Κως: Υποστηλωμένα τα μνημεία μετά το σεισμό του 2017 – Το χρονοδιάγραμμα αποκατάστασή τους

Έξι χρόνια συμπληρώνονται σήμερα Παρασκευή 21/7 από τον φονικό σεισμό των 6,6 R του 2017 όπου χάθηκαν αδόκητα δυο νέοι άνθρωποι,τραυματίστηκαν σοβαρά δεκάδες άλλοι και ‘’χτυπήθηκαν στη καρδιά ‘’ λιμάνι και μνημεία της πόλης της Κω.

Σύμφωνα με δηλώσεις μηχανικών στην ΕΡΤ Ν. Αιγαίου, «τρία σχεδόν χρόνια από τις δεσμεύσεις της υπουργού Πολιτισμού Λ. Μενδώνη κατά την επίσκεψη της στη Κω τον Οκτώβριο του 2020 «οι ‘’πύργοι’’ του Κάστρου επικρέμανται επικίνδυνα στην οδό Ιπποκράτους, καθώς η προσωρινή  υποστύλωση τους, δεν προφυλάσσει τους διερχόμενους ενώ απέκτησαν χαρακτήρα ημιμόνιμης κατασκευής». Ασκούν μάλιστα κριτική στην υπουργό Πολιτισμού, αναφέροντας πως είχε υποσχεθεί ότι τα μνημεία θα γεμίσουν εργοτάξια μέχρι το καλοκαίρι.

Η ίδια η υπουργός Λ. Μενδώνη, κατά την επίσκεψή της στην Ρόδο τον Ιούλιο, όπου βρέθηκε για την υπογραφή της Προγραμματικής Σύμβασης για την Μεσαιωνική Πόλη, δήλωσε ότι «Κανένα μνημείο της Κω που χτυπήθηκε από τον σεισμό του 2017 δεν έχει αφεθεί στην τύχη του». Όπως τόνισε, σήμερα, όλα τα έργα έχουν ενταχθεί και χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με συνολικό προϋπολογισμό 7.608.600 ευρώ, με χρονικό ορίζοντα ως το 2025. «Είναι τραγικό να έρχονται αυτοί που από το 2017 δεν έκαναν απολύτως τίποτα, να μας κουνάνε το δάχτυλο», δήλωσε χαρακτηριστικά η κα Μενδώνη.

Καθυστερήσεις στα έργα βλέπουν μηχανικοί που μίλησαν στην ΕΡΤ

Κάνουν λόγο για «απογοητευτική εικόνα και στην Πύλη του Φόρου, τη  μνημειακή είσοδο προς τη Μεσαιωνική πόλη», ενώ ακριβώς δίπλα στη Πλατεία Ελευθερίας  περιφραγμένο με πολυεστερικά φύλλα, το Μουσουλμανικό τέμενος Defterdar στο οποίο οι εργασίες,σύμφωνα με δηλώσεις του πολιτικού μηχανικού Τέλη Ηρακλείδη στην ΕΡΤ Ν. Αιγαίου, θα ξεκινήσουν τον Οκτώβριο του 2023.

Αξίζει να σημειωθεί πως εναγωνίως περιμένουν να ολοκληρωθούν οι εργασίες και οι είκοσι  ένας επιχειρηματίες που φιλοξενούνταν στο ισόγειο του ξεχωριστού αυτού μνημείου του 18^ου αιώνα, αλλά λόγω των σοβαρών πληγμάτων που δέχθηκε υποχρεώθηκαν να μετακινηθούν.

Σύμφωνα πάντα με δηλώσεις του υπεύθυνου μηχανικού των έργων στην ΕΡΤ Ν. Αιγαίου, παγωμένη εξακολουθεί να είναι η χρηματοδότηση και η μη ένταξη σε προγράμματα από πλευράς ΥΠΠΟ των Μουσουλμανικών μνημείων Τζαμί-Γαζή -Χασάν Πασά της Λότζιας στη Πλατεία Πλατάνου και Αττίκ και Μορούκ. Να σημειωθεί ότι απλήρωτοι παραμένουν μέχρι σήμερα οι δυο μηχανικοί των έργων αυτών καθώς ο ιδιωτικός μη κερδοσκοπικός Οργανισμός Διαχείρισης Κτημάτων ΒΑΚΟΥΦ, αδυνατεί λόγω οικονομικών δυσκολιών, να τους αποπληρώσει.

Προσλήφθηκαν τρεις εργάτες για τον Προμαχώνα – Ξεκινούν οι εργασίες

Αυτές τις μέρες,σύμφωνα με πληροφορίες της ΕΡΤ Ν. Αιγαίου, προσλήφθηκαν οι τρείς εργάτες, με σύμβαση εργασίας ορισμένου χρόνου για τις ανάγκες αποκατάστασης των μνημείων σε Προμαχώνα, Μεσαιωνικές Οχυρώσεις και Κάστρο (προϋπολογισμού. 1.335.600 ευρώ), ενώ αναμένεται και η πρόσληψη ακόμα δύο. Οι εργασίες, που έχουν χρονοορίζοντα το 2025, περιλαμβάνουν καταρχήν συγκολλήσεις λίθων, ανακατασκευή διαλυμένων κομματιών, ενέματα. Όλα προβλέπονται να γίνουν με χειρωνακτικό τρόπο.

Ένα ιδιαίτερα δύσκολο έργο, όπως υποστηρίζουν ειδικοί, «το οποίο θα χρειάζονταν πολλαπλάσιο προσωπικό, για να το ολοκληρώσει άμεσα, μόνιμους αρχαιολόγους, μηχανικούς και εργατοτεχνίτες,όχι συμβασιούχους…», όπως αναφέρουν.

Το χρονοδιάγραμμα των έργων μετά την αυτοψία της υπουργού Πολιτισμού

Κατά την τελευταία αυτοψία που πραγματοποίησε η υπουργός Πολιτισμού στην Κω, περπάτησε ένα προς ένα τα πληγέντα μνημεία του νησιού, τα οποία παρέμεναν για περισσότερα από τρία χρόνια υποστηλωμένα. Η Υπουργός έδωσε κατευθύνσεις και οδηγίες ώστε να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για τις μελέτες και να ξεκινήσουν, επιτέλους, τα έργα αποκατάστασης. Σε σχετική ανακοίνωσή του, το Υπουργείο Πολιτισμού, ανέφερε: «Από τον Ιούλιο του 2017 που ο σεισμός έπληξε το νησί, δεν είχε δοθεί καμία απολύτως κατεύθυνση στις αρμόδιες υπηρεσίες για την εκπόνηση των αναγκαίων μελετών αποκατάστασης των μνημείων, τις οποίες, από το 2020, προχώρησαν με ταχείς ρυθμούς από τις κεντρικές υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού».

Σύμωνα με την ίδια ανακοίνωση του ΥΠΠΟ, σήμερα, όλα τα έργα έχουν ενταχθεί και χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με συνολικό προϋπολογισμό 7.608.600 ευρώ. Οι εργασίες αποκατάστασης ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη, με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2025.

Σήμερα, όλα τα έργα έχουν ενταχθεί και χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με συνολικό προϋπολογισμό 7.608.600 ευρώ. Οι εργασίες αποκατάστασης ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη, με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2025.

Πρόκειται για τα εξής έργα:

• Αποκατάσταση του Κάστρου Νεραντζιάς, με προϋπολογισμό 2.437.000 ευρώ. Το Ιπποτικό Κάστρο της Νερατζιάς, πλησίον του λιμένα της πόλης της Κω, είναι κτισμένο τον 14ο αιώνα, αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα οχυρωματικής αρχιτεκτονικής των Ιωαννιτών Ιπποτών, στα Δωδεκάνησα. Κατά τη σεισμική δραστηριότητα της 21ης-7-2017 το μνημείο υπέστη σοβαρές ζημιές. Παρουσιάζει βλάβες, όπως καταρρεύσεις σε τμήματα πύργων και επάλξεων των περιμετρικών τειχών, ρηγματώσεις στα τείχη, καθώς και στον περίδρομο του εξωτερικού περιβόλου.
• Αποκατάσταση του Παλαιοχριστιανικού Βαπτιστηρίου του Αγίου Ιωάννη, στη Θέση Επτά Βήματα, με προϋπολογισμό 2.000.000 ευρώ. Το Παλαιοχριστιανικό Βαπτιστήριο του Αγίου Ιωάννη, στη Θέση Επτά Βήματα, βρίσκεται στο σημερινό νεκροταφείο της πόλης και λειτουργεί ως κοιμητηριακός ναός. Ήταν αρχικά παλαιοχριστιανικό βαπτιστήριο του 5ου-6ου αι., προσαρτημένο στο ΝΔ άκρο της «Μεγάλης Βασιλικής της Κω», η οποία ήταν, σύμφωνα με τα ιστορικά και ανασκαφικά δεδομένα, μία από τις μεγαλύτερες του ελλαδικού χώρου και γενικότερα της ανατολικής Μεσογείου.
• Αποκατάσταση Μεσαιωνικών Οχυρώσεων (NΑ Προμαχώνας και Τμήματα επί της Οδού Ιπποκράτους), με προϋπολογισμό 1.335.600 ευρώ. O Νοτιανατολικός προμαχώνας και οι δύο πύργοι της μεσαιωνικής οχύρωσης της Κω, 14ος αι., βρίσκονται στο βόρειο άκρο της οδού Ιπποκράτους. Κατά τον σεισμό του 2017 τα μνημεία υπέστησαν σοβαρή καταπόνηση με αποτέλεσμα την κατάρρευση μεγάλων τμημάτων τους.
• Αποκατάσταση του Τεμένους Defterdar και της Κρήνης της Κάθαρσης, με προϋπολογισμό 1.000.000 ευρώ. Η οικοδόμηση και η ονομασία του Τεμένους Defterdar στα τέλη του 18ου αιώνα αποδίδεται στον Υπουργό Οικονομικών του σουλτάνου Ιμπραήμ Εφέντη, καθώς τον τίτλο του δεφτερδάρη (defterdar) κατείχαν ανώτατοι οικονομικοί αξιωματούχοι της οθωμανικής διοίκησης. Το μνημείο υπέστη σοβαρές φθορές και κατά τους σεισμούς που έπληξαν την Κω το 1926 και το 1933. Οι εργασίες αποκατάστασης περιλαμβάνουν και την ανακατασκευή της προϋπάρχουσας Κρήνης της Κάθαρσης.
• Ανακατασκευή της Ιταλικής Στοάς- Υπαίθρια Γλυπτοθήκη, στο Κάστρο Νεραντζιάς, με προϋπολογισμό 534.000 ευρώ. Η Ιταλική Στοά στο ΒΑ τμήμα του Κάστρου της Νεραντζιάς κατασκευάστηκε κατά την περίοδο της Ιταλοκρατίας για να χρησιμοποιηθεί ως μουσείο γλυπτικής, με την έκθεση αρχιτεκτονικών μελών, γλυπτών και αναγλύφων. Με τον σεισμό του 2017 η στοά υπέστη μεγάλη ζημιά. Καθαιρέθηκε και θα ανακατασκευαστεί στην αρχική της γεωμετρία με υλικά σύγχρονων προδιαγραφών και τεχνολογίας.
• Αποκατάσταση της Πύλης του Φόρου, με προϋπολογισμό 302.000 ευρώ. Η Πύλη του Φόρου είναι μνημειακή είσοδος στη ΒΑ γωνία της μεσαιωνικής οχύρωσης, διαμορφωμένη με καμάρα. Ήταν η μεγαλύτερη και σημαντικότερη από τις πέντε πύλες της τειχισμένης μεσαιωνικής πόλης. Από το κέντρο της πύλης και προς το νότο παρουσιάζονται διαγώνιες ρηγματώσεις από τον σεισμό του 2017. Η πρόταση, εκτός από την αποκατάσταση και την αναίρεση των βλαβών, περιλαμβάνει και επεμβάσεις που σχετίζονται με αυτήν, αλλά συμβάλλουν παράλληλα στην ανάδειξη του μνημείου, στην αύξηση της διδακτικότητάς του και στη δημιουργία ενός υπαίθριου εκθέματος στο κεντρικότερο σημείο της πόλης.