορέσουν να έχουν την εξειδικευμένη φροντίδα που χρειάζονται.

Είτε λέγεται AMKA είτε ΠΑΑΥΠΑ, απευθύνουμε έκκληση στις ελληνικές αρχές να εξασφαλίσουν άμεσα την πρόσβαση σε δωρεάν, επαρκή και έγκαιρη φροντίδα υγείας για όλους τους αιτούντες άσυλο και τα άτομα χωρίς έγγραφα στην Ελλάδα.

Στη συνέντευξη Tύπου, τοποθετήθηκαν εκπρόσωποι των 4 οργανώσεων. Τη συνέντευξη συντόνισε ο δημοσιογράφος Δημήτρης Αγγελίδης.

Στη συνέντευξη Tύπου, ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης, Γενικός Γραμματέας της ΕλΕΔΑ τόνισε ότι το επιχείρημα της κατάχρησης του δικαιώματος της πρόσβασης στην υγεία που επικαλέστηκε η κυβέρνηση είναι πολλαπλά προβληματικό. Οι άνθρωποι που δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας εφόσον νοσήσουν “κοστίζουν” περισσότερο, καθώς η περίθαλψη και η ίαση κοστίζουν περισσότερο από την πρόληψη. Επίσης, υπάρχει ο κίνδυνος να περιοριστούμε σε μια πολιτική πρόσβασης στην υγεία κατά περίπτωση με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον 22χρονο καρκινοπαθή από το Πακιστάν, του οποίου η υπόθεση απέκτησε δημοσιότητα και βρήκε στήριξη από το Λαϊκό νοσοκομείο και την ΟΕΝΓΕ, στην οποία αξίζουν πολλά μπράβο για την απόφασή της να καλύπτει με υπηρεσίες ανθρώπους χωρίς ΑΜΚΑ. Δεν μπορούμε να δεχτούμε πολιτική υγείας κατά περίπτωση, όταν τόσες χιλιάδες άνθρωποι κινδυνεύουν και είναι “αόρατοι”. Στο ίδιο πλαίσιο θα πρέπει να σκεφτούμε ότι την ίδια συζήτηση θα κάνουμε και στο μέλλον σε ό,τι αφορά τους ανθρώπους χωρίς χαρτιά.

Στη συνέχεια, ο  Σπύρος Κουλοχέρης, δικηγόρος και επιστημονικός υπεύθυνος του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ)  αναφέρθηκε μεταξύ άλλων και στην από 6.12.2019 παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη, για πρόσβαση στην Υγεία αιτούντος άσυλο, που το ΕΣΠ προκάλεσε. Το όλο ζήτημα θα λυνόταν με την έκδοση  Προσωρινού Αριθμού Ασφάλισης και Υγειονομικής Περίθαλψης Αλλοδαπού (Π.Α.Υ.Π.Α)- αντίστοιχου του ΑΜΚΑ- που προβλέπεται με το άρθρο 55.2 του νέου νόμου 4636/2019. Η διάταξη  αυτή είναι ενεργή από 1.11.2019. Η μη έκδοση έκτοτε της προβλεπομένης  Κοινής Υπουργικής Απόφασης  (Κ.Υ.Α) αφενός,  και η στην πράξη μη διασύνδεση των πληροφοριακών συστημάτων των εμπλεκομένων υπηρεσιών  αφετέρου, δεν αποτελούν παρά  τεχνικούς λόγους για την μη έκδοση του «αριθμού» αυτού και την μη πρόσβαση στην Υγεία των αιτούντων άσυλο. Και βεβαίως δεν μπορούν σε καμία περίπτωση, τα τεχνικά αυτά εμπόδια  να είναι κωλύματα  στην άμεση νοσηλεία τους. Αφού η πρόσβασή τους στις δημόσιες δομές υγείας και στην παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης πρέπει να είναι άμεση, ως νομική υποχρέωση, που προκύπτει από εναρμόνιση του εσωτερικού δικαίου της Ελλάδας με την Οδηγία 2013/33/ΕΕ. Ως προς το αφήγημα δε της «κατάχρησης δικαιώματος», αυτό δεν  αποτελεί  δικαιολογία στην μη πρόσβαση  στο δικαίωμα της Υγείας μιας  σημαντικής και ιδιαίτερα ασθενούς, κυριολεκτικά και μεταφορικά, ομάδας διοικουμένων. Κι αυτό γιατί μεταξύ άλλων προϋποθέτει πρόσβαση -που δεν υπάρχει- σε δικαίωμα, που στηρίζεται στο Νόμο (εσωτερικό, ενωσιακό και διεθνές δίκαιο).  Την μη πρόσβαση με αυτή, με αυτονόητες συνέπειες στην υγεία- σωματική αλλά και ψυχική-δεδομένης της έλλειψης του αισθήματος ασφάλειας των προσώπων  αυτών, θα πρέπει να την δει κανείς σε ένα γενικότερο πλαίσιο. Αυτό της  υποχώρησης των δικαιωμάτων του ανθρώπου τόσο στην Ελλάδα, αλλά και σε όλη την Ευρώπη.  Παράλληλα τόνισε το δίλημμα  όσων  εργάζονται σε σχετικούς φορείς του δημοσίου τομέα, αφού η εύρεση απ’ αυτούς καθόλα  νομίμων λύσεων, έστω κατά περίπτωση, στην πρόσβαση  στην υγεία  προσώπων χωρίς ΑΜΚΑ ή υποκατάστατού του, γίνεται  μια «ηρωική πράξη» αφού  ενέχει  τον κίνδυνο πειθαρχικών τους ή άλλων ποινών.

«Πέντε μήνες αφότου η κυβέρνηση ανακάλεσε τον ΑΜΚΑ, αδυνατεί να εξασφαλίσει την πρόσβαση σε δωρεάν και τακτική φροντίδα υγείας σε σχεδόν 50.000 ανθρώπους. Ως ιατρική ανθρωπιστική οργάνωση βλέπουμε καθημερινά της ανησυχητικές και επιβλαβείς συνέπειες που έχει ο αποκλεισμός από την πρόσβαση στο θεμελιώδες δικαίωμα της υγείας για τις γυναίκες, τους άνδρες και τα παιδιά με HIV/AIDS, καρδιακές παθήσεις, διαβήτη, καρκίνο, επιληψία, άσθμα, ηπατίτιδα και με σοβαρές και χρόνιες παθήσεις. Το γεγονός ότι δεν έχουν υποβληθεί σε θεραπεία, μπορεί να οδηγήσει σε επιδείνωση της υγείας τους, σοβαρές βλάβες ακόμη και θάνατο. Είτε λέγεται ΑΜΚΑ, είτε ΠΑΑΥΠΑ, απευθύνουμε έκκληση στις ελληνικές αρχές να εξασφαλίσουν άμεσα την πρόσβαση σε δωρεάν, επαρκή και έγκαιρη φροντίδα υγείας για όλους τους αιτούντες άσυλο και τα άτομα χωρίς έγγραφα στην Ελλάδα» δήλωσε ο Γιώργος Καραγιάννης, Επικεφαλής της αποστολής των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στη Σάμο.

Τέλος, η Ειρήνη Γαϊτάνου, υπεύθυνη εκστρατειών του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας, υπογράμμισε τον θεμελιώδη χαρακτήρα και το περιεχόμενο του δικαιώματος στην πρόσβαση στην υγεία για όλους και όλες, με βάση σειρά διεθνών και κοινοτικών συμβάσεων που έχουν κυρωθεί από την Ελλάδα. Ανέπτυξε τη θέση της Διεθνούς Αμνηστίας σχετικά με την ανάγκη άμεσης διασφάλισης της ελεύθερης πρόσβασης στο δημόσιο σύστημα υγείας για τους αιτούντες/ούσες άσυλο, τα ασυνόδευτα παιδιά και τα παιδιά παράτυπων μεταναστών/ριών, και τα προβλήματα που προκύπτουν από την απόφαση μη απόδοσης ΑΜΚΑ. Υπογράμμισε τις σοβαρές παραβιάσεις του δικαιώματος στην υγεία που προκύπτουν από τη νέα νομοθεσία περί Διεθνούς Προστασίας, καθώς και από την έλλειψη μιας κατεύθυνσης ενταξιακής πολιτικής, ενώ αναφέρθηκε στην ευρύτερη παραβίαση δικαιωμάτων από τη νομοθεσία αυτή, με τρόπο που αντιβαίνει στο κοινοτικό δίκαιο και τα διεθνή πρότυπα ανθρώπινων δικαιωμάτων.

The post Τί σημαίνει να μην έχουν πρόσβαση στο δημόσιο σύστημα υγείας οι αιτούντες άσυλο – Κοινή συνεντευξη τύπου οργανώσεων appeared first on ΕΡΤ Αιγαίου.