Θωμάς Γκαντάρας: “Ο Μαύρος λήσταρχος”

Σαν σήμερα και πριν από 99χρόνια σκοτώθηκε ο επανομαζόμενος και “Μαύρος λήσταρχος” Θωμάς Γκαντάρας με καταγωγή από την Άκρη Ελασσόνας.

Θωμάς Γκαντάρας: “Ο Μαύρος λήσταρχος”

Ο θάνατος τον βρήκε στις 5 Αυγούστου 1923 στην θέση “ξερόλιμνη”,  δύο ώρες μακριά από την Μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρα Παλαιοκαρυάς, προς την Δεσκάτη Γρεβενών.
Θωμάς Γκαντάρας: “Ο Μαύρος λήσταρχος”
Με αφορμή την σημερινή ημέρα ο φιλόλογος και συγγραφέας Νίκος Τάχατος με καταγωγή από τα Γιαννωτά Ελασσόνας μίλησε στην ΕΡΤ και επεσήμανε τα εξής:
Η ληστοκρατία ως φαινόμενο ξεκίνησε σχεδόν ταυτόχρονα με την ίδρυση του Ελληνικού κράτους μετά την επανάσταση του 1821. Κράτησε ένα αιώνα περίπου, γνωρίζοντας ως φαινόμενο περιόδους ύφεσης και έξαρσης. Τελείωσε τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1930 με τις ενέργειες της τελευταίας κυβέρνησης του Ελευθερίου Βενιζέλου. Κατά την δεκαετία του 1920, το φαινόμενο της ληστοκρατίας παρουσίασε έξαρση στην περιοχή της βορειοδυτικής Θεσσαλίας και στην περιοχή του Ολύμπου. Ένας από τους πιο γνωστούς λήσταρχους αυτής της περιόδου ήταν ο Θωμάς Γκαντάρας, ο επονομαζόμενος και “Μαύρος λήσταρχος”.
Γεννήθηκε στο χωριό Άκρη Ελασσόνας (Μπισιρτσιά), που βρίσκεται στα όρια των νομών Λαρίσης, Κοζάνης και Γρεβενών, σε υψόμετρο 950 μέτρων στα βουνά των Αντιχασίων. Το έτος γέννησής του δεν είναι με ακρίβεια γνωστό και παραδίδεται από κάποιους μελετητές το 1899 και από άλλους το 1894. Άγνωστες είναι και οι πληροφορίες για τα πρώτα χρόνια της ζωής του, αλλά είναι λογικό να υποθέσουμε, λόγω της περιοχής που γεννήθηκε, ότι θα έζησε φτωχικά και δουλεύοντας από μικρός. Μια ζωή δηλαδή δύσκολη, που έπλασε όμως έναν χαρακτήρα οξύθυμο, αντιδραστικό αλλά και περήφανο, με κώδικα τιμής.
Οι μελετητές δεν συμφωνούν ούτε και για τον λόγο που αναγκάστηκε να βγει επικηρυγμένος ληστής στα βουνά. Μια ιστορία τον θέλει να κατεβαίνει στην πόλη της Ελασσόνας, το έτος 1917, μαζί με τον πατέρα του για να αγοράσουν τρόφιμα. Εκεί κάποιος τσέλιγκας με το όνομα Δαμάνης, δέχτηκε να τους δώσει αλλά ως αντάλλαγμα τους ζήτησε να τραγουδήσουν και να χορέψουν για χάρη του. Ο Θωμάς το θεώρησε μεγάλη προσβολή και λέγεται ότι αργότερα γύρισε και σκότωσε τον Δαμάνη. Μια άλλη ιστορία τον θέλει να έχει σκοτώσει δύο ανθρώπους στο χωριό Βαλανίδα Ελασσόνας, επειδή τους θεώρησε υπεύθυνους για τον θάνατο του αδερφού του Βαγγέλη. Όποια και να είναι η αλήθεια, η ουσία είναι ότι από την στιγμή που είχε βάψει τα χέρια του με αίμα, είχε δύο επιλογές: ή την φυλακή ή την ζωή του ληστή στο βουνό. Επέλεξε χωρίς σκέψη την δεύτερη επιλογή.

Το 1919 συλλαμβάνεται για πρώτη φορά από τα αστυνομικά αποσπάσματα σε σπίτι στην Τσαριτσάνη, μετά από προδοσία κάποιου Λιόλιου, παλιού ληστή που είχε διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο στην απαγωγή του Γερμανού μηχανολόγου Έντουαρτ Ρίχτερ το 1911, αλλά που πλέον συνεργαζόταν με τα αποσπάσματα. Λέγεται ότι ο Γκαντάρας κατά την στιγμή της σύλληψης, υποσχέθηκε στον Λιόλιο ότι θα γύριζε και θα τον σκότωνε. Στις 21 Ιουλίου 1919 δικάζεται στο στρατοδικείο Λάρισας και καταδικάζεται σε ποινή κάθειρξης 14 χρόνων. Στις 21 Νοεμβρίου 1921 ο Γκαντάρας θα καταφέρει να δραπετεύσει σκάβοντας μια τρύπα στο κελί του. Μαζί του δραπέτευσαν και οι: Περικλής Παπαγεωργίου και Πέτρος Γκανάτσιος. Μόλις ανέκτησε την ελευθερία του, υλοποίησε την υπόσχεσή του στον Λιόλιο, σκοτώνοντάς τον με φρικτό τρόπο στην περιοχή της Μελούνας. Λίγο αργότερα ο Γκαντάρας θα επικηρυχθεί από το ελληνικό κράτος με το υπέρογκο ποσό για την εποχή των 40.000δρχ.

Ακολουθώντας τον τρόπο δράσης παλαιότερων ληστών, οργάνωσε την δική του συμμορία που αποτελούνταν από τους: Περικλή Παπαγεωργίου, Δημήτριο Παπαγεωργίου (αδέρφια με καταγωγή από το χωριό Λουτρό Ελασσόνας), Λευτέρη Πλάτανο (πρώτο ξάδερφο του Θωμά) και Αντώνιο Ντούμο (από το Λουτρό Ελασσόνας). Φημολογείται ότι στην συμμορία του ήταν για σύντομο χρονικό διάστημα και ο περιβόητος αργότερα ληστής Φώτης Γιαγκούλας, χωρίς όμως να επιβεβαιώνεται από κάποια ιστορική πηγή η πληροφορία. Θεωρώντας τους εαυτούς τους αδικημένους και καταπιεσμένους από την κρατική εξουσία και εφαρμόζοντας τον άγραφο νόμο των κλεφτών, ο Γκαντάρας και η συμμορία του προσπάθησαν να ευεργετήσουν απλούς ανθρώπους. Λέγεται ότι πολλές φτωχές κοπέλες προικίσθηκαν και ότι αρκετές εκκλησίες χτίστηκαν, ενώ σε φτωχούς αγρότες και κτηνοτρόφους δόθηκαν χρήματα για να ζήσουν τις οικογένειες τους. Αυτές οι πράξεις τους καθώς και το γεγονός ότι πολλές φορές ξέφυγαν από τα αποσπάσματα που τους κυνηγούσαν προκάλεσαν τον θαυμασμό και την υποστήριξη των απλών ανθρώπων.

Θωμάς Γκαντάρας: “Ο Μαύρος λήσταρχος”
Ο Γκαντάρας παντρεύτηκε με την Σουλτάνα που καταγόταν από το Μέγαρο Γρεβενών και απέκτησε δύο κόρες, που μεγάλωσαν σε δύο διαφορετικές οικογένειες. Η μία δόθηκε στον Θανάση, αδερφό του Θωμά και η άλλη σε ανάδοχη οικογένεια στην Καλαμπάκα. Οι δύο αδερφές συναντήθηκαν για πρώτη φορά σε ηλικία 79 χρονών η μία και 80 η άλλη.

Θωμάς Γκαντάρας: “Ο Μαύρος λήσταρχος”
Το 1923, ο Γκαντάρας και η συμμορία του πήραν μαζί τους για μερικές μέρες, με την θέλησή του, στο βουνό τον φωτογράφο των Τρικάλων Αθανάσιο Μάνθο και φωτογραφήθηκαν στο φυσικό τους χώρο. Επρόκειτο αναμφίβολα για μια ιστορική στιγμή, καθώς έχουμε σήμερα φωτογραφίες των ληστών με τις φορεσιές τους και τα όπλα τους. Στις φωτογραφίες αποτυπώνεται η εικόνα ανθρώπων σκληροτράχηλων, με μια ηρεμία στα πρόσωπά τους, κάτι που δείχνει ότι πιστεύουν απόλυτα ότι επιτελούν μια αποστολή.

Θωμάς Γκαντάρας: “Ο Μαύρος λήσταρχος”
Καλοκαίρι του 1923 η κατάσταση είχε γίνει πολύ δύσκολη για τον Γκαντάρα και τους υπόλοιπους. Η κυβέρνηση είχε επικηρύξει με μεγάλα ποσά τα κεφάλια τους, ενώ είχε πει ότι όποιος ληστής παρέδιδε κάποιον άλλον ληστή θα του δινόταν αμνηστία. Παρά την δύσκολή κατάσταση ο Γκαντάρας εκείνη την εποχή είχε απαγάγει και ζητούσε λύτρα, τον Ζήση Νταμάνη από το χωριό Μαγούλα Ελασσόνας και ενώ τα αποσπάσματα είχαν εντείνει τις προσπάθειές τους να τον εξοντώσουν. Τελικά ο θάνατος τον βρήκε στις 5 Αυγούστου 1923 στην θέση “ξερόλιμνη” , δύο ώρες μακριά από την Μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρα Παλαιοκαρυάς, προς την Δεσκάτη Γρεβενών. Η πληροφορία αυτή καταγράφεται στο βιβλίο επισκεπτών της μονής: ” ο υπογεγραμμένος ανθυπομοίραρχος Σταυρίδης Γεώργιος….σήμερον τη 9η Αυγούστου 1923 επί τω χαρμοσύνω γεγονότι του δύωρων της μονής ταύτη μακράν γενομένω φόνω του περιβοήτου ληστάρχου Θωμά Καντάρα την 5η τρέχοντος μηνός εις θέσιν ξερόλιμνη υπό του χωρ/κος Αλμπάνη Κωνσταντίνου…”.

Θωμάς Γκαντάρας: “Ο Μαύρος λήσταρχος”
Ο Θωμάς Γκαντάρας αποτελεί μέρος της σύγχρονης ιστορίας της Ελλάδας και εξακολουθεί να εξάπτει την φαντασία μελετητών και απλών ανθρώπων.
Βιβλιογραφία:
1. Γεώργιος Μπαλής: το βιβλίο επισκεπτών της μονής Παλαιοκαρυάς της Κρανιάς Ελασσόνας
2. Βασίλης Τζανακάρης: Τα παλλικάρια τα καλά σύντροφοι τα σκοτώνουν

Όλες οι Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο,  στο ertnews.gr
Διάβασε όλες τις ειδήσεις μας στο Google
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Προσοχή! Επιτρέπεται η αναδημοσίευση των πληροφοριών του παραπάνω άρθρου (όχι αυτολεξεί) ή μέρους αυτών μόνο αν:
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος